1. Τι είναι ο Διαβήτης τύπου 1;
Ο Διαβήτης τύπου 1 οφείλεται στη μερική ή πλήρη καταστροφή των β κυττάρων του παγκρέατος, με συνέπεια τη μερική ή ολική ανεπάρκεια ινσουλίνης.
Η μορφή αυτή του Διαβήτη ονομαζόταν παλαιότερα Iνσουλινοεξαρτώμενος Σακχαρώδης Διαβήτης και Νεανικός Διαβήτης.
Εκδηλώνεται συνήθως πριν τα 35 χρόνια της ζωής και πιο συχνά στην παιδική και εφηβική ηλικία.
Τα β κύτταρα του παγκρέατος, που παράγουν την ινσουλίνη, καταστρέφονται βαθμιαία με ανοσολογικό μηχανισμό.
Το ανοσολογικό σύστημα του ανθρώπου που έχει σαν αποστολή την προστασία του οργανισμού από τα μικρόβια, τους ιούς και τη δημιουργία όγκων, κάνει λάθος και καταστρέφει τα β κύτταρα.
Η καταστροφή των β κυττάρων συμβαίνει σε άτομα με γενετική προδιάθεση, με την επίδραση διαφόρων περιβαλλοντικών παραγόντων.
Τα άτομα που εμφανίζουν Διαβήτη τύπου 1 έχουν στα χρωμοσώματά τους γονίδια που ευνοούν ή δεν έχουν γονίδια που προφυλάσσουν.
Μικρός αριθμός των ατόμων με γενετική προδιάθεση θα εμφανίσουν Διαβήτη.
Πάντως οι συγγενείς πρώτου βαθμού ατόμων με Διαβήτη τύπου 1 έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
2. Πόσο συχνός είναι ο Διαβήτης τύπου 1;
Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στις χώρες, αλλά και μέσα στους ίδιους πληθυσμούς.
Πιο συχνά παρατηρείται στις Σκανδιναβικές χώρες και πιο σπάνια στην Ιαπωνία.
Η Ελλάδα ανήκει στις χώρες ενδιάμεσης συχνότητας.
3. Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται ο Διαβήτης τύπου 1;
Με τα κλασικά συμπτώματα του Διαβήτη, δηλαδή πολυδιψία, πολυουρία, μερικές φορές πολυφαγία και απώλεια βάρους.
Μπορεί να δημιουργηθούν μυκητιάσεις των γεννητικών οργάνων, λοιμώξεις του δέρματος και νυχτερινή ενούρηση σε παιδιά που ελέγχουν τους σφιγκτήρες τους.
Η μη έγκαιρη διάγνωση μπορεί να οδηγήσει σε Διαβητική Κετοξέωση ή Διαβητικό Κώμα.
4. Πώς επιτυγχάνεται η σωστή ρύθμιση του Διαβήτη τύπου 1;
Τα παραδοσιακά θεραπευτικά μέσα είναι η χορήγηση ινσουλίνης, το προσεγμένο διαιτολόγιο και η άσκηση.
Πάνω απ’ όλα όμως, είναι η εκπαίδευση των παιδιών και των οικογενειών τους, ώστε να γνωρίζουν όλα τα μυστικά του Διαβήτη.
Η εκπαίδευση πρέπει να είναι διαρκής και να γίνεται από εξειδικευμένη ομάδα επαγγελματιών υγείας.
5. Πόσα είδη σκευασμάτων ινσουλίνης κυκλοφορούν;
Τα κυκλοφορούντα σκευάσματα ινσουλίνης διακρίνονται σε βραχείας, μέσης και παρατεταμένης διάρκειας δράσης.
Σαν διάρκεια δράσης εννοείται το χρονικό διάστημα από την ένεση, που η ινσουλίνη κυκλοφορεί στο αίμα.
Τα βραχείας διάρκειας δράσης σκευάσματα περιέχουν καθαρή ινσουλίνη ή το ανάλογο της ινσουλίνης Lispro.
Τα ενδιάμεσης δράσης σκευάσματα περιέχουν συμπλέγματα ινσουλίνης με πρωταμίνη (ισοφανικές ινσουλίνες και ινσουλίνες τύπου ΝΡΗ) ή ψευδάργυρο (ινσουλίνες τύπου Lente).
Τα παρατεταμένης διάρκειας δράσης σκευάσματα περιέχουν συμπλέγματα ινσουλίνης και ψευδαργύρου με τη μορφή κρυστάλλων (ινσουλίνες τύπου Ultralente).
6. Πώς καθορίζεται η δοσολογία της ινσουλίνης;
Εξατομικεύεται και τροποποιείται, ανάλογα με τις μετρήσεις της γλυκόζης του αίματος.
7. Πόσες μετρήσεις της γλυκόζης του αίματος πρέπει να γίνονται καθημερινά;
Οι μετρήσεις της γλυκόζης αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση της καλής ρύθμισης.
Ανάλογα με τις μετρήσεις, γίνονται αλλαγές στη δοσολογία της ινσουλίνης και διορθώνονται οι μη επιθυμητές διακυμάνσεις της γλυκόζης του αίματος.
Ο ελάχιστος αριθμός μετρήσεων είναι 2-4 την ημέρα.
Ιδιαίτερα χρήσιμες είναι οι μετρήσεις πριν τα γεύματα και 2 ώρες μετά τα γεύματα.
Οι μετρήσεις γίνονται με ατομικές συσκευές που μετρούν τη γλυκόζη σε μία σταγόνα τριχοειδικού αίματος στα δάκτυλα των χεριών.
Το τρύπημα του δακτύλου γίνεται με ειδική συσκευή σκαριφισμού, που είναι σχετικά ανώδυνη.
8. Τα παιδιά με Διαβήτη τύπου 1 ακολουθούν ειδικό διαιτολόγιο;
Τα παιδιά με Διαβήτη έχουν τις ίδιες ενεργειακές ανάγκες.
Το διαιτολόγιό τους πρέπει να περιέχει την ποσότητα και την αναλογία υδατανθράκων, λιπών και πρωτεϊνών που συνιστώνται για όλα τα παιδιά.
Πρέπει να ακολουθείται όμως ωράριο στα γεύματα και η ποσότητα του κάθε γεύματος να είναι καθορισμένη.
Σε ημερήσια βάση, το 50-55% των προσλαμβανομένων θερμίδων πρέπει να προέρχεται από υδατάνθρακες (σάκχαρα), το 30% από λίπη και το 15% από πρωτεΐνες.
Επιπλέον η μείωση των κορεσμένων λιπών ζωικής προέλευσης, καθώς και των πολυακόρεστων λιπών σε λιγότερο από το 10% των ημερήσιων θερμίδων έχει βρεθεί ότι προφυλάσσει από την αθηροσκλήρωση.
9. Είναι αλήθεια ότι τα παιδιά ή οι έφηβοι με Διαβήτη τύπου 1 δεν πρέπει να τρώνε ποτέ γλυκίσματα;
Όχι. Η πραγματικότητα είναι ότι δεν μπορούν να παίρνουν ελεύθερα γλυκίσματα γιατί περιέχουν ευαπορρόφητους υδατάνθρακες που προξενούν απότομη αύξηση της γλυκόζης του αίματος.
Σε ειδικές περιπτώσεις, όπως γιορτές, γενέθλια κ.λπ., μπορούν να πάρουν ένα γλύκισμα που θα ενσωματωθεί στο διαιτολόγιό τους.
10. Τι είναι υπογλυκαιμία;
Είναι η πτώση της γλυκόζης του αίματος σε επίπεδα μικρότερα του 60 mg/dl και είναι η πιο συχνή άμεση επιπλοκή του Διαβήτη τύπου 1.
Όλα τα άτομα που παίρνουν εξωγενή ινσουλίνη παρουσιάζουν λιγότερα ή περισσότερα υπογλυκαιμικά επεισόδια.
Οφείλεται σε έλλειψη συγχρονισμού της ινσουλίνης, της διατροφής και της σωματικής δραστηριότητας.
Η μεγαλύτερη δοσολογία ινσουλίνης, η παράλειψη γευμάτων, η άσκηση ή ο συνδυασμός αυτών, ευθύνονται τις περισσότερες φορές.
Τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας δεν είναι ίδια σε κάθε άτομο.
Είναι απαραίτητο, κάθε άτομο με διαβήτη να γνωρίζει τα δικά του υπογλυκαιμικά συμπτώματα.
Τα συνηθέστερα είναι: ωχρότητα, κρύος ιδρώτας, ανησυχία, τρόμος, αίσθημα πείνας, αδυναμία συγκέντρωσης, διαταραχές συμπεριφοράς, και στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, απώλεια συνείδησης και σπασμοί.
11. Πώς αντιμετωπίζεται η υπογλυκαιμία στα παιδιά με Διαβήτη τύπου 1;
Ο ασφαλέστερος τρόπος είναι να προηγηθεί μέτρηση της γλυκόζης του αίματος.
Εάν επιβεβαιωθεί η υπογλυκαιμία ή εάν τα συμπτώματα είναι έντονα, πρέπει να χορηγηθούν άμεσα ευαπορρόφητοι υδρογονάνθρακες όπως γλυκόζη, ζαχαρόνερο, μέλι ή χυμός φρούτων.
Πιο αποτελεσματική είναι η γλυκόζη που κυκλοφορεί σε χάπια και αυξάνει σε 10-15 λεπτά τα επίπεδα του αίματος.
Κάθε παιδί με Διαβήτη πρέπει πάντα να έχει μαζί του χάπια γλυκόζης.
Αν το παιδί δεν μπορεί να καταπιεί, είναι σε κώμα ή κάνει σπασμούς, κάνουμε ένεση γλυκαγόνης.
Οι γονείς ή το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον πρέπει να διαθέτουν πάντοτε γλυκαγόνη.
Δεν πρέπει να επιχειρείται η χορήγηση υδατανθράκων σε ένα παιδί που είναι σε κώμα ή αδυνατεί να καταπιεί.
12. Η άσκηση μειώνει τη γλυκόζη του αίματος στα άτομα με Διαβήτη τύπου 1;
Όχι πάντα. Εάν δεν έχει χορηγηθεί η αναγκαία ποσότητα ινσουλίνης, η γλυκόζη του αίματος θα αυξηθεί.
Η άσκηση χωρίς ινσουλίνη δημιουργεί μεταβολική απορύθμιση.
Γι’ αυτό τον λόγο δεν συνιστάται άσκηση εάν η γλυκόζη του αίματος είναι μεγαλύτερη από 270-290 mg/dl.
Στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να χορηγηθεί βραχείας δράσης ινσουλίνη.
13. Ποια είναι η σημασία της άσκησης στη ρύθμιση του Διαβήτη τύπου 1;
Δρα ευνοϊκά με πολλούς τρόπους:
– Μειώνει, όπως σε όλα τα άτομα, τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων,
– Μειώνει τον κίνδυνο παχυσαρκίας και
– Αυξάνει την ευαισθησία της ινσουλίνης, εφόσον γίνεται συστηματικά 3-4 φορές την εβδομάδα.
Η άσκηση δε θεωρείται αυτοτελώς θεραπευτικό μέσο του Διαβήτη, αλλά δρα υποβοηθητικά στη ρύθμιση.
14. Πώς αντιμετωπίζεται ένα παιδί με Διαβήτη τύπου 1, όταν αρρωστήσει από οποιαδήποτε αιτία;
Η οποιαδήποτε ασθένεια θα αντιμετωπιστεί σύμφωνα με τις οδηγίες του παιδιάτρου.
Η ρύθμιση του Διαβήτη θα γίνει από τους γονείς.
Σε περιόδους ασθένειας πρέπει να γίνονται συχνότερες μετρήσεις και ανάλογη τροποποίηση της δοσολογίας της ινσουλίνης.
Επί υπεργλυκαιμίας θα χορηγηθεί επιπλέον ινσουλίνη, ενώ επί ελαττωμένων τιμών γλυκόζης θα μειωθεί η δοσολογία της ινσουλίνης.
15. Τα παιδιά με Διαβήτη τύπου 1 έχουν κάποιον αυξημένο κίνδυνο όταν αρρωσταίνουν;
Ναι, γιατί το stress του οργανισμού μπορεί να δημιουργήσει Διαβητική Κετοξέωση.
Γι’ αυτό, εάν υπάρχουν ναυτία ή εμετοί και επίμονη υπεργλυκαιμία, θα πρέπει να εξετασθούν τα ούρα για οξόνη.
Εάν βρεθεί αρκετή ποσότητα οξόνης στα ούρα, πρέπει να ενημερωθεί αμέσως ο γιατρός.
Πέννυ Λαζογεώργου, Φαρμακοποιός, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, με Μεταπτυχιακή Ειδίκευση στη Διοίκηση Μονάδων Υγείας
www.y-o.gr
