Όταν λέμε αντισύλληψη εννοούμε τις μεθόδους ή τις συσκευές που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη της εγκυμοσύνης.
Μέθοδοι αντισύλληψης χρησιμοποιούνται από την αρχαιότητα, όμως ασφαλείς και αποτελεσματικές μέθοδοι έγιναν διαθέσιμες μόνο κατά τον 20ο αιώνα.
Οι μέθοδοι αντισύλληψης περιλαμβάνουν την ορμονική αντισύλληψη, την ενδομήτρια αντισύλληψη (φραγμοί, φυσικά μέσα, στείρωση), καθώς και τις συμπεριφορικές μεθόδους.
Χρησιμοποιούνται πριν ή κατά τη διάρκεια της συνουσίας.
Η επείγουσα αντισύλληψη είναι αποτελεσματική για λίγες μέρες μετά τη συνουσία.
Η ορμονική αντισύλληψη
Τα ορμονικά αντισυλληπτικά αναστέλλουν την ωορρηξία και τη γονιμότητα και προς το παρόν είναι διαθέσιμα μόνο για τις γυναίκες.
Υπάρχουν σε διάφορες μορφές και χορηγούνται με διαφορετικό τρόπο.
Καθημερινή χρήση.
– συνδυασμός οιστρογόνων και προγεσταγόνων ή
– προγεσταγόνα μόνο.
Μη καθημερινή χρήση.
1. Διαδερμικά σκευάσματα.
2. Ενδομητρικά σκευάσματα.
3. Ενέσιμα σκευάσματα.
4. Επείγουσα αντισύλληψη.
Τα πλεονεκτήματα της ορμονικής αντισύλληψης είναι η υψηλή και μακροχρόνια αποτελεσματικότητά τους, η αναστρεψιμότητα της δράσης τους και το ότι δεν απαιτείται προγραμματισμός πριν την σεξουαλική επαφή.
Τα μειονεκτήματα είναι ότι χρειάζεται ιατρική εξέταση πριν τη χορήγησή τους, τακτική παρακολούθηση, μπορεί να εμφανίσουν κάποιες παρενέργειες και δεν προστατεύουν από τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες.
Τα συνδυασμένα με οιστρογόνο και προγεστερόνη αντισυλληπτικά χάπια ενοχοποιούνται για αυξημένο κίνδυνο φλεβικής και αρτηριακής θρόμβωσης, γι΄αυτό πρέπει να αποφεύγονται σε γυναίκες άνω των 35 ετών και ιδιαίτερα αν είναι καπνίστριες.
Από την άλλη πλευρά φαίνεται από τις μελέτες πως μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών και του καρκίνου του ενδομητρίου, ενώ ούτε αυξάνουν, ούτε μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού.
Συχνά μειώνουν την έμμηνο ρύση και περιορίζουν τους έντονους πόνους (δυσμηνόρροια) που συχνά εμφανίζονται κατά τη διάρκειά της.
Τα αντισυλληπτικά φραγμού
Είναι συσκευές που έχουν σκοπό να αποτρέψουν μια εγκυμοσύνη εμποδίζοντας με φυσικό τρόπο την είσοδο του σπέρματος στη μήτρα.
Σε αυτά περιλαμβάνονται το ανδρικό προφυλακτικό, το γυναικείο προφυλακτικό, το τραχηλικό κάλυμμα, το διάφραγμα καθώς και το αντισυλληπτικό σφουγγάρι εμποτισμένο με σπερματοκτόνο.
Παγκοσμίως τα προφυλακτικά αποτελούν την πλέον συχνή μέθοδο αντισύλληψης.
Τα ανδρικά προφυλακτικά κατασκευάζονται από λάτεξ και σπανιότερα από πολυουρεθάνη, ενώ τα γυναικεία από νιτρίλιο, λάτεξ ή πολυουρεθάνη.
Τα ανδρικά προφυλακτικά έχουν το πλεονέκτημα ότι είναι φτηνά, εύκολα στη χρήση και έχουν ελάχιστες παρενέργειες.
Με άριστη χρήση είναι πιο ασφαλή από το διάφραγμα με ποσοστό αποτυχίας 2% έναντι 6% του διαφράγματος.
Επίσης έχουν το πλεονέκτημα ότι βοηθούν στη πρόληψη της εξάπλωσης των σεξουαλικά μεταδιδόμενων λοιμώξεων.
Το αντισυλληπτικό σφουγγάρι εμποτισμένο με σπερματοκτόνο, όπως και το διάφραγμα εισάγεται στο κόλπο πριν τη σεξουαλική επαφή και πρέπει να τοποθετηθεί σωστά πάνω στο τράχηλο για να είναι αποτελεσματικό. Τα σφουγγάρι εισάγεται έως και 24 ώρες πριν την επαφή και πρέπει να παραμείνει στη θέση του τουλάχιστον 6 ώρες μετά.
Τα ποσοστά αποτυχίας εξαρτώνται από το αν η γυναίκα έχει γεννήσει ή όχι. Ανέρχονται σε 24% στις γυναίκες που έχουν γεννήσει και σε 12% σε γυναίκες που δεν έχουν γεννήσει, ενώ έχουν αναφερθεί και αλλεργικές αντιδράσεις έως και σύνδρομο τοξικού σοκ.
Ενδομήτριες συσκευές (σπιράλ)
Είναι συνήθως μικρές συσκευές σε σχήμα Τ, που εισάγονται στη μήτρα.
Πρόκειται για μια μορφή αντισύλληψης μακράς διάρκειας με πολύ χαμηλό ποσοστό αποτυχίας από 0,2 – 0,8% που προσφέρουν στις χρήστριες μεγαλύτερη ικανοποίηση σε σχέση με το προφυλακτικό.
Προσφέρουν αποτελεσματικότητα και ασφάλεια τόσο στις έφηβες, όσο και στις γυναίκες που δεν έχουν γεννήσει. Μετά την αφαίρεσή τους η γονιμότητα επανέρχεται αμέσως στα κανονικά της επίπεδα.
Στείρωση
– Στείρωση στις γυναίκες (απολίνωση σαλπίγγων): Με χειρουργική ή λαπαροσκοπική επέμβαση τίθενται εκτός λειτουργίας οι σάλπιγγες (απολίνωση). Αν και η στείρωση θεωρείται μία μη αναστρέψιμη- μόνιμη διαδικασία, εντούτοις είναι δυνατόν να γίνει π ροσπάθεια για αποκατάσταση των σαλπίγγων.
– Στείρωση στους άνδρες (βαζεκτομή): Είναι μέθοδος που χρησιμοποιείται κατά κόρον στην Αμερική και σε καμία περίπτωση δεν συνεπάγεται απώλεια του ανδρισμού.
Είναι δυνατό να γίνει προσπάθεια αντιστροφής της βαζεκτομής, για την επανασύνδεση του σπερματικού πόρου.
Συμπεριφορικές μέθοδοι αντισύλληψης
Θερμομετρικη μέθοδος: για τον καθορισμό των πλέον γόνιμων ημερών του εμμηνορροικού κύκλου.
Η γυναίκα παρακολουθεί κάθε πρωί τη θερμοκρασία της.
Την ημέρα της ωορρηξίας η θερμοκρασία θα αυξηθεί κατά ο γυναίκα θα αποφύγει την επαφή.
Το ποσοστό αποτυχίας κυμαίνεται 2-3%.
Διακεκομμένη συνουσία: Εφαρμόζεται κατά κόρον, αλλά δεν ενδείκνυται γιατί έχει υψηλότατα ποσοστά αποτυχίας (15-30%) και επιπλέον μειώνει τη σεξουαλική απόλαυση σε σημείο που η γυναίκα να μη φθάνει σε οργασμό.
Επιπλέον μπορεί να υπάρξει πρόωρη εκσπερμάτωση έξω από τον κόλπο και να υπάρξει εγκυμοσύνη.
Μετασυνουσιακή αντισύλληψη (έκτακτη ανάγκη): Οι μέθοδοι για την επείγουσα αντισύλληψη είναι τα “χάπια της επόμενης μέρας” ή συσκευές που χρησιμοποιούνται μετά τη σεξουαλική διείσδυση, χωρίς προστασία, με σκοπό την αποτροπή της εγκυμοσύνης.
Λειτουργούν κυρίως για τη παρεμπόδιση της ωορρηξίας ή της γονιμοποίησης.
Υπάρχουν χάπια ελέγχου γέννησης υψηλής δοσολογίας λεβονοργεστρέλη) που μειώνουν την πιθανότητα εγκυμοσύνης κατά 70%, όταν χρησιμοποιούνται μέσα σε 3 ημέρες μετά τα σεξ χωρίς προστασία.
Το Ulipristal μειώνει την πιθανότητα εγκυμοσύνης περίπου κατά 85% ,όταν χρησιμοποιούνται μέχρι και 5 ημέρες μετά την επαφή.
Υπάρχουν τα σπειρώματα χαλκού IUDs που μπορεί να προφυλάξουν κατά 99% από ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.
Ευαγγελία Κανάκη, Ενδοκρινολόγος
www.y-o.gr
