Τα κορτικοστεροειδή σαν αντιφλεγμονώδη, μπορούν να σας ανακουφίσουν από οδυνηρά συμπτώματα ή να θεραπεύσουν πολλές ασθένειες.
Ωστόσο, πριν τα συνταγογραφήσει ο γιατρός, καλό θα ήταν να ενημερώσει για τις παρενέργειες που μπορεί να προκληθούν από την κορτιζόνη…
Τα επινεφρίδια (αδένες που βρίσκονται πάνω από κάθε νεφρό) παράγουν εκ του φυσικού κορτιζόλη. Αυτή η ορμόνη παίζει ουσιαστικό ρόλο στη ρύθμιση διαφόρων λειτουργιών του ανθρώπινου οργανισμού:
Στις άμυνες του ανοσοποιητικού, στην αντιμετώπιση φλεγμονών, στη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα…
Ιδιαίτερα οι αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες της κορτιζόλης παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον στις ιατρικές κοινότητες.
Στις μέρες μας, τα κορτικοστεροειδή συνταγογραφούνται ευρέως: περίπου το 1% του πληθυσμού στην Ελλάδα ακολουθεί κάποια θεραπεία με βάση την κορτιζόνη.
Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα κορτικοστεροειδή δύναται να προκαλέσουν και ορισμένες παρενέργειες, ανάλογα με τον κάθε ασθενή.
Αυτό συμβαίνει επειδή ενώ μερικοί άνθρωποι δεν έχουν παρενέργειες ενώ λαμβάνουν υψηλές δόσεις κορτιζόνης για μεγάλο χρονικό διάστημα, άλλοι μπορεί να τις έχουν για σύντομες χρονικές περιόδους και ακόμη και όταν οι δόσεις είναι χαμηλές.
Οι περισσότερες από αυτές τις ανεπιθύμητες ενέργειες δεν είναι σοβαρές και υποχωρούν όταν η θεραπεία μειώνεται ή διακόπτεται.
Κορτιζόνη και Αύξηση Βάρους
Μια από τις πιο συχνές παρενέργειες της κορτιζόνης είναι η αλλαγή στο σώμα και στο πρόσωπο (πρήξιμο). Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί και εξόγκωμα στον λαιμό.
Οι αλλαγές αυτές στο σώμα συμβαίνουν συχνά μετά από αρκετές εβδομάδες θεραπείας και επηρεάζουν περισσότερες γυναίκες και υπέρβαρα άτομα.
Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση, αυτές οι παρενέργειες δεν σχετίζονται με την κατακράτηση υγρών, αλλά με την ανακατανομή των λιποκυττάρων στον οργανισμό (λιποδυστροφία).
Συγκεκριμένα, μετά από 3 έως 6 μήνες θεραπείας, τα δύο τρίτα των ασθενών αναπτύσσουν λιποδυστροφία!
Κορτιζόνη και Οστεοπόρωση
Ο κίνδυνος οστεοπόρωσης είναι επίσης μεγάλος κατά τη λήψη κορτικοστεροειδών. Οι ηλικιωμένοι, οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και οι άνδρες άνω των 50 ετών διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης οστεοπόρωσης ή επιδείνωσης της κατάστασης.
Λοιμώξεις, οφθαλμικά προβλήματα και καρδιαγγειακός κίνδυνος
Τα κορτικοστεροειδή αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα (το φυσικό αμυντικό σύστημα του οργανισμού ενάντια σε ιούς, βακτήρια, μύκητες και παράσιτα). Αυτό ενέχει κίνδυνο λοιμώξεων που μπορεί να επηρεάσουν όλα τα ζωτικά όργανα.
Η κορτιζόνη έχει την ικανότητα να μειώνει τα συμπτώματα μιας υπάρχουσας λοίμωξης.
Όταν λαμβάνετε θεραπεία με κορτικοστεροειδή, δεν πρέπει να περιμένετε μέχρι να έχετε υψηλό πυρετό για να συμβουλευτείτε έναν ειδικό. Ακόμη και ένας χαμηλός πυρετός (38 ° C) θα πρέπει να κινητοποιήσει τον ασθενή.
Τα κορτικοστεροειδή αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο γλαυκώματος (αυξημένη πίεση στο μάτι) και καταρράκτη, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους.
Ο καρδιαγγειακός κίνδυνος είναι επίσης μεγάλος με τη λήψη κορτιζόνης: αρτηριακή υπέρταση και αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακών παθήσεων, ειδικά όταν η θεραπεία διαρκεί αρκετούς μήνες.
Ο καρδιαγγειακός κίνδυνος κατά τη λήψη κορτικοστεροειδών δυστυχώς ελάχιστα διδάσκεται στις ιατρικές σχολές.
Ωστόσο, αρκετές σημαντικές μελέτες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος εγκεφαλικού και καρδιακής ανεπάρκειας κατά τη λήψη κορτικοστεροειδών είναι δύο έως τρεις φορές μεγαλύτερος, αναφέρουν οι ειδικοί, ειδικά σε περιπτώσεις ανθρώπων με παχυσαρκία ή διαβήτη.
Διαβήτης, σεξουαλικές και πεπτικές διαταραχές
Ο διαβήτης είναι επίσης 2-3 φορές πιο συχνός σε όσους λαμβάνουν κορτιζόνη (σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό). Και δυστυχώς μετά τη διακοπή της θεραπείας, ο διαβήτης δεν υποχωρεί πάντα.
Εκτός από δερματικά προβλήματα (ευθραυστότητα, μώλωπες, λοιμώξεις, ακμή…), η κορτιζόνη μπορεί επίσης να προκαλέσει σεξουαλικές διαταραχές (αλλαγές στον εμμηνορροϊκό κύκλο, μειωμένη λίμπιντο, στυτική δυσλειτουργία).
Αυτές οι διαταραχές, τις περισσότερες φορές, δεν είναι σοβαρές και η εμφάνισή τους δεν διαρκεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Όσον αφορά τις πεπτικές διαταραχές, (πόνοι και κράμπες στομάχου, παλινδρόμηση κ.λπ.), αυτές είναι ήπιες και συνήθως αντιμετωπίζονται εύκολα.
Ο κίνδυνος επιπλοκών εξάλλου (έλκος στομάχου, φλεγμονή του παγκρέατος, μόλυνση του παχέος εντέρου) είναι πολύ χαμηλός.
Ψυχικά και ψυχιατρικά συμπτώματα
Η κορτιζόνη μπορεί να επηρεάσει τη διάθεσή σας. Γενικά, οι διαταραχές είναι μικρές: αϋπνία, άγχος, ευερεθιστότητα, δυσκολία συγκέντρωσης, μέτριες διαταραχές μνήμης…
Η πρώτη επίδραση της κορτιζόνης, όταν το φάρμακο λαμβάνεται από το στόμα είναι ψυχική:
40 έως 50% των ασθενών που λαμβάνουν κορτιζόνη παραπονούνται για αϋπνία, ευερεθιστότητα, ή άγχος.
Άλλωστε, ένα και μόνο δισκίο κορτιζόνης είναι μερικές φορές αρκετό για να προκαλέσει μία μορφή αϋπνίας… με μικρές δόσεις άγχους.
Αν και πολύ πιο σπάνια, οι νευροψυχιατρικές διαταραχές επηρεάζουν μόλις το 5 έως 10% των ατόμων που λαμβάνουν κορτιζόνη.
Οι ηλικιωμένοι άνδρες κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν παραληρηματικά ή μανιακά επεισόδια, ενώ οι γυναίκες παρουσιάζουν περισσότερα καταθλιπτικά επεισόδια.
Η συνταγογραφούμενη δόση κορτιζόνης και, μερικές φορές, ένα ιστορικό ψυχιατρικής νόσου μπορεί να προδιαθέσει τους ασθενείς σε νέα ή υποτροπιάζοντα συμπτώματα όταν ξεκινούν θεραπείες με κορτικοστεροειδή.
Διακοπή ή προσαρμογή της θεραπείας με κορτιζόνη
Όπως και με την αϋπνία, μπορεί να εμφανιστούν ψυχιατρικές διαταραχές (ασυνήθιστο άγχος, παραληρηματικές κρίσεις πανικού…) από το πρώτο κιόλας δισκίο που θα καταπιείτε.
Προσοχή! Ορισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες – όπως η παραληρηματικές κρίσεις λόγω κορτικοστεροειδών – μπορεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρές.
Οι κρίσεις αυτές που εμφανίζονται υπό την κορτιζόνη -χωρίς ιατρική παρακολούθηση- μπορεί να αποκαλύψουν σχιζοφρένεια ή διπολική διαταραχή (πιθανότατα προϋπάρχουσες που δεν είχαν διαγνωστεί μέχρι εκείνη τη στιγμή).
Όσον αφορά την κατάθλιψη που προκαλείται από κορτικοστεροειδή φάρμακα, συνήθως υποχωρεί όταν η κορτιζόνη διακόπτεται. Σε άλλες περιπτώσεις ωστόσο, μπορεί να περάσουν μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα για να υποχωρήσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης.
Σε περίπτωση αγχωδών διαταραχών ή διπολικής διαταραχής -ή εάν υπήρξε, στο παρελθόν, ψυχιατρική αντιστάθμιση με κορτικοστεροειδή- αυτού του είδους η φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει να λαμβάνεται μόνο σε περίπτωση σοβαρής ασθένειας και υπό ψυχιατρική επίβλεψη.
Σε κάθε περίπτωση, εάν εμφανιστούν ψυχιατρικά συμπτώματα κατά τη λήψη κορτιζόνης, ο γιατρός μπορεί να αποφασίσει τη σταδιακή διακοπή της θεραπείας, όταν φυσικά αυτό είναι εφικτό.
Ειδάλλως, μειώνονται οι δόσεις της θεραπείας με κορτικοστεροειδή και / ή συνταγογραφούνται άλλες θεραπείες (π.χ. υπνωτικά χάπια, αντικαταθλιπτικά…).
