Τι είναι αυτό που ελέγχει το βάρος μας και πώς μπορούμε εμείς να πάρουμε τον έλεγχο στα δικά μας χέρια.
Στην πραγματικότητα, αυτό που καθορίζει το αν θα πάρουμε, θα χάσουμε ή αν θα διατηρήσουμε το σωματικό μας βάρος σταθερό είναι αυτό που ονομάζουμε ενεργειακό ισοζύγιο ή αλλιώς θερμιδικό ισοζύγιο, και αποτελεί την πρώτη και βασική αρχή όταν θέλουμε να ελέγξουμε το βάρος μας.
Πιο απλά, με το όρο ενεργειακό ισοζύγιο αναφερόμαστε στην ισορροπία ανάμεσα στις θερμίδες που προσλαμβάνουμε από τη διατροφή μας, δηλαδή από όλες τις τροφές και τα υγρά που καταναλώνουμε και στις θερμίδες που καίει το σώμα μας για να επιτελέσει όλες τις βασικές τους λειτουργίες, όπως η λειτουργία της καρδιάς, των πνευμόνων, των νεφρών, αλλά και για να επιτελέσει όλες τις δραστηριότητες που απαιτούν κίνηση (περπάτημα, δουλειές σπιτιού, άσκηση κτλ).
Όταν οι συνολικές θερμίδες που τρώμε είναι περισσότερες από αυτές που καίμε, τότε πολύ απλά παίρνουμε βάρος, ενώ αντίθετα όταν αυτές που καίει το σώμα μας υπερβαίνουν αυτές που προσλαμβάνουμε με το φαγητό, χάνουμε βάρος.
Βέβαια, διάφοροι παράγοντες εμπλέκονται και επηρεάζουν τις δύο πλευρές του ενεργειακού ισοζυγίου, με αποτέλεσμα η αύξηση ή η απώλεια βάρους να μην είναι τόσο απλή υπόθεση και εδώ ο ρόλος τους διαιτολόγου είναι πολύ σημαντικός.
Τέτοιοι παράγοντες μπορεί να είναι ορμονικές διαταραχές, ψυχολογικοί παράγοντες που μας οδηγούν στο φαγητό, έλλειψη χρόνου που δεν μας επιτρέπει να αθληθούμε όσο θα θέλαμε και πολλοί άλλοι παράγοντες.
Μπορούμε να αδυνατίσουμε μόνο περιορίζοντας το φαγητό;
Πρακτικά, μπορούμε να αδυνατίσουμε μειώνοντας μόνο τη μία πλευρά της εξίσωσης, δηλαδή περιορίζοντας το φαγητό χωρίς να αυξήσουμε τη σωματική δραστηριότητα.
Όμως, δημιουργούνται μερικά σημαντικά προβλήματα, βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα.
Τα άμεσα προβλήματα είναι ότι για να χάσει κάποιος βάρος περιορίζοντας μόνο αυτό που τρώει, χωρίς να βάλει καθόλου την άσκηση στην προσπάθειά του, θα πρέπει να εφαρμόσει μια αυστηρή δίαιτα, η οποία αφενός μπορεί να μην είναι ισορροπημένη, αφετέρου θα είναι τόσο δύσκολο να την υιοθετήσει στο σύνολο της ζωής του, που τελικά είναι πολύ πιθανό να παρατήσει την προσπάθεια στη μέση.
Όμως, αυτό για το οποίο πλέον είμαστε σίγουροι, δεδομένου ότι υποστηρίζεται από επιστημονικές μελέτες, είναι ότι αυτοί που διατηρούν το βάρος τους σταθερό και μετά την απώλεια βάρους είναι σε μεγαλύτερο βαθμό όσοι έχουν βάλει την άσκηση και τη σωματική δραστηριότητα στη ζωή τους, ενώ όσοι κάνανε μία δίαιτα χωρίς παράλληλη άσκηση συνήθως ξαναπαίρνουν πίσω το χαμένος βάρος, ή και ακόμα περισσότερο.
Συνεπώς, η απάντηση είναι ότι δεν θα έπρεπε να στηριζόμαστε μόνο στον περιορισμό του φαγητού για να χάσουμε βάρος.
Η σωματική δραστηριότητα θα πρέπει να είναι αναπόσπαστο μέρος μιας τέτοιας προσπάθειας.
Υπάρχει ένας απλός τρόπος να υπολογίσουμε το ισοζύγιό μας μόνοι μας στο σπίτι;
Υπάρχει ένας απλός τρόπος να κάνουμε μια αδρή εκτίμηση του ισοζυγίου μας, χρησιμοποιώντας ένα πολύ απλό μαθηματικό τύπο.
Για τους άντρες, πολλαπλασιάζουμε το σωματικό βάρος με τον αριθμό 24, που αντιπροσωπεύει τις ώρες της ημέρας, και αυτό που βρίσκουμε αντιστοιχεί κατά προσέγγιση σε αυτό που ονομάζουμε βασικό μεταβολισμό, δηλαδή τις θερμίδες που θέλει το σώμα μας για τις βασικές του λειτουργίες (για τις γυναίκες πολλαπλασιάζουμε επίσης με ένα συντελεστή 0,9).
Αυτό τον αριθμό, θα πρέπει στη συνέχεια να τον πολλαπλασιάσουμε με ένα συντελεστή, ανάλογα με τη σωματική μας δραστηριότητα, δηλαδή αν έχουμε καθιστική ζωή πολλαπλασιάζουμε με 1,3, αν είμαστε σωματικά δραστήριοι με 1,5 και αν έχουμε έντονη δραστηριότητα, π.χ. σε χειρονακτική δουλειά με 1,7.
Παράδειγμα για άντρα:
Βασικός Μεταβολισμός = Σωματικό Βάρος Χ 24.
Ημερήσιες Ενεργειακές Δαπάνες = Βασικός Μεταβολισμός Χ 1,5 (μέτρια δραστηριότητα).
Ο αριθμός που θα βρούμε αντιστοιχεί στο πόσες θερμίδες καταναλώνει συνολικά το σώμα μας μέσα στην ημέρα, δηλαδή τη συνολική Ημερήσια Ενεργειακή Δαπάνη.
Οπότε αν θέλουμε να διατηρήσουμε το βάρος μας, θα πρέπει να προσλαμβάνουμε και αντίστοιχες θερμίδες.
Αν θέλουμε να χάσουμε βάρος, τότε θα πρέπει απλά να τρώμε λιγότερες από αυτές που καίμε, δηλαδή λιγότερες από την Ημερήσια Ενεργειακή Δαπάνη μας.
Παράδειγμα για γυναίκες:
Βασικός Μεταβολισμό = Σωματικό Βάρος Χ 24 Χ 0,90.
Ημερήσιες Ενεργειακές Δαπάνες = Βασικός Μεταβολισμός Χ 1,5 (μέτρια δραστηριότητα).
Αν θέλουμε να εκτιμήσουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια το ενεργειακό μας ισοζύγιο θα πρέπει να απευθυνθούμε σε ένα διαιτολόγο, που θα υπολογίσει πιο σωστά πόσες θερμίδες πρέπει να καταναλώνουμε και πόσες δαπανά το σώμα μας.
Βίκυ Πυρογιάννη, MSc Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
www.y-o.gr
