Παρ’ όλο που υπάρχει ένας διχασμός στην ιατρική κοινότητα σχετικά με αυτό το θέμα, τα νεότερα ευρήματα, δείχνουν ότι στο επίπεδο του γενικού πληθυσμού, τα συμπληρώματα έχουν τεκμηριωμένη θέση από τη στιγμή που παρατηρούνται σημαντικά διατροφικά ελλείμματα.
Τα Πολυβιταμινούχα συμπληρώματα (ΠΒΣ) διατίθενται χωρίς ιατρική συνταγή στο φαρμακείο
Γενικά μάλιστα, τα παιδιά στα οποία οι μητέρες τους τα χορηγούν δεν έχουν προβλήματα διατροφής, όπως καθορίζεται από τα επίσημα κριτήρια διαβίωσης, ούτε πάσχουν από στέρηση.
Τα ΠΒΣ στα παιδιά σχολικής ηλικίας, όταν δίδονται σε σωστές ημερήσιες δόσεις, μπορούν να ωφελήσουν και δεν ενέχουν κινδύνους βραχυχρόνιους ή μακροχρόνιους.
Η σωστή διατροφή, κατά την περίοδο που τα παιδιά μεγαλώνουν, είναι εξαιρετικά σημαντική, η δε μη επαρκής πρόσληψη σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία μπορεί ακόμα να προδιαθέτει και στην ανάπτυξη νοσημάτων κατά την ενήλικη ζωή.
Βασική προϋπόθεση επάρκειας είναι οι σωστές διατροφικές συνήθειες καθημερινά.
Η αλλαγή του τρόπου διατροφής, αλλά και της ίδιας της τροφής είναι δύο σοβαρές παράμετροι που ευθύνονται για τις τυχόν αστοχίες της σημερινής διατροφής τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά.
Οι ενδεχόμενες αστοχίες της διατροφής ενός σημερινού παιδιού σχολικής ηλικίας έχουν κυρίως την έννοια των υποκλινικών ελλείψεων, που, αν και δεν συνεπάγονται άμεσες κλινικά διαπιστούμενες βλάβες, μπορεί να προδιαθέτουν στη μετέπειτα ανάπτυξη νοσημάτων κατά την ενήλικη ζωή.
Ένα άλλο πολύ σημαντικό ζήτημα στην παιδική ηλικία είναι αυτό της σχέσης μεταξύ διατροφής και σχολικών επιδόσεων.
Η έλλειψη μετάλλων και βιταμινών κατά τα πρώιμα στάδια της ζωής επιδρά αρνητικά στις νοητικές επιδόσεις των παιδιών σχολικής ηλικίας και των εφήβων.
Η επαρκής διατροφή κατά τη σχολική ηλικία είναι σημαντική, αν όχι καθοριστική, για τις μετέπειτα σχολικές επιδόσεις.
Σύμφωνα με την Επιτροπή για τη Διατροφή της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής (AAP), οι ομάδες που επίσημα διατρέχουν ιδιαίτερο διατροφικό κίνδυνο περιλαμβάνουν:
– Παιδιά και εφήβους από φτωχές οικογένειες.
– Παιδιά και εφήβους με ανορεξία, κακή ή ιδιότροπη όρεξη ή κακές διατροφικές συνήθειες.
– Ακόμη, παιδιά που βρίσκονται σε δίαιτα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
– Εγκύους εφήβους.
– Παιδιά και έφηβοι που καταναλώνουν χορτοφαγικές δίαιτες.
– Παιδιά με σύνδρομα γαστρεντερικής δυσαπορρόφησης.
Επιπλέον, παιδιά σχολικής ηλικίας που είναι δυνητικά υποψήφια για ΠΒΣ είναι παιδιά που διατρέφονται κυρίως με κρέας, παιδιά γονέων που οι ίδιοι δεν καταναλώνουν φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά, παιδιά που καταναλώνουν προϊόντα τύπου light και παιδιά με πολύ περιορισμένη ποικιλία στην διατροφή τους.
Η ανίχνευση των παραγόντων κινδύνου στο κάθε παιδί θα βοηθούσε πολύ στην απόφαση του για τη χορήγηση ή μη ενός ΠΒΣ.
Οι παράγοντες κινδύνου μπορούν εύκολα να προσδιοριστούν, εφόσον εξετάσει κάποιος προσεκτικά τις διατροφικές συνήθειες του παιδιού, μέσω της λήψης ενός ιστορικού διατροφής του, αλλά και των γονέων του.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι η λήψη συμπληρωμάτων δεν συνιστάται ως υποκατάστατο μιας πλήρους και ισορροπημένης διατροφής, αλλά ταυτόχρονα δεν πρέπει και να χάνεται χρόνος μέχρι την αποτελεσματική εφαρμογή επιμορφωτικών και διαιτητικών μέτρων!
Μια τακτική αυτού του είδους δεν ενέχει κίνδυνους για την υγεία, ενώ, από την άλλη, έχει μεγάλες πιθανότητες να ωφελήσει καίρια κάποιες μεταβολικές λειτουργίες του παιδιού, στοn βαθμό που θα χρησιμοποιηθεί μόνο ό,τι ενδεχομένως λείπει.
Ως «ιδανικό» ΠΒΣ για παιδιά μπορεί να θεωρηθεί αυτό που:
– Είναι ειδικά σχεδιασμένο για παιδιά,
– Έχει σύσταση με βάση τις επίσημες οδηγίες ημερήσιας πρόσληψης,
– Έχει χαμηλές δόσεις λιποδιαλυτών βιταμινών (A, D, E, K),
– Περιέχει συστατικά που ενισχύουν την απορρόφηση ασβεστίου, όπως η λυσίνη,
– Στη συσκευασία του να αναφέρεται η περιεκτικότητα κάθε συστατικού,
– Η αγορά του να γίνεται αποκλειστικά από το φαρμακείο και
– Προσφέρεται από εταιρίες που ακολουθούν GMP οδηγίες στην παραγωγή του.
Η ασφάλεια των ΠΒΣ
Οι υψηλές και ανεξέλεγκτες δόσεις συμπληρωμάτων ΠΒΣ ενέχουν κινδύνους, όχι όμως και η λήψη με βάση τις επίσημες συστάσεις.
Εμμένουσες ή περισσότερο σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι σπάνιες με τις υδατοδιαλυτές βιταμίνες.
Ανεπιθύμητες ενέργειες είναι γενικά πιο πιθανό να εμφανιστούν με υψηλές δόσεις λιποδιαλυτών βιταμινών (A, D, E και K).
Τα συμπληρώματα ΠΒΣ που διατίθενται στο φαρμακείο και χωρίς ιατρική συνταγή είναι σε γενικές γραμμές ασφαλή, ιδιαίτερα αυτά που προέρχονται από αξιόπιστες εταιρείες.
Εάν ληφθούν σε υπερβολικές δόσεις (σε δισκία, κάψουλες ή σε συνδυασμό με άλλα συμπληρώματα), ιδίως οι λιποδιαλυτές βιταμίνες, μπορεί όμως να δράσουν τοξικά.
Για μερικά παιδιά λοιπόν, ο παιδίατρος αλλά ακόμη και ο φαρμακοποιός, αφού αξιολογήσει τις διατροφικές τους συνήθειες και τον τρόπο ζωής τους, μπορεί να συστήσει τη λήψη ΠΒΣ, εφόσον διατηρεί αμφιβολίες ως προς την επαρκή πρόσληψη των απαραίτητων στοιχείων και ποσοτήτων από τη διατροφή.
Από την άλλη, η κατανάλωση ΠΒΣ στις ημέρες μας, αποτελεί ήδη μια συνήθη συμπεριφορά εκ μέρους ενηλίκων και παιδιών.
Συνιστάται πάντα, οι ειδικοί παράγοντες υγείας να κάνουν ερωτήσεις σχετικά με τη χρήση συμπληρωμάτων διατροφής όταν λαμβάνουν ιστορικό από τους ασθενείς-πελάτες τους, ενώ από την άλλη, τα ΠΒΣ οφείλουν να αναφέρουν με σαφήνεια όλα τα συστατικά τους και τις γνωστές αντενδείξεις στη χρήση τους.
Δεν πρέπει όμως επ’ ουδενί να καλλιεργηθεί η ιδέα, ούτε στο παιδί αλλά ούτε και στους γονείς, ότι η συμπληρωματική λήψη ΠΒΣ αντισταθμίζει τους σοβαρούς κινδύνους από τη διαιτητική εκτροπή και την προτίμηση τροφών με φτωχή θρεπτική αξία, αφού σε μια τέτοια περίπτωση, το αναμενόμενο όφελος πιθανότατα εκμηδενίζεται ή μετατρέπεται σε επιβάρυνση.
Έτσι, ένα σημαντικό σημείο προσοχής όταν αποφασίζει κανείς να χορηγήσει ΠΒΣ σε υγιή παιδιά, είναι να τονίζει στους γονείς ότι «η λήψη ΠΒΣ ή εκχυλισμάτων φυτικών ουσιών δεν συνιστάται ως υποκατάστατο μιας πλήρους και ισορροπημένης διατροφής».
