Συχνά συνδεόμενη με το κάπνισμα, η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), αποτελεί μια χρόνια αναπνευστική νόσο, δύσκολη να διαγνωστεί, που προκαλεί αναπηρίες στους ασθενείς.
Ποιες οι επιπτώσεις της στην καθημερινότητα; Χρήσιμες συμβουλές.
Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) αποτελεί μια χρόνια αναπνευστική νόσο η οποία συχνά, αναπτύσσεται παράλληλα με χρόνια βρογχίτιδα, με χαρακτηριστικό σύμπτωμα τον έντονο πρωινό βήχα, ενώ καθώς η νόσος εξελίσσεται αναπτύσσονται συμπτώματα δύσπνοιας. Στα πρώιμα στάδια της νόσου η δύσπνοια εμφανίζεται σε καταστάσεις έντονης προσπάθειας, ενώ με την πάροδο του χρόνου εμφανίζεται κατά τη διάρκεια των καθημερινών δραστηριοτήτων και ακόμα και σε κατάσταση ηρεμίας, με αποτέλεσμα να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Παράγοντες κινδύνου
Το κάπνισμα αποτελεί την κυριότερη αιτία εμφάνισης ΧΑΠ (σχεδόν το 80-90% των περιπτώσεων), αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις οι ατμοσφαιρικοί ρύποι ή η έκθεση ορισμένων επαγγελμάτων σε τοξικές ουσίες μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε ΧΑΠ.
Διάγνωση και αρχική αξιολόγηση
Η ΧΑΠ πρέπει να αναζητείται από την ηλικία των 40 ετών, σε ασθενείς με χρόνιο βήχα ή δύσπνοια, καπνιστές, πρώην καπνιστές ή εκτεθειμένους σε επαγγελματικούς ρύπους.
Η ακρόαση μερικές φορές καθιστά δυνατή την εύρεση βρογχικών συμπτωμάτων ή συριγμών. Ωστόσο, η σπιρομέτρηση αποτελεί τη βασική εξέταση για τη διάγνωση της νόσου.
Επιπτώσεις της ΧΑΠ στους ασθενείς
-Επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή
Η δύσπνοια είναι το σύμπτωμα που επηρεάζει την καθημερινή ζωή στο μεγαλύτερο βαθμό. Ανάλογα με το στάδιο της νόσου, η ανάβαση μιας ανηφόρας, το καθάρισμα ή ακόμα και το ντύσιμο μπορεί να δυσκολεύουν τον ασθενή.
-Επιπτώσεις στην επαγγελματική ζωή
Ανάλογα με την κατάσταση της υγείας και το επάγγελμα που ασκεί ο ασθενής, η ΧΑΠ ενδέχεται να απαιτήσει μεταφορά του εργαζόμενου σε κάποια πιο κατάλληλη θέση.
-Ψυχολογικές επιπτώσεις
Η ΧΑΠ έχει επιπτώσεις τόσο στην κοινωνική όσο και στη συναισθηματική ζωή του ασθενούς. Ορισμένοι ασθενείς για παράδειγμα, μπορεί να αισθάνονται παρεξηγημένοι από τους γύρω τους όταν κουράζονται κατά την εκτέλεση καθημερινών εργασιών. Εκτός αυτού, η δυσκολία στην αναπνοή δημιουργεί άγχος, καθώς οι περισσότεροι ασθενείς φοβούνται να τεθούν σε θεραπεία με οξυγόνο. Επομένως, η λειτουργική αναπηρία, οι επαγγελματικές επιπτώσεις, η κοινωνική απομόνωση, καθώς και η μειωμένη ποιότητα ζωής που επιφέρει η ΧΑΠ, λειτουργούν ως πηγές κατάθλιψης για τους ασθενείς.
-Διατροφικές επιπτώσεις
Ο καθιστικός τρόπος ζωής προάγει την αύξηση του σωματικού βάρους. Η παχυσαρκία με τη σειρά της επιδεινώνει την ασθένεια και προκαλεί πολλές επιπλοκές, συμπεριλαμβανομένης της άπνοιας ύπνου. Ωστόσο, ορισμένοι ασθενείς χάνουν βάρος ή ακόμη και υποσιτίζονται στα προχωρημένα στάδια της νόσου.
-Επιπτώσεις στον ύπνο
Πολλοί ασθενείς με ΧΑΠ παραπονούνται για αϋπνία, δυσκολία στον ύπνο, ή και υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως η ξαπλωτή θέση επιδεινώνει τη δύσπνοια, με αποτέλεσμα να προωθεί τον βήχα και την αφύπνιση κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Συμβουλές
Η ΧΑΠ αποτελεί μια χρόνια ασθένεια που δεν μπορεί να θεραπευτεί. Επομένως, η διεπιστημονική διαχείριση και η σωστή καθοδήγηση των ασθενών, βοηθούν στην πρόληψη των επιπλοκών και συμβάλλουν στην καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου.
Η πρώτη και σημαντικότερη συμβουλή που πρέπει να δοθεί σε έναν ασθενή που πάσχει από ΧΑΠ είναι η άμεση διακοπή του καπνίσματος, ανεξάρτητα από το στάδιο της ΧΑΠ, καθώς αποτελεί τον μόνο τρόπο για την καθυστέρηση της αναπνευστικής ανεπάρκειας.
Επιπλέον, είναι σημαντικό οι ασθενείς με ΧΑΠ να αποφεύγουν το παθητικό κάπνισμα και να περιορίσουν την περιβαλλοντική έκθεση σε σκόνη και αναθυμιάσεις. Για την αποφυγή πνευμονικών επιπλοκών, συνιστάται εμβολιασμός κατά της γρίπης, καθώς και αυτός κατά του πνευμονιόκοκκου. Τέλος, είναι σημαντικό να περιορίσουν τη μετάδοση ιών στην αναπνευστική οδό από εκείνους που βρίσκονται γύρω τους, πλένοντας συχνά τα χέρια τους και φορώντας μάσκα σε χώρους όπου υπάρχει συνωστισμός.
Συμβουλές ως προς τις θεραπείες
Η ακατάλληλη χρήση των συσκευών εισπνοής αυξάνει τον κίνδυνο επιδείνωσης της ΧΑΠ. Σε ασθενείς ηλικίας άνω των 60 ετών, η τεχνική εισπνοής είναι συχνά δύο φορές πιο λανθασμένη (τέσσερις φορές από την ηλικία των 80 ετών και άνω) σε σχέση με τους νεότερους ασθενείς.
Για την αποφυγή των μυκητιάσεων στο στόμα λόγω των εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών, συνιστάται προσεκτική έκπλυση του στόματος πιθανώς με 1/2 κουταλάκι του γλυκού μαγειρική σόδα σε ένα ποτήρι νερό.
Σε περίπτωση θεραπείας με οξυγόνο, υπενθυμίστε στον ασθενή να τηρήσει τη δοσολογία. Η θεραπεία είναι αποτελεσματική μόνο εάν λαμβάνεται συνεχώς για τουλάχιστον 15 ώρες την ημέρα. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ελάχιστες και τοπικές (ρινική και φαρυγγική ξηρότητα) εάν τηρούνται οι συνθήκες ασφαλείας.
Συμβουλές ως προς τη διατροφή
Καθώς η πέψη καταναλώνει οξυγόνο, συνιστώνται οι αποστάσεις των γευμάτων. Παρομοίως, οι τροφές που περιέχουν υδατάνθρακες με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (όσπρια, ψωμί ολικής αλέσεως κ.λπ.) πρέπει να προτιμώνται από εκείνες που περιέχουν υδατάνθρακες με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη. Για την αποφυγή του υποσιτισμού, συστήνεται η λήψη ω-3 λιπαρών οξέων, καθώς και η συμπλήρωση της διατροφής με πρωτεΐνες, ενώ προτείνονται και συμπληρώματα διατροφής εμπλουτισμένα με πρωτεΐνες και αντιοξειδωτικά.
