Ανάμεσα σε αντιφατικά αποτελέσματα, πολιτικές αντιπαραθέσεις και οικονομικά συμφέροντα, είναι δύσκολο για τους καταναλωτές να γνωρίζουν τι να πιστέψουν. Ενώ τα ηλεκτρονικά τσιγάρα αναγνωρίζονται πλέον ως ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τη διακοπή του καπνίσματος, δεν είναι απαλλαγμένα από κινδύνους, ιδιαίτερα από εκείνους που σχετίζονται με τα αρώματα , την ισχύ θέρμανσης και τα νέα παράγωγα της αγοράς.
Οι μελέτες αφθονούν, καθεμία με τα δικά της αντικρουόμενα ευρήματα. Κάποιες ισχυρίζονται ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι πιο επικίνδυνα από τον καπνό, ενώ άλλες αποδεικνύουν το αντίθετο. Αρκετές προειδοποιούν επίσης για τους κινδύνους των αρωμάτων ή ορισμένων χημικών ουσιών… Και μέσα σε αυτή την πληθώρα αναλύσεων, οι καπνιστές δεν ξέρουν πλέον ποιον να πιστέψουν. Οι δημόσιες αρχές υιοθετούν έναν ηθικολογικό τόνο, οι πνευμονολόγοι υποστηρίζουν το άτμισμα, η καπνοβιομηχανία, παγιδευμένη σε αδιέξοδο αντιτίθεται σε αυτό, ενώ οι κατασκευαστές των ηλεκτρονικών τσιγάρων πανηγυρίζουν. Αυτή η κακοφωνία δεν ευνοεί τον προβληματισμό. Και ίσως αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος, επειδή μόνο ένας ενημερωμένος καταναλωτής είναι ικανός να ασκήσει την ελευθερία επιλογής του.
Μια δύσκολη αξιολόγηση της τοξικότητας
Τι γνωρίζουμε για τις πραγματικές επιπτώσεις του ατμίσματος στην υγεία; Η αγορά κατακλύζεται από χιλιάδες συσκευές και αμέτρητα υγρά αναπλήρωσης. Κάθε μελέτη επικεντρώνεται σε έναν τύπο συσκευής, έναν διαλύτη, μια γεύση, μια θερμαντική ισχύ, μια αντίσταση, διάφορες ρυθμίσεις… Η δοσιμετρική πτυχή είναι επίσης κρίσιμη, επειδή η τοξικότητα ενός προϊόντος ποικίλλει ανάλογα με τη δόση. Ορισμένες έρευνες βασίζονται σε 100 εισπνοές, άλλες μόνο σε 10. Αυτό καθιστά τις συγκρίσεις πολύ δύσκολες και εξηγεί σε μεγάλο βαθμό την ποικιλομορφία των παρατηρούμενων αποτελεσμάτων, εξηγούν οι ειδικοί.
Η απειλή των αρωμάτων
Τα αρώματα στα προϊόντα ατμίσματος ενέχουν κίνδυνο, επειδή η αποδόμησή τους υπό την επίδραση της θερμότητας μπορεί να δημιουργήσει δυνητικά τοξικές ουσίες. Εργασίες έχουν δείξει, ειδικότερα, ότι το άρωμα κανέλας παρουσιάζει κυτταροτοξικότητα σε κυτταρικό επίπεδο και επομένως πρέπει να αποφεύγεται. Όταν θερμαίνεται, παράγει ενώσεις αποικοδόμησης που μπορεί να είναι επιβλαβείς .
Περιορισμοί για την προστασία των νέων
Οι γεύσεις που διατίθενται στα ηλεκτρονικά τσιγάρα συχνά έχουν σχεδιαστεί για να απευθύνονται σε νεότερους ανθρώπους, όπως οι γεύσεις «καραμέλα» ή «μαλλί της γριάς». Αυτά τα προϊόντα αποτελούν πύλες προς τον εθισμό, τονίζουν οι ειδικοί. Επίσης για την καταπολέμηση του καπνίσματος πρέπει να στοχεύσουμε και στη μείωση των επιτρεπόμενων επιπέδων νικοτίνης στον καπνό και στα προϊόντα ατμίσματος.
Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι περισσότερο από το 80% των χρηστών ατμίσματος λένε ότι οι γεύσεις είναι ένας ουσιαστικός παράγοντας για τη διατήρηση του κινήτρου τους να σταματήσουν το κάπνισμα. Οι άνθρωποι έχουν μια πολύ στενή σχέση με τη γεύση, η οποία τους βοηθά να αποστασιοποιούνται από τον καπνό σε καθημερινή βάση. Η απαγόρευση ολόκληρης ή μέρους αυτής της μεγάλης ποικιλίας γεύσεων, διακινδυνεύει μια μαζική επιστροφή στη χρήση καπνού μεταξύ αυτών των χρηστών. Στο πλαίσιο ενός προγράμματος διακοπής καπνίσματος, δεν υπάρχει «ιδανικό » ή « ανεπαρκές » επίπεδο νικοτίνης . Το μόνο που έχει σημασία είναι το επίπεδο της θεραπείας αντικατάστασης νικοτίνης : η ποσότητα πρέπει να είναι επαρκής για να αντισταθεί κάποιος στο κάπνισμα χωρίς να υποφέρει… Ένα επίπεδο νικοτίνης που είναι πολύ χαμηλό είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο η θεραπεία αποτυγχάνει.
Μια διαδικασία απογαλακτισμού με επίβλεψη
Πράγματι, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα προσφέρουν ένα πολύ καλό βοήθημα για τη διακοπή του καπνίσματος. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να το συζητήσετε αυτό με τον γιατρό σας ή έναν ειδικό στη διακοπή του καπνίσματος για να προσπαθήσετε να βρείτε τη σωστή συσκευή και τα υγρά αναπλήρωσης. Υπάρχουν 80 φορές περισσότερα καρκινογόνα συστατικά στα παραδοσιακά τσιγάρα από ό,τι στα ηλεκτρονικά τσιγάρα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τα τελευταία είναι ακίνδυνα. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται μακροπρόθεσμα επειδή περιέχουν ερεθιστικά υγρά και ουσίες. Στόχος είναι επομένως να μειωθεί σταδιακά η νικοτίνη στο υγρό αναπλήρωσης, ώστε τελικά να απαλλαγούμε εντελώς από την κατανάλωση νικοτίνης. Ο κίνδυνος αφορά κυρίως τους μη καπνιστές. Για αυτούς, η δοκιμή και χρήση των ηλεκτρονικών τσιγάρων θα ήταν μια πολύ κακή ιδέα. Επικίνδυνο για την υγεία μακροπρόθεσμα, θα μπορούσε επίσης να γίνει πύλη για τη χρήση καπνού.
Ο ΠΟΥ βάζει φρένο στη βιομηχανία ατμίσματος
Σύμφωνα με την τελευταία παγκόσμια έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ)*, ένας στους πέντε ενήλικες παραμένει εθισμένος στον καπνό παρά τη συνεχή μείωση από το 2000. Αλλά η ανησυχία τώρα έγκειται στο άτμισμα: περισσότεροι από 100 εκατομμύρια άνθρωποι το χρησιμοποιούν παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 15 εκατομμυρίων εφήβων ηλικίας 13 έως 15 ετών. Τα παιδιά είναι, κατά μέσο όρο, εννέα φορές πιο πιθανό από τους ενήλικες να καταφύγουν στο άτμισμα. Ο ΠΟΥ πιστεύει ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα τροφοδοτούν ένα νέο κύμα εθισμού στη νικοτίνη και κινδυνεύουν να θέσουν σε κίνδυνο την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι τώρα στον έλεγχο του καπνού. Καλεί τις χώρες να ενισχύσουν τους κανονισμούς για τα νέα προϊόντα νικοτίνης, να ελέγξουν τη διαφήμιση και να επεκτείνουν τις υπηρεσίες διακοπής του καπνίσματος.
* «Παγκόσμια έκθεση του ΠΟΥ σχετικά με τις τάσεις στην επικράτηση της χρήσης καπνού 2000-2024 και προβλέψεις 2025-2030».
Ενοχλητική δύναμη
«Όσο υψηλότερη είναι η ισχύς, τόσο υψηλότερη είναι η θερμοκρασία και τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος σχηματισμού τοξικών ενώσεων» . Αυτή η ανάλυση επιβεβαιώνεται από πολυάριθμες μελέτες, συμπεριλαμβανομένης μιας από το Ευρωπαϊκό Κοινό Κέντρο Ερευνών (JRC) στο Geel του Βελγίου: «Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα με ρυθμιζόμενη ισχύ μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλή έκθεση σε καρβονυλικές ενώσεις εάν ο χρήστης αυξήσει υπερβολικά την ισχύ. Η υπέρβαση του συνιστώμενου εύρους ισχύος κατά μόλις 5 watt, έχει ως αποτέλεσμα εκπομπές έως και 20 φορές υψηλότερες από τη μέγιστη συνιστώμενη ισχύ. Η παραγωγή φορμαλδεΰδης, ακεταλδεΰδης και ακρολεΐνης, μαζί με άλλα καρβονύλια, είναι ιδιαίτερα σημαντική », τονίζει η μελέτη.
Ενεργητικό και παθητικό
Σε αυτό προστίθενται οι κίνδυνοι του παθητικού ατμίσματος. Όσοι βρίσκονται κοντά σε ατμιστές, ιδιαίτερα οι νέοι, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο βρογχικών συμπτωμάτων και δύσπνοιας. Ωστόσο, αυτό δεν μοιάζει καθόλου με το παθητικό κάπνισμα: «Τα παιδιά που εκτίθενται σε άτμισμα σε εσωτερικούς χώρους απορροφούν 84% λιγότερη νικοτίνη από εκείνα που εκτίθενται σε παθητικό κάπνισμα σε εσωτερικούς χώρους» , επισημαίνεται από μια μελέτη που διεξήχθη από το βρετανικό κέντρο έρευνας για τον καρκίνο, Cancer Research UK. Αλλά η νικοτίνη δεν είναι το μόνο συστατικό που βρίσκεται στον ατμοσφαιρικό αέρα: «Η προπυλενογλυκόλη και η γλυκερίνη είναι πράγματι ανιχνεύσιμες σε ένα δωμάτιο μετά τη χρήση ενός ηλεκτρονικού τσιγάρου », συνεχίζει η μελέτη.
Γκρίζα ζώνη κανονισμών
Οι παράνομες πρακτικές στον κλάδο του ατμίσματος και η επιρροή τους στους καταναλωτές προκαλούν επίσης ανησυχίες, ιδίως μεταξύ των νέων, οι οποίοι στοχοποιούνται από ένα ιδιαίτερα ελκυστικό μάρκετινγκ. Το σκάνδαλο της 6-μεθυλονικοτίνης (μετατίνη), που αφορά ένα συνθετικό μόριο παρόμοιο με τη νικοτίνη, αποτελεί ένα εντυπωσιακό παράδειγμα. Αυτό το μόριο δεν ρυθμίζεται ακόμη από τις υγειονομικές αρχές. Οι εμπλεκόμενοι κατασκευαστές έχουν εκμεταλλευτεί ένα ρυθμιστικό κενό ισχυριζόμενοι ότι δεν είναι πλέον νικοτίνη, λόγω της χημικής της τροποποίησης. Μπορούν επομένως να τη χρησιμοποιούν στη συγκέντρωση της επιλογής τους, εφόσον η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν επιβάλλει όριο. Είναι μια πραγματική ρυθμιστική γκρίζα ζώνη.
Βασικά σημεία που πρέπει να θυμάστε
- Επειδή οι μελέτες για το άτμισμα δεν είναι τυποποιημένες, πολλά αποτελέσματα είναι αντιφατικά.
- Ως εργαλείο για τη διακοπή του καπνίσματος, το ηλεκτρονικό τσιγάρο έχει αποδείξει την αποτελεσματικότητά του.
- Τα αρώματα βρίσκονται στο επίκεντρο της τρέχουσας συζήτησης, με ορισμένα να είναι πιο επικίνδυνα για την υγεία από άλλα.
- Η ισχύς του ατμίσματος είναι επίσης ένας παράγοντας που πρέπει να λάβετε υπόψη.
