Η μακροχρόνια και λανθασμένη διατροφή σε συνδυασμό με κληρονομικούς και άλλους παράγοντες, μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα, ενδεχομένως επικίνδυνα για την υγεία μας.
Ακολουθώντας κάποιες βασικές αρχές διατροφής και πρόληψης, μπορούμε να βελτιστοποιήσουμε τη λειτουργία του εντέρου, η οποία είναι συνδεδεμένη με την υγεία του οργανισμού και να μειώσουμε τις πιθανότητες εμφάνισης απειλητικών νοσημάτων.
Διάρροια
Γαστρεντερίτιδα, δηλητηρίαση, λήψη φαρμακευτικής αγωγής, όπως αντιβιοτικά, και απότομη αλλαγή των διατροφικών συνηθειών, είναι οι αιτίες πρόκλησης οξείας διάρροιας με διάρκεια λίγων ημερών.
Φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου (νόσος Crohn, ελκώδης κολίτιδα), σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και καρκίνος, προκαλούν χρόνια διάρροια.
Ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου, ιδίως για παιδιά και ηλικιωμένους, είναι η αφυδάτωση που προκαλείται μετά από πολλαπλά επεισόδια διάρροιας.
Στο φαρμακείο υπάρχουν διαλύματα με ειδική σύσταση για την άμεση αποκατάσταση των απαραίτητων ηλεκτρολυτών.
Για την ανακούφιση του συμπτώματος μπορεί να χρησιμοποιηθούν αντί διαρροϊκά φάρμακα, όπως η λοπεραμίδη και προβιοτικά για την αποκατάσταση της χλωρίδας του εντέρου.
Αποφύγετε τηγανιτά, γαλακτοκομικά, καφέ και τρόφιμα πλούσια σε ίνες, όπως λαχανικά και φρούτα.
Προτιμήστε ψητό ή βραστό κοτόπουλο, ψάρι, ρύζι και μακαρόνια χωρίς σάλτσα.
Δυσκοιλιότητα
Σε αντίθεση με τη διάρροια, η διατροφή για την καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας έχει σαν κύριο συστατικό τις φυτικές ίνες.
Δημητριακά ολικής άλεσης, φρούτα όπως ακτινίδια, αχλάδια, σύκα και δαμάσκηνα, όσπρια και τουλάχιστον 2 λίτρα νερό ημερησίως, έχουν την ικανότητα να αυξάνουν τον όγκο και το υδάτινο περιεχόμενο των κοπράνων, προκαλώντας αύξηση της εντερικής κινητικότητας.
Αν αυτό δεν είναι αρκετό, μπορούν να χρησιμοποιηθούν υπακτικά σε μορφή χαπιών ή σιροπιών που απαιτούν περίπου 8-12 ώρες για να δράσουν ή υπόθετων, που θέλουν λιγότερο από 60 λεπτά.
Σε αντίθεση με ευρέως διαδεδομένες λανθασμένες απόψεις, τα υπακτικά δεν προκαλούν εθισμό και η παρατεταμένη λήψη τους δεν θα κάνει το έντερο να «τεμπελιάσει».
Αν και θεωρούνται ασφαλή φάρμακα, η επιλογή πρέπει να γίνει από τον φαρμακοποιό ή τον θεράποντα ιατρό, καθώς υπάρχει πληθώρα υπακτικών με διαφορετικό μηχανισμό δράσης που απευθύνεται σε διαφορετική βαρύτητα προβλημάτων.
Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ)
Γνωστό και ως σπαστική κολίτιδα αποτελεί μία από τις συχνότερες διαταραχές του εντέρου απασχολώντας περίπου 1 στους 8 Έλληνες.
Πόνος στην κοιλιά, εναλλαγή δυσκοιλιότητας και διάρροιας, χωρίς αίμα στα κόπρανα και φουσκώματα, είναι τα συνηθέστερα και η έντασή τους διαφέρει σημαντικά από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Εμφανίζεται για πρώτη φορά σε ηλικίες κάτω των 45 ετών με τη μορφή επεισοδίων έξαρσης , μεταξύ των οποίων υπάρχει ανάπαυλα εβδομάδων ή μηνών χωρίς συμπτώματα.
Αυξημένο στρες και κακή ψυχολογική κατάσταση είναι οι βασικότεροι αιτιολογικοί παράγοντες, ικανοί να διαταράξουν την εντερική λειτουργία και να πυροδοτήσουν την εμφάνιση και επιδείνωση συμπτωμάτων του ΣΕΕ.
Η θεραπεία περιορίζεται στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων χρησιμοποιώντας σπασμολυτικά για την καταπολέμηση του πόνου, αντιδιαρροϊκά και υπακτικά φάρμακα.
Οι τροφές που επιδεινώνουν το σύνδρομο διαφέρουν μεταξύ ανθρώπων, και καλό είναι να απομονώνονται δοκιμαστικά για μικρά χρονικά διαστήματα όσπρια, γαλακτοκομικά, σαλάτες και φρούτα, μέχρις ότου εντοπιστούν και αποκλειστούν από το διατροφολόγο συγκεκριμένα δύσπεπτα τρόφιμα.
Προβιοτικά
Πρόκειται για μικροοργανισμούς χορηγούμενους δια στόματος, με στόχο τον αποικισμό του εντέρου και την αποκατάσταση της φυσιολογικής ισορροπίας των τρισεκατομμυρίων μη παθογόνων βακτηρίων, που ζουν και ρυθμίζουν τη λειτουργία του εντέρου.
Ευθύνονται για την ομαλή εντερική κινητικότητα, την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών, τη διάσπαση πρωτεϊνών και λιπών και την προστασία από παθογόνους μικροοργανισμούς.
Η ισορροπία μπορεί να διαταραχθεί από πολλούς παράγοντες όπως το άγχος, η απότομη αλλαγή των διατροφικών συνηθειών (ταξίδια), λοιμώξεις του εντέρου, αντιβίωση και πολλά άλλα, προκαλώντας δυσάρεστα συμπτώματα.
Θεωρούνται ακίνδυνα γι’ αυτό και συνίσταται η λήψη τους σε σχεδόν όλες τις εντερικές διαταραχές και ο φαρμακοποιός θα σας κατευθύνει στην επιλογή του καταλληλότερου σκευάσματος για κάθε ανάγκη.
Καρκίνος παχέος εντέρου
Με 5.000 νέες διαγνώσεις στην Ελλάδα, περισσότερες από 1 εκατομμύριο σε παγκόσμια κλίμακα ετησίως και υψηλό ποσοστό θνησιμότητας, ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί ένα από τα πιο συχνά και απειλητικά νοσήματα για τη ζωή.
Παράγοντες κινδύνου αποτελούν η προχωρημένη ηλικία, η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού καρκίνου και πολυπόδων και η συνύπαρξη φλεγμονωδών καταστάσεων του εντέρου.
Πρόληψη
Η πρόληψη γίνεται με αλλαγή του τρόπου ζωής για να μειωθεί η πιθανότητα εμφάνισης της νόσου και έγκαιρο εντοπισμό προ καρκινικών αλλοιώσεων (πχ. πολυπόδων), προτού γίνουν απειλητικά για τη ζωή.
Περιορισμός του αλκοόλ σε 1-2 ποτήρια ημερησίως, διατήρηση του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα, διακοπή του καπνίσματος, καθημερινή σωματική άσκηση και αλλαγή των διατροφικών συνηθειών είναι βασικοί παράγοντες πρόληψης του καρκίνου παχέος εντέρου.
Συμβουλές διατροφής για την πρόληψη του καρκίνου παχέος εντέρου
• Υψηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος και ζωικών λιπαρών αυξάνει έως και 70% τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου.
Προτιμήστε ψάρι ή κοτόπουλο.
• Λόγω υψηλής περιεκτικότητας σε μονοακόρεστα λιπαρά και φαινόλες, το ελαιόλαδο έχει ισχυρές αντικαρκινικές ιδιότητες και πρέπει να αποτελεί μέρος της καθημερινής διατροφής.
• Υψηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών έχει συσχετιστεί με μείωση της πιθανότητας εμφάνισης της νόσου.
Ακολουθήστε τον κανόνα κατανάλωσης πέντε μερίδων φρούτων και λαχανικών ημερησίως.
• Τα όσπρια είναι απαραίτητα για την εύρυθμη λειτουργία του εντέρου.
Προγραμματίστε την εβδομάδα σας να περιέχει τουλάχιστον 1-2 μερίδες.
• Αποφύγετε το υπερβολικό μαγείρεμα λαχανικών και φυτικών ινών σε υψηλές θερμοκρασίες με σκοπό την διαφύλαξη των θρεπτικών συστατικών και αντιοξειδωτικών στοιχείων τους.
Η κολονοσκόπηση σώζει ζωές
Η εξέταση εκλογής είναι η κολονοσκόπηση, η οποία σώζει ζωές, χάρη στην ικανότητα εντοπισμού καλοήθων και κακοήθων αλλοιώσεων και την άμεση αφαίρεση τους, αν ενδείκνυται.
Πραγματοποιείται από τον γαστρεντερολόγο ανώδυνα, με χρήση ήπιου αναισθητικού, απαιτώντας μόνο προετοιμασία μίας ή δύο ημερών, με χρήση καλά ανεκτών από τους ασθενείς υπακτικών για την πλήρη κένωση του εντέρου.
Νικόλαος Μανέτας, Φαρμακοποιός MPharm, MSc International Health Management
