Η Catherine Zeta-Jones, ο Sting, ο Jean-Claude Van Damme… όλοι αυτοί οι διάσημοι πάσχουν από την ίδια ασθένεια: διπολική διαταραχή. Ωστόσο, όσον αφορά αυτή την παθολογία, οι γυναίκες και οι άνδρες δεν είναι 100% ίσοι.
Είναι ένας χαρακτηρισμός που χρησιμοποιείται συχνά από τους μη ειδικούς, με σκοπό την ειρωνεία. Ωστόσο, το να είναι κανείς διπολικός σημαίνει ότι πάσχει από μια χρόνια ψυχιατρική ασθένεια, η οποία είναι κυρίως αναπηρική.
Τα κύρια συμπτώματα είναι αυτά που έδωσαν στην ασθένεια την παλιά της ονομασία, μανιοκαταθλιπτική διαταραχή. Φάσεις σοβαρής κατάθλιψης εναλλάσσονται με φάσεις ακραίας διέγερσης.
Η διπολική διαταραχή δεν είναι σπάνια. Σύμφωνα με μελέτες, επηρεάζει 650.000 έως 1,6 εκατομμύρια Γάλλους και Γαλλίδες. Και οι άνδρες και οι γυναίκες δεν είναι απολύτως ίσοι όσον αφορά αυτή την παθολογία.
Δύο μορφές διαταραχών με διαφορετικές επιπτώσεις
Μεταξύ του συνόλου των ατόμων που πάσχουν από διπολικές διαταραχές, οι γυναίκες είναι 1,6 φορές περισσότερες από τους άνδρες. Ωστόσο, υπάρχουν δύο τύποι διπολικών διαταραχών.
Ο πρώτος χαρακτηρίζεται από σοβαρά επεισόδια κατάθλιψης και φάσεις μανίας μεγάλης έκτασης. «Είναι ο τύπος 1 και επηρεάζει εξίσου άνδρες και γυναίκες», εξηγεί ο Δρ Bruno Etain, ψυχίατρος και υπεύθυνος του κέντρου εμπειρογνωμόνων «διπολική διαταραχή» στο νοσοκομείο Fernand-Widal (Παρίσι).
Η διπολική διαταραχή τύπου 2 διακρίνεται από φάσεις σοβαρής κατάθλιψης, ενώ τα επεισόδια μανίας είναι πιο ήπια. «Σε αυτή τη μορφή, συναντάμε περισσότερες γυναίκες, με αναλογία δύο προς τρεις για κάθε άνδρα», εκτιμά ο συντονιστής των Κέντρων ExpertsFondaMental Troubles Bipolaires.
Αυτή η ανισορροπία μπορεί να εξηγηθεί από ένα ευρύτερο φαινόμενο: οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στα συμπτώματα κατάθλιψης, τα οποία κυριαρχούν στη διπολική διαταραχή τύπου 2. «Αυτό μπορεί να σχετίζεται με το ορμονικό περιβάλλον ή με μια ελαφρώς διαφορετική ευαισθησία στο άγχος», υποστηρίζει ο Bruno Etain.
Όσον αφορά τα συμπτώματα, ωστόσο, η διπολική διαταραχή εμφανίζεται απολύτως ισότιμη. «Υπάρχουν σχετικά λίγες διαφορές ανάλογα με το φύλο», επιβεβαιώνει ο Δρ Etain. «Στους άνδρες, παρατηρούνται λίγο περισσότερα σημάδια επιθετικότητας, ευερεθιστότητας ή εχθρότητας. Αλλά τα παρατηρούμε και στις γυναίκες».
Οι διαφορές εμφανίζονται μάλλον στις παθολογίες που σχετίζονται με τη διπολική διαταραχή, η οποία σπάνια εκδηλώνεται μόνη της. Μεταξύ αυτών των συννοσηροτήτων, ορισμένες επηρεάζουν περισσότερο το ανδρικό φύλο. «Η κατάχρηση τοξικών ουσιών κυριαρχεί στους άνδρες, ενώ στις γυναίκες παρατηρούνται περισσότερα αγχώδη διαταραχές», αναφέρει ο ψυχίατρος. «Αλλά αυτό δεν είναι απόλυτος κανόνας».
Αυτό δεν ισχύει τόσο για τους άνδρες.
Χωρίς να φτάνουμε στο σημείο να μιλάμε για υποδιάγνωση στους άνδρες, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι οι άνδρες είναι λιγότερο αυστηροί στη λήψη των φαρμάκων τους. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο όταν πάσχουν από εξάρτηση από τοξικές ή ψυχοδραστικές ουσίες. «Αυτός ο τύπος συννοσηρότητας συνδέεται με λιγότερο καλή παρακολούθηση της θεραπείας», τονίζει ο ψυχίατρος.
Συχνά θύματα ανισοτήτων, οι γυναίκες τα καταφέρνουν καλύτερα όσον αφορά την παρακολούθηση της υγείας τους. «Συμβουλεύονται τον γιατρό περισσότερο από τους άνδρες», προσθέτει ο Bruno Etain. Αυτό επιβεβαιώνεται στη θεραπεία της διπολικής διαταραχής.
Άλλη σημαντική αδυναμία: «οι διαδρομές περίθαλψης μπορεί να διαφέρουν ελαφρώς» ανάλογα με το φύλο. Οι άνδρες με διπολική διαταραχή θα απευθυνθούν κατά προτεραιότητα σε μια δομή απεξάρτησης για να θεραπεύσουν την κατάχρηση ουσιών. «Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εστίαση σε αυτή τη διαταραχή, χωρίς απαραίτητα να λαμβάνεται υπόψη η ύπαρξη διπολικής διαταραχής».
Η εγκυμοσύνη: μια περίοδος με κίνδυνο υποτροπής
Υπάρχει, ωστόσο, ένας τομέας στον οποίο οι άνδρες έχουν σαφές πλεονέκτημα: η αναπαραγωγή. Η εγκυμοσύνη είναι μια περίοδος που μπορεί να προκαλέσει υποτροπές, ακόμη και σε ασθενείς που έχουν σταθεροποιηθεί με φάρμακα. «Για πολύ καιρό θεωρούσαμε ότι η ορμονική προστασία περιόριζε αυτόν τον κίνδυνο, αλλά πλέον δεν πιστεύουμε ότι αυτό ισχύει», αναφέρει ο Bruno Etain.
Η περίοδος μετά τον τοκετό παρακολουθείται στενά. «Υπάρχει κίνδυνος κατάθλιψης σε όλες τις γυναίκες, και ιδιαίτερα σε εκείνες που πάσχουν από διπολική διαταραχή», εξηγεί ο ψυχίατρος.
Οι ειδικοί είναι ακόμη πιο προσεκτικοί εάν, κατά τη διάρκεια μιας προηγούμενης εγκυμοσύνης, έχει συμβεί υποτροπή. Χωρίς να αποτελεί αντένδειξη, αυτό μπορεί να επιτρέψει την πρόβλεψη της εξέλιξης και την προσαρμογή της θεραπείας.
«Μπορούμε να εφαρμόσουμε στενή παρακολούθηση, όπως παρατεταμένη νοσηλεία στη μαιευτική κλινική, συχνές ψυχιατρικές επισκέψεις, επίσκεψη νοσοκόμας στο σπίτι για την παρακολούθηση της υγείας της μητέρας και του νεογέννητου», εξηγεί ο Bruno Etain.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι θεραπείες πρέπει να αλλάξουν
Η πρόβλεψη της εγκυμοσύνης είναι σημαντική και για έναν άλλο λόγο: ορισμένες θεραπείες της διπολικής διαταραχής δεν είναι συμβατές με την κύηση ενός παιδιού. Μπορούν να προκαλέσουν συγγενείς ανωμαλίες.
Λόγω αυτού του κινδύνου, «ορισμένα φάρμακα δεν χρησιμοποιούνται, τουλάχιστον όχι ως πρώτη επιλογή, σε γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία», τονίζει ο Δρ Etain. Αυτό ισχύει για τα παράγωγα του βαλπροϊκού οξέος. Ο κατάλογος των φαρμάκων που εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία είναι διαθέσιμος στον ιστότοπο του Κέντρου Αναφοράς για τους Τερατογόνους Παράγοντες.
Ωστόσο, ο Bruno Etain θέλει να είναι καθησυχαστικός. «Πολλά φάρμακα που ρυθμίζουν τη διάθεση δεν έχουν αναγνωρισμένο τερατογόνο κίνδυνο», επιμένει. «Μπορούμε λοιπόν να προγραμματίσουμε μια εγκυμοσύνη και να προσαρμόσουμε τη θεραπεία».
Αυτό το σχέδιο θα συζητηθεί με την ιατρική ομάδα, προκειμένου να συμφωνηθεί η προσέγγιση που ταιριάζει καλύτερα στην ασθενή και τον σύντροφό της. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει, σε ορισμένες περιπτώσεις, την προσωρινή διακοπή της θεραπείας.
Αυτές οι προφυλάξεις μπορεί να παραταθούν κατά τη διάρκεια του θηλασμού, ανάλογα με τις ουσίες. «Ορισμένα προϊόντα, ιδίως τα ηρεμιστικά, μπορούν να περάσουν στο μητρικό γάλα», εξηγεί ο ψυχίατρος.
