Ο πονόλαιμος είναι ένα σύμπτωμα που υποδηλώνει ερεθισμό ή φλεγμονή των τοιχωμάτων του φάρυγγα, των υπερώιων αμυγδαλών και ενδεχομένως και του λάρυγγα.
Οι αιτιολογικοί παράγοντες είναι πολλοί.
Κυνάγχη
– Η κυνάγχη, που ονομάζεται επίσης φαρυγγοαμυγδαλίτιδα, είναι οξεία φλεγμονή του φάρυγγα και των υπερώιων αμυγδαλών.
Είναι η συχνότερη λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού.
Εμφανίζεται κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες και στην αρχή της άνοιξης.
Η μετάδοση γίνεται κυρίως με την επαφή των χεριών και με τις ρινικές εκκρίσεις.
Ο χρόνος επώασης είναι 24 έως 72 ώρες περίπου.
Η μολυσματικότητα είναι μεγαλύτερη κατά τη διάρκεια της νόσου.
Πολλά και διαφορετικά παθογόνα προκαλούν οξεία φαρυγγοαμυγδαλίτιδα, ενώ στο 30% των περιπτώσεων δεν βρίσκεται ο αιτιολογικός παράγοντας.
– Σε ποσοστό μεγαλύτερο του 80% η οξεία φαρυγγοαμυγδαλίτιδα στους ενηλίκους είναι ιογενής, ενώ σε μικρότερο του 15% οφείλεται στον β-αιμολυτικό στρεπτόκοκκο της ομάδας Α (πυογόνος στρεπτόκοκκος), για τον οποίο και μόνο πρέπει να χορηγείται αντιμικροβιακή αγωγή λόγω των μεταστρεπτοκοκκικών επιπλοκών (οξεία σπειραματονεφρίτιδα και ρευματικός πυρετός).
Η ομάδα Α του β-αιμολυτικού στρεπτόκοκκου είναι η πιο συχνή αιτία της οξείας φαρυγγίτιδας και αμυγδαλίτιδας, ιδίως σε παιδιά 5-10 ετών, ενώ σε παιδιά κάτω των 3 ετών επικρατούν οι λοιμώξεις από ιούς.
– Συνήθη αίτια οξείας φαρυγγοαμυγδαλίτιδας είναι οι διάφοροι ιοί (ρινοϊοί, αδενοϊοί, influenza (type B), coronavirus, coxcackie, Epstein-Barr, parainfluenza (type 1,2,3), CMV, ΗΙV κ.ά.), οι στρεπτόκοκκοι (ομάδα A, C, G) και σπανιότερα αίτια:
Μυκόπλασμα, χλαμύδια, γονόκοκκος, διφθερίτιδα, αναερόβια (fusobacterium: κυνάγχη vincet) κ.ά.
Ιογενής οξεία φαρυγγίτιδα και αμυγδαλίτιδα
Τα κύρια συμπτώματα είναι πόνος στο φάρυγγα, πυρετός και κεφαλαλγία.
Υπάρχει ερυθρότητα του φάρυγγα, διόγκωση των αμυγδαλών και υπογνάθιων λεμφαδένων.
Δεν είναι σπάνιες οι εξελκώσεις και οι φλύκταινες στην περιοχή της μαλακής υπερώας.
Συχνά συνοδεύεται από ρινίτιδα, επιπεφυκίτιδα και βήχα.
Πώς αντιμετωπίζεται ο πονόλαιμος
Ο πονόλαιμος είναι άριστης πρόγνωσης.
Παράγοντες που αυξάνουν τη σοβαρότητα του είναι:
Ηλικία άνω των 65 ετών, το κάπνισμα, τυχόν ανοσοανεπάρκειες, υποκείμενα χρόνια νοσήματα και υποσιτισμός.
Επιπλοκές που μπορεί να παρουσιασθούν είναι το βρογχικό άσθμα και η επιγενής ανάπτυξη βακτηριακών λοιμώξεων (ωτίτιδα, ιγμορίτιδα).
– Σε όλες τις περιπτώσεις που εκδηλώνεται πονόλαιμος, είτε αφορά ιογενή, είτε αφορά βακτηριακή λοίμωξη ή ακόμη και στην περίπτωση που αφορά πρωτοπαθή ερεθισμό λόγω καταπόνησης των φωνητικών χορδών (λαρυγγίτιδα) η θεραπεία είναι κοινή.
– Η θεραπευτική προσέγγιση κατά βάση αφορά την ανακούφιση από τα συμπτώματα.
Η παρακεταμόλη χρησιμοποιείται ως αντιπυρετικό και αναλγητικό.
Σε περιπτώσεις όπου κρίνεται σκόπιμο μπορεί να συνταγογραφηθεί κάποιο αντιβιοτικό από τον θεράποντα ιατρό.
Για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων των φλεγμονωδών καταστάσεων της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας προτείνονται παστίλιες για τον λαιμό και στοματικά διαλύματα, που περιέχουν ουσίες με αντισηπτική, τοπική αναισθητική, αντιφλεγμονώδη και επουλωτική δράση.
– Τα στοματικά διαλύματα και οι παστίλιες για τον λαιμό συνήθως συνδυάζουν έναν αντισηπτικό παράγοντα (όπως χλωρεξιδίνη, αμυλομετακρεσόλη, εξετιδίνη) με ένα τοπικό αναισθητικό για την ανακούφιση του πόνου (όπως η λιδοκαΐνη).
– Προκειμένου να επιτευχθεί το μέγιστο της δράσης του φαρμάκου προτείνεται η παστίλια να αφήνεται να λιώσει αργά στο στόμα χωρίς να μασιέται ή να καταπίνεται.
Ειδικότερα, αυτές που περιέχουν λιδοκαΐνη ή άλλο αναισθητικό παράγοντα δεν πρέπει να λαμβάνονται κατά τη διάρκεια ή πριν από το γεύμα, λόγω της αναισθητικής τους δράσης, η οποία τυχόν να προκαλέσει αίσθημα καύσου ή μουδιάσματος στο βλεννογόνο της στοματικής κοιλότητας.
– Η λήψη παστίλιας για τον λαιμό συνιστά μία σύντομη φαρμακευτική αγωγή, η οποία δεν πρέπει να διαρκεί περισσότερο από 7-10 ημέρες, γιατί μπορεί να διαταράξει την ισορροπία της μικροβιακής χλωρίδας της στοματικής κοιλότητας.
– Σε περίπτωση που τα συμπτώματα επιμείνουν πλέον των 3-5 ημερών ή δεν υπάρξει σημαντική βελτίωση είναι απαραίτητη η επίσκεψη στον γιατρό.
– Γενικά δεν συνιστάται η λήψη παστίλιας σε παιδιά ηλικίας κάτω των 6 ετών.
Ειδικότερα δε, όσον αφορά αυτές που περιέχουν ουσία με αντιφλεγμονώδη δράση αντενδείκνυται η λήψη τους σε παιδιά ηλικίας κάτω των 12 ετών.
– Επίσης δεν συνιστάται η χρήση τους κατά την κύηση και τη γαλουχία.
– Τέλος, παστίλιες για τον λαιμό που περιέχουν φυτικά συστατικά όπως είναι η πρόπολη και το εκχύλισμα ευκαλύπτου μπορεί να είναι αποτελεσματικές όταν υπάρχει ήπιος ερεθισμός και βραχνάδα.
Χρήσιμες συμβουλές
– Είναι σημαντικό ο αέρας των εσωτερικών χώρων να διατηρείται υγρός και δροσερός, μεταξύ 18 και 20 ° C.
– Να αποφεύγεται η διαμονή σε περιβάλλον με καπνίζοντες, η έκθεση σε ερεθιστικές ουσίες ή αλλεργιογόνους παράγοντες, καθώς και η χρήση κλιματιστικού, εφόσον ανακυκλώνει τον ενδεχομένως μολυσμένο αέρα, ειδικά όταν αυτό δεν διαθέτει ειδικά αντιμικροβιακά φίλτρα.
– Η ξηρότητα των βλεννογόνων επιτείνει τον ερεθισμό και δημιουργεί αίσθημα καύσου.
Προτείνεται η κατανάλωση άφθονων υγρών, καθώς και αφεψήματα βοτάνων με μέλι που έχουν μαλακτικές ιδιότητες.
– Για να αποφευχθεί ο περεταίρω ερεθισμός του λαιμού προτείνεται ένα πρόγραμμα διατροφής που να περιλαμβάνει υγρές και ημιστερεές τροφές (σούπες, ζελέ, γιαούρτι), ενώ πρέπει να αποφεύγονται τρόφιμα που μπορεί να ερεθίσουν περισσότερο τον βλεννογόνο λόγω της τραχύτητάς τους, όπως παξιμάδια, κράκερς, ξεροψημένα τρόφιμα κ.λπ.
Επίσης, συστήνεται περιορισμός της χρήσης αλατιού και καρυκευμάτων.
Πέννυ Λαζογεώργου, Φαρμακοποιός, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, με Μεταπτυχιακή Ειδίκευση στη Διοίκηση Μονάδων Υγείας
www.y-o.gr
