Οι ψείρες και οι κόνιδες είναι αν μη τι άλλο είναι απρόσκλητοι και ανεπιθύμητοι επισκέπτες στα κεφάλια των παιδιών… και όχι μόνο!
Μερικοί ορισμοί
Ένα εκτοπαράσιτο είναι ένα παράσιτο που ζει στην εξωτερική επιφάνεια του ξενιστή του.
Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα με τις ψείρες της κεφαλής, που μεταδίδονται από άτομο σε άτομο και είναι υπεύθυνες για τη φθειρίαση του τριχωτού της κεφαλής.
Το μέγεθος των ψειρών της κεφαλής είναι 1 έως 3 χιλιοστά, διαθέτουν 6 πόδια άκρως εξοπλισμένα με μικροσκοπικά γαντζάκια που τους επιτρέπουν να σκαρφαλώνουν στα μαλλιά.
Για να επιβιώσει η ψείρα, χρειάζεται θερμότητα, υγρασία και αίμα. Οι θηλυκές ψείρες γεννάνε αυγά, ευρύτερα γνωστά ως κόνιδες, των οποίων το μέγεθος δεν ξεπερνά το 1 χιλιοστό.
Οι κόνιδες έχουν ένα γκριζωπό χρώμα, προσκολλώνται στην τρίχα της κεφαλής σε απόσταση 5 χιλιοστών από το κρανίο και μόλις εκκολαφθούν αφήνουν πίσω τους ένα υπόλευκο χρώμα.
Λίγη φυσιοπαθολογία
Λίγη φυσιοπαθολογίαΗ φθειρίαση προκαλεί φαγούρα που οφείλεται στο σάλιο που εκκρίνεται από την ψείρα όταν τρέφεται.
Η φαγούρα εκδηλώνεται συχνότερα στον αυχένα, πάνω από τους κροτάφους ή πίσω από τα αυτιά.
Το υπερβολικό ξύσιμο σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να δημιουργήσει βλάβες και να εξελιχθεί σε μολυσματικό κηρίο.
Η κύρια αιτία της μετάδοσης των ψειρών στις σχολικές κοινότητες είναι η άμεση επαφή μεταξύ των παιδιών κεφάλι με κεφάλι, ενώ η έμμεση μετάδοση είναι πιο σπάνια, χωρίς αυτό να σημαίνει φυσικά ότι δεν είναι εφικτή, καθώς η ψείρα μπορεί να επιβιώσει έως και 36 ώρες μακριά από το κεφάλι και να μεταδοθεί μέσω της χτένας, της βούρτσας, του κασκόλ, του σκούφου, κ.λπ.
Οι κατάλληλες συμβουλές
Εντοπισμός
Το πρώτο βήμα είναι να εντοπίσετε τις ψείρες και τις κόνιδες στο κεφάλι.
Οι κόνιδες είναι πιο εύκολο να εντοπιστούν, λόγω χρώματος, και είναι ορατές με γυμνό μάτι.
Οι κόνιδες που έχουν εκκολαφθεί, από την άλλη, έχουν λευκό χρώμα, μοιάζουν με πιτυρίδα και βρίσκονται σε απόσταση ενός εκατοστού περίπου από το κρανίο.
Οι ψείρες είναι πιο δύσκολο να εντοπιστούν επειδή το χρώμα τους είναι διάφανο προς μπεζ και μετακινούνται συνεχώς.
Για να τις εντοπίσετε, θα πρέπει σε βρεγμένα μαλλιά να χρησιμοποιήσετε μια λεπτή ειδική χτένα για ψείρες και να «οργώσετε» όλες τις περιοχές της κεφαλής, από το κρανίο έως τις άκρες των μαλλιών, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον αυχένα, πίσω από τα αυτιά και πάνω από τους κροτάφους.
Θεραπεία
Η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή χορηγείται ανάλογα με την έκταση της μόλυνσης.
Ένα αντιφθειρικό σαμπουάν λόγου χάρη μπορεί να είναι εύκολο και γρήγορο στη χρήση, αλλά αραιωμένο στο νερό, μπορεί να είναι λιγότερο δραστικό συγκριτικά με άλλα αντιφθειρικά προϊόντα.
Επομένως, το αντιφθειρικό σαμπουάν μπορεί να συνιστάται για μία ελαφριά μόλυνση και ένα άλλο πιο εξειδικευμένο προϊόν όπως μια λοσιόν για μία πιο προχωρημένη κατάσταση.
Εκτός από την επιλογή του προϊόντος, η διάρκεια της εφαρμογής πρέπει να τηρείται και το προϊόν να εφαρμόζεται σε επαρκή ποσότητα και σε όλο το μήκος των μαλλιών.
Επιπλέον, όλα τα μέλη της οικογένειας θα πρέπει υποβληθούν παράλληλα σε θεραπεία, η οποία θα πρέπει να επαναληφθεί συνήθως μετά από 7-10 ημέρες.
Επανεμφάνιση ψειρών
Μόλις ολοκληρωθεί η θεραπεία, φροντίστε να εξετάζετε τακτικά τα μαλλιά, ώστε να εντοπιστεί εγκαίρως η οποιαδήποτε επανεμφάνιση των ψειρών.
Σε περίπτωση επανεμφάνισης, η θεραπεία θα πρέπει να συνεχιστεί με διαφορετικό αντιφθειρικό προϊόν.
Εάν από την άλλη η επανεμφάνιση πραγματοποιηθεί 2 εβδομάδες μετά τη θεραπεία και οφείλεται σε νέα μετάδοση, π.χ. από κάποιο άλλο παιδί στο σχολείο, τότε μπορείτε να επαναλάβετε την προηγούμενη θεραπεία.
Η έμμεση μετάδοση, όπως προαναφέρθηκε, είναι εφικτή. Γι’ αυτό συνιστάται να πλένετε καλά τα ρούχα, τα σεντόνια, τις μαξιλαροθήκες στους 60 °, να ψεκάζετε με ειδικό σπρέι τα σκουφάκια, τα κασκόλ και να τα αποθηκεύετε σε αεροστεγή σακούλα για 48 ώρες μέχρι την επόμενη χρήση, επειδή η ψείρα δεν επιβιώνει χωρίς τον ξενιστή της πέραν των 36 ωρών.
Τέλος, ενημερώστε τη σχολική κοινότητα στην οποία ανήκει το παιδί, ώστε τα υπόλοιπα παιδιά και οι γονείς τους να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα.
Μύθοι και αλήθειες για τις ψείρες
Πράγματι, ουκ ολίγα ακούγονται για τις ψείρες…
«Οι ψείρες πάνε στους βρώμικους ανθρώπους» είναι ίσως η πιο κλασική ατάκα στις σχολικές κοινότητες.
Τα παιδιά όμως που έχουν προσβληθεί μπορεί να στιγματιστούν αρνητικά στο σχολείο και να το βιώσουν άσχημα, ενώ από την άλλη οι γονείς λόγω ντροπής να μην επισκέπτονται το φαρμακείο για την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή ή ακόμη χειρότερα να μην ενημερώνουν το σχολείο ότι το παιδί τους έχει ψείρες!
Είναι επομένως απαραίτητο ως ειδικοί να καθησυχάσετε τις οικογένειες: μια ψείρα δεν επιλέγει ένα «βρώμικο» ή ένα «καθαρό» κεφάλι!
Το καθημερινό λούσιμο των μαλλιών με ένα κλασικό σαμπουάν δεν θα βοηθήσει στην εξάλειψη των ψειρών.
Και αυτό επειδή η ψείρα, ερχόμενη σε επαφή με το νερό, κλείνει στιγμιαία τα στόμια που της επιτρέπει να αναπνέει. Ομοίως, το ξύδι ή το ελαιόλαδο… δεν έχουν αποδειχθεί λειτουργικά.
Οι πεποιθήσεις θέλουν επίσης την ψείρα να πηδά από κεφάλι σε κεφάλι: όχι, η ψείρα δεν πετά και δεν πηδά! Σίγουρα όμως μετακινείται πολύ γρήγορα!
Τα κατάλληλα προϊόντα συμβουλής
Προϊόντα χωρίς εντομοκτόνο δράση λειτουργούν στις ψείρες ασφυκτικά και τις αφυδατώνουν.
Η ψείρα μπορεί να είναι ανθεκτική στο νερό, όμως είναι ευαίσθητη στα λιπαρά σώματα όπως τα έλαια και τα παράγωγα σιλικόνης.
Τα έλαια εισέρχονται μέσω των αναπνευστικών στομίων της ψείρας, προκαλώντας ασφυξία.
Η ψείρα στη συνέχεια καλύπτεται από μια στρώση ελαίου και πεθαίνει από ασφυξία και αφυδάτωση.
Τα παράγωγα σιλικόνης δρουν επίσης με φυσικό μηχανισμό. Η διμεθικόνη (σιλικόνη) διαχέεται στην επιφάνεια της ψείρας και καθώς στεγνώνει, σχηματίζει μια αεροστεγή μεμβράνη που εμποδίζει τα αναπνευστικά και εκκριτικά ανοίγματα και την ενυδάτωση της ψείρας.
Στη συνέχεια, η ψείρα δεν μπορεί πλέον να αποβάλει το νερό που απορροφάται κατά τη διάρκεια του γεύματός της και προκαλείται ρήξη του εντέρου της.
Η κυκλομεθικόνη χρησιμοποιείται μερικές φορές μαζί με διμεθικόνη επειδή οι ιδιότητές της βελτιώνουν τη διάχυση της διμεθικόνης.
Η διμεθικόνη είναι λιγότερο αποτελεσματική σε κόνιδες από ό,τι στις ψείρες.
Ένα από τα πλεονεκτήματα αυτών των προϊόντων χωρίς εντομοκτόνο, είναι η έλλειψη απορρόφησης από τα παράσιτα της κεφαλής και συνεπώς η έλλειψη ανθεκτικότητας.
Οι θεραπείες που βασίζονται σε εντομοκτόνο, από την άλλη πλευρά, έχουν νευροτοξικό αποτέλεσμα.
Χωρίζονται σε δύο μεγάλες οικογένειες: τα παράγωγα φυσικού πυρέθρου και τα συνθετικά παράγωγα πυρεθροειδούς που αντιπροσωπεύονται από περμεθρίνη, φαινοθρίνη, δεπαλεθρίνη.
Τα πυρεθροειδή είναι εν μέρει αποτελεσματικά σε κόνιδες και μπορούν να προκαλέσουν τοπικό ερεθισμό.
Τα οργανοφωσφορικά, συμπεριλαμβανομένου του μαλαθείου, είναι αποτελεσματικά σε ψείρες και κόνιδες αλλά έχουν δυσάρεστη οσμή και ο συνιστώμενος χρόνος εφαρμογής τους είναι μεγαλύτερος.
Το αιθέριο έλαιο Ylang-Ylang προστίθεται σε ορισμένες θεραπείες για να καταπραΰνει τον ερεθισμό του τριχωτού της κεφαλής.
Τα απωθητικά και το περιβάλλον
Τα απωθητικά spray προορίζονται για την αποφυγή της περεταίρω μόλυνσης.
Αποτελούνται από IR3535 (βουτυλακετυλαμινοπροπιονικό αιθυλεστέρα), DEET (διαιθυλτολουαμίδη), αιθέρια έλαια ή φυσικές ουσίες. Προσέξτε τις αντενδείξεις, όπως το άσθμα.
Τέλος, το πλύσιμο των ρούχων, των σεντονιών, του καναπέ, των καθισμάτων, κ.λπ. θα πρέπει να πραγματοποιείται χρησιμοποιώντας προϊόντα που έχουν ως βάση τα πυρεθροειδή ή τη γερανιόλη.
Ανδρέας Κακαβούλας-Marchetti, Pharmacist, MSc Clinical Pharmacy, MSc Phytotherapy, MSc Cosmetology – Cosmetic Science
