Άλλο ένα δύσκολο και βασανιστικό για τους ασθενείς πρόβλημα, που άπτεται στο πεδίο δράσης του Αγγειοχειρουργού, είναι το λεμφοίδημα κάτω και άνω άκρων.
Το λεμφοίδημα αποτελεί πλέον μια συνηθισμένη πάθηση που απασχολεί αρκετούς ασθενείς τόσο για σε πρακτικό όσο και σε εμφανισιακό επίπεδο.
Η αυξημένη εμφάνιση παρατηρείται λόγω της αλλαγής τρόπου ζωής και της αυξημένης συχνότητας νεοπλασμάτων.
Τι είναι το Λεμφοίδημα;
Το λεμφοίδημα είναι μια παθολογική κατάσταση, στην οποία τα λεμφαγγεία είναι πολύ λίγα, δυσμορφικά ή μη λειτουργικά και καθιστούν την μεταφορική ικανότητα ανεπαρκή να απομακρύνει το φυσιολογικό φορτίο.
Αποτέλεσμα αυτού είναι η κατακράτηση λεμφικού υγρού ανάμεσα στους μαλακούς ιστούς και στα κύτταρα του σώματος.
Συχνότερη είναι η εμφάνιση στα άνω και κάτω άκρα χωρίς να αποκλείεται ο συνδυασμός με οίδημα στον κορμό.
Το λεμφικό υγρό που συσσωρεύεται προκαλεί διόγκωση της περιοχής που παρουσιάζει αυτή τη δυσλειτουργία.
Επίσης στην περιοχή αυτή το δέρμα είναι ευαίσθητο και επιρρεπές σε πληγές και μολύνσεις.
Θεραπευτική Αντιμετώπιση
Υπάρχει σύγχυση στον τρόπο αντιμετώπισης του λεμφοιδήματος.
Υπάρχουν εκείνοι που θεωρούν ότι τίποτα δεν μπορεί να γίνει, ενώ υπάρχουν και εκείνοι που προτείνουν ακόμα και χειρουργική αντιμετώπιση.
Η αλήθεια είναι ότι ανάλογα με το στάδιο του λεμφοιδήματος και την ταχύτητα της θεραπευτικής αντιμετώπισης προκύπτουν τα αποτελέσματα.
Το λεμφοίδημα ακόμα όταν δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί ολοκληρωτικά, υπάρχουν πολλοί θεραπευτικοί τρόποι που μπορούν να το ελέγξουν και να το περιορίσουν επιτυγχάνοντας ένα καλό αισθητικό και λειτουργικό αποτέλεσμα, ενώ απαλλάσσουν τον ασθενή από πιθανούς μελλοντικούς κινδύνους.
Η θεραπεία περιλαμβάνει συνδυασμό μηχανημάτων φυσικοθεραπείας, λεμφικής παροχέτευσης, επίδεσης, ασκήσεων και τη φροντίδα του δέρματος.
Η λεμφική παροχέτευση αποτελεί το βασικό τμήμα της θεραπείας.
Ο σκοπός της είναι να ενεργοποιήσει και να κινητοποιήσει το λεμφικό υγρό, ώστε να απομακρυνθεί από την πάσχουσα περιοχή.
Αντενδείκνυται όταν υπάρχει φλεγμονή σε εξέλιξη, καρδιακή ανεπάρκεια ή θρόμβωση.
Η επίδεση βελτιώνει την ελαστικότητα της περιοχής, ενώ ταυτόχρονα αυξάνει τη ροή της λέμφου.
Αντί της επίδεσης μπορεί να εφαρμοστεί ειδικό ‘γάντι’ διαβαθμισμένης συμπίεσης.
Το πρόγραμμα των ασκήσεων γίνεται πάντα ενώ ο ασθενής φορά το ειδικό ‘γάντι’.
Ο σκοπός των ασκήσεων είναι:
– Κινητοποίηση του λεμφικού υγρού.
– Διατήρηση ή βελτίωση της κινητικότητας των αρθρώσεων.
– Βελτίωση της στάσης του σώματος.
Η καλή υγιεινή του δέρματος παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποφυγή επιπλοκών του λεμφοιδήματος.
Ακόμα και ο πιο μικρός τραυματισμός του δέρματος μπορεί να αποτελέσει την πύλη εισόδου μικροβίων.
Σε περίπτωση φλεγμονής το μέλος γίνεται ερυθρό και ζεστό ενώ προκαλείται κακουχία.
Απαιτείται άμεση αντιμετώπιση με αντιβίωση και διακοπή της θεραπείας του λεμφοιδήματος.
Στάδια Λεμφοιδήματος
Στάδιο 1 ή Αναστρέψιμο Στάδιο: Η πίεση προκαλεί αποτύπωμα στο μέλος, ενώ το οίδημα υποχωρεί προσωρινά αν τοποθετηθεί το άκρο σε ανάρροπη θέση.
Στάδιο 2 ή Μη Αυτόνομα Αναστρέψιμο Στάδιο: Αν το λεμφοίδημα δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα και εξακολουθήσει να υφίσταται θα οδηγήσει αργά ή γρήγορα σε προοδευτική σκλήρυνση της περιοχής.
Η δυνατότητα δημιουργίας αποτυπώματος μειώνεται διαρκώς, ενώ στο τέλος δεν είναι πλέον εφικτή.
Η ανάρροπη θέση δεν οδηγεί στην υποχώρηση του οιδήματος.
Στάδιο 3 ή Λεμφοστατική Ελεφαντίαση
Χαρακτηρίζεται από:
– Μεγάλη αύξηση του οιδήματος, σε τέτοιο βαθμό που το άκρο να θυμίζει το άκρο ενός ελέφαντα.
– Σκλήρυνση του δέρματος με την μορφή χόνδρων (παχυδερμία).
– Ανάπτυξη σαρκωμάτων.
Η επίπτωση του λεμφοιδήματος του βραχίονα εξαρτάται από την έκταση της χειρουργικής επέμβασης, τον αριθμό των αφαιρεθέντων λεμφαδένων, την ακτινοθεραπεία καθώς και την ηλικία και το βάρος της ασθενούς.
Το δευτεροπαθές λεμφοίδημα του βραχίονα είναι πιο σύνηθες σε παχύσαρκες ασθενείς.
Έτσι η παχυσαρκία μπορεί να θεωρηθεί ως ένας από τους παράγοντες κινδύνου που ευνοούν την ανάπτυξη λεμφοιδήματος.
Επίσης, είναι πιθανόν να υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ της επίπτωσης του λεμφοιδήματος και της ηλικίας της ασθενούς.
Γυναίκες μεγαλύτερες των 55 ετών αναπτύσσουν κλινικά σημαντικό λεμφοίδημα σε ποσοστό 22% των περιπτώσεων, ενώ γυναίκες μικρότερες των 55 ετών σε ποσοστό 14% των περιπτώσεων.
Μια στατιστικά σημαντική, αυξημένη εμφάνιση των συμπτωμάτων έχει αναφερθεί σε γυναίκες που εργάζονταν κατά το πρώτο έτος μετά την εγχείρηση.
Η εξοίδηση του βραχίονα μετά από μια παρατεταμένη περίοδο χωρίς οίδημα μπορεί να αποτελεί το πρώτο σύμπτωμα υποτροπής του όγκου.
Η συχνότητα του λεμφοιδήματος μετά από θεραπεία καρκίνου του μαστού ποικίλει σε σημαντικό βαθμό στη βιβλιογραφία.
Ωστόσο υπήρξε μια σαφής φθίνουσα τάση εμφάνισης λεμφοιδήματος από την δεκαετία του ’60.
Η πρώιμη διάγνωση της νόσου χάρη στον προ-συμπτωματικό έλεγχο και η ακόλουθη, με μικρότερες χειρουργικές επεμβάσεις, θεραπευτική αγωγή έχουν παίξει αναμφίβολα σημαντικό ρόλο.
Η ορθή διάγνωση της ενδεικτικής κατάστασης των λεμφαδένων ενδεχομένως να περιορίσει περισσότερο την εφαρμογή ριζικής μαστεκτομής με συνολική μείωση της μετά – θεραπευτικής επίπτωσης του λεμφοιδήματος.
Η αποκοπή ή η απολίνωση λεμφαγγείων καθώς και η εκρίζωση λεμφαδένων είναι υπεύθυνες για τον σχηματισμό παράπλευρης κυκλοφορίας.
Η ακτινοθεραπεία φαίνεται να διαταράσσει αυτήν τη διαδικασία αναγέννησης.
Επιπροσθέτως, προκαλεί αντίδραση στους εναπομείναντες λεμφαδένες με επακόλουθη ίνωση.
Η συνοδός μερική απόφραξη των κόλπων των λεμφαδένων καταλήγει σε μη αναστρέψιμη μείωση της ροής της λέμφου εντός των αδένων.
Οι λεμφαδένες που δεν δέχτηκαν ακτινοβολία και αποτελούν μέρος της παράπλευρης κυκλοφορίας, έχουν διατεταγμένους κόλπους λόγω του αυξημένου όγκου της λέμφου.
Μια επακόλουθη αύξηση του μεγέθους των λεμφαδένων είναι επίσης ενδεχόμενη.
Στο πρωτοπαθές λεμφοίδημα, πρωτεΐνη συσσωρεύεται στους ιστούς προκαλώντας ινοσκλήρυνση εάν δεν αντιμετωπιστεί κατάλληλα.
Επιπλέον οι διαδικασίες μεταβολισμού στον διάμεσο ιστό διαταράσσονται από το οίδημα και διευκολύνονται οι διαδικασίες φλεγμονής με όλες τις αρνητικές συνέπειές τους για την κυκλοφορία της λέμφου.
