Η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη καθιερώθηκε το 1991 και έκτοτε γιορτάζεται στις 14 Νοεμβρίου, προς τιμήν του Frederick Banting, ο οποίος το 1921 συνέβαλε στην ανακάλυψη της ινσουλίνης, αλλάζοντας την ιστορία της ιατρικής και σώζοντας εκατομμύρια ζωές. Πρόκειται για ένα πολυδιάστατο ιατρικό φαινόμενο της σύγχρονης πραγματικότητας, όπου η παχυσαρκία, η καθιστική ζωή και η έλλειψη σωματικής άσκησης «γράφουν» πρώτα στις στατιστικές, έπειτα στο σώμα και τελικά στην υγεία μας ως κοινωνία.
Σήμερα, ο σακχαρώδης διαβήτης παραμένει μία από τις πιο κοινές μεταβολικές ασθένειες, με περίπου 1 στους 2 ενήλικες ασθενείς να παραμένει αδιάγνωστος. Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης και αύξηση της συγκέντρωσης σακχάρου στο αίμα, διπλασιάζοντας την πιθανότητα εμφάνισης εμφράγματος και εγκεφαλικού επεισοδίου. Μάλιστα, σύμφωνα με την International Diabetes Federation (IDF), μέχρι το 2040 ο αριθμός των διαβητικών ασθενών αναμένεται να φτάσει στα 642 εκατομμύρια.
Πρόκειται για μία χρόνια πάθηση που επηρεάζει παιδιά, εφήβους, ενήλικες, ολόκληρες οικογένειες. Καθώς πολλοί γονείς δυσκολεύονται να υιοθετήσουν και να μεταδώσουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής, το πρόβλημα συχνά μεταβιβάζεται στα παιδιά, και τότε η οθόνη, η πρόχειρη διατροφή και η έλλειψη φυσικής άσκησης μπορεί να αποδειχθούν καθοριστικοί παράγοντες, επηρεάζοντας τη φυσιολογική ανάπτυξη των μικρότερων.
Με αφορμή, λοιπόν, το σημερινό ορόσημο, βάζουμε τον διαβήτη κάτω από το μικροσκόπιο, αναδεικνύοντας τέσσερις κρίσιμες στατιστικές που σκιαγραφούν την ελληνική πραγματικότητα και επιβεβαιώνουν πως πρόκειται για μία πολυπαραγοντική ασθένεια με κοινωνικό και οικονομικό πρόσημο.
#1 Διπλάσια ποσοστά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο
Το ποσοστό των παιδιών 0–5 ετών με παχυσαρκία στην Ελλάδα είναι 13,9%, δηλαδή σχεδόν διπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου (7,9%). Η διαφορά δεν είναι μόνο στατιστικό στοιχείο, καθώς αντανακλά ένα πολιτισμικό και κοινωνικό πρότυπο. Ειδικότερα, αν σκεφτούμε πως η Ελλάδα ανήκει στις χώρες με το μεγαλύτερο πρόβλημα, καθώς τα ποσοστά υπέρβαρων ατόμων και στα δύο φύλα, τόσο μεταξύ ενηλίκων όσο και ανηλίκων, ξεπερνούν τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Ίσως επειδή η μεσογειακή διατροφή υποχωρεί σταδιακά από τα γεύματά μας και από γενιά σε γενιά, μπροστά σε έναν γρήγορο ρυθμό ζωής, ο οποίος επιβάλλει εξίσου βιαστικές διατροφικές λύσεις. Ακριβώς γι’ αυτό, το στοίχημα με τον διαβήτη είναι συλλογικό. Γονείς, εκπαιδευτικοί και επαγγελματίες υγείας μπορούμε να γίνουμε οδηγοί αλλαγής, δίνοντας εμείς στους νεότερους το παράδειγμα και δείχνοντάς τους τον δρόμο για ένα μέλλον ισορροπημένο, δραστήριο και γεμάτο υγεία.
#2 Στην Ελλάδα, ένα στα τρία παιδιά είναι υπέρβαρο
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, το 37,5% των παιδιών 2–14 ετών θεωρείται υπέρβαρο. Συνεπώς, η ανισορροπία μεταξύ διατροφής και δραστηριότητας ξεκινά από πολύ νωρίς, σε μία τρυφερή ηλικία που τα παιδιά αναπτύσσονται και διαμορφώνουν συνήθειες ζωής. Ωστόσο, δεν πρέπει να μας καθησυχάζει η πεποίθηση πως η παιδική παχυσαρκία είναι μόνο ζήτημα εικόνας ή αποτέλεσμα ενός προσωρινού σταδίου όπου το παιδί μεγαλώνει.
Περισσότερο πρόκειται για μία προειδοποίηση, η οποία εγκυμονεί σοβαρά χρόνια προβλήματα υγείας και μας καλεί να αναλάβουμε δράση, βελτιώνοντας τον τρόπο ζωής μας. Σε κάθε περίπτωση, η λύση δεν βρίσκεται στην ενοχή, αλλά στην καλλιέργεια ωφέλιμων συνηθειών και πρακτικών, από το οικογενειακό τραπέζι και την τακτική άθληση, έως την εκπαίδευση και την ενημέρωση μέσα στο σχολικό περιβάλλον.
#3 Η ευαλωτότητα και το κοινωνικό άγχος του διαβήτη
Ο σακχαρώδης διαβήτης απαιτεί διαχείριση, τεράστια ψυχικά αποθέματα, προσαρμοστικότητα και συνέπεια. Γι’ αυτό, έρευνες δείχνουν πως οι ασθενείς με διαβήτη είναι κατά 20% πιο ευάλωτοι στο άγχος και στα καταθλιπτικά συμπτώματα σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό.
Η συνεχής παρακολούθηση του σακχάρου, οι διατροφικοί κανόνες και η αγωνία για την πορεία της ασθένειας προσθέτουν επιπλέον πίεση στην καθημερινότητα. Επόμενο είναι πολλοί ασθενείς να ανησυχούν για το πώς ο διαβήτης μπορεί να επηρεάσει την κοινωνική ζωή ή την εργασία τους, ενώ το κοινωνικό στίγμα που συνοδεύει την ασθένεια, ιδίως σε παιδιά ή εφήβους, ενισχύει την αμηχανία και την απομόνωση από το κοινωνικό σύνολο.
Αυτό που χρειαζόμαστε, λοιπόν, είναι ολοκληρωμένη και σωστή ενημέρωση, έρευνα, πρόσβαση σε τακτικούς ιατρικούς ελέγχους, αλλά και εκπαίδευση όλων μας γύρω από τη φύση της ασθένειας. Γιατί όταν ο διαβήτης αντιμετωπίζεται με «όπλα» τη γνώση και τη στήριξη, δεν αποτελεί πια εμπόδιο, αλλά κίνητρο για την επιλογή ενός πιο συνειδητού και ωφέλιμου τρόπου ζωής σε κάθε ηλικία.
#4 Στην παχυσαρκία το 9% των ετήσιων δαπανών υγείας
Το κόστος της παχυσαρκίας για το εθνικό σύστημα υγείας εκτιμάται στο 9% των ετήσιων δαπανών, σύμφωνα με στοιχεία του ερευνητικού οργανισμού διαΝΕΟσις. Βλέπουμε, λοιπόν, πως η παχυσαρκία δεν είναι μόνο θέμα υγείας, αλλά ένα ζήτημα με κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις που μας αφορά όλους. Καθώς ένα μέρος των πόρων κατευθύνεται στην αντιμετώπιση επιπλοκών όπως ο διαβήτης, η υπέρταση και τα καρδιαγγειακά νοσήματα, αναπόφευκτα περιορίζεται η επένδυση στην πρόληψη.
Ο μόνος τρόπος να παρέμβουμε άμεσα είναι η σωστή διατροφή, η τακτική άσκηση και η ενθάρρυνση των παιδιών σε μία ισορροπημένη, δραστήρια καθημερινότητα που τους επιτρέπει να απολαμβάνουν τη ζωή. Αυτά είναι τα πρώτα βήματα για να περιορίσουμε μία «σιωπηλή» επιδημία όπως η παχυσαρκία. Γιατί η επένδυση στην πρόληψη δεν είναι δαπάνη, αλλά στρατηγική για μία ποιότητα ζωής που προάγει τη μακροχρόνια υγεία και διασφαλίζει ένα πιο συνειδητό και αισιόδοξο μέλλον για όλους.
Μαργαρίτα Πετρίδου
