Οι Μηχανισμοί Γήρανσης του Δέρματος

Η γήρανση του δέρματος είναι ένα αισθητικό πρόβλημα, που απασχολεί τις γυναίκες σε όλο τον κόσμο, σε οποιαδήποτε φυλή ή κοινωνική τάξη κι αν ανήκουν.

Ακόμα κι αν το δέρμα υπόκειται φυσιολογικά στη γήρανση, όπως όλα τα όργανα, οι εμφανείς αλλαγές που τονίζουν το πέρασμα του χρόνου, ιδιαίτερα κατά την εμμηνόπαυση, αποτελούν πηγή άγχους κι ωθούν τις γυναίκες στην αναζήτηση κοσμητολογικών, φαρμακευτικών, αλλά κι επεμβατικών λύσεων, με σημαντικές διαβαθμίσεις, όσον αφορά την ασφάλεια, την αποτελεσματικότητα και το κόστος τους.

Πως δέχονται οι γυναίκες τη γήρανση του δέρματος;

Η κάθε γυναίκα είναι μοναδική κι αντιδρά διαφορετικά σε αυτή την αναπόφευκτη διαδικασία της δερματικής γήρανσης.

Υπάρχουν εκείνες που περιποιούνται από πολύ νωρίς το δέρμα τους, οι οποίες μπορεί να ανατρέξουν ακόμη και σε επεμβατικές τεχνικές, προκειμένου να φαίνονται όσο το δυνατό νεότερες.

Φοβούνται έντονα το πέρασμα του χρόνου και τα σημάδια που αυτός αφήνει πάνω τους.

«Τρελαίνομαι στην ιδέα ότι το δέρμα μου χάνει τη λάμψη και τη φρεσκάδα της νιότης του και θα έκανα τα πάντα για να μην συμβεί κάτι τέτοιο».

Υπάρχουν βέβαια και γυναίκες που δεν τις απασχολεί ιδιαίτερα η φροντίδα του δέρματός τους.

Χρησιμοποιούν περιστασιακά προϊόντα φροντίδας κι αντιγήρανσης.

Όταν όμως αντιλαμβάνονται ξαφνικά ότι το δέρμα τους αλλάζει, αντιλαμβάνονται ότι γερνούν και αναζητούν «σωτηρία».

«Με είδα ξαφνικά στον καθρέφτη και τρόμαξα, τότε αντιλήφθηκα ότι έχω κάπως γερασμένο δέρμα, χρειάζομαι τη συμβουλή σας».

Υπάρχουν τέλος κι εκείνες που δεν ασχολήθηκαν και δεν ασχολούνται με το δέρμα τους.

Θεωρούν ότι η γήρανση του δέρματος είναι εμπειρία ζωής και νιώθουν υπερήφανες που φτάνουν σε αυτό το στάδιο.

«Τι να βάλω στο δέρμα μου, δεν είμαι εγώ για τέτοια, έχω αποκτήσει εγγόνια».

Όποια κι αν είναι η αντιμετώπιση που έχει μια γυναίκα, η ενημέρωση στον τομέα της ομορφιάς και της γήρανσης του δέρματος είναι σημαντική.

Ας γνωρίσουμε λίγο καλύτερα το ώριμο δέρμα, τις ανάγκες του καθώς και τους μηχανισμούς γήρανσης.

Ποιοι είναι οι μηχανισμοί γήρανσης του δέρματος;

Το νεανικό δέρμα οφείλει στο κολλαγόνο, την αντοχή και τη σφριγηλότητά του και στην ελαστίνη την ελαστικότητά του.

Η αυξημένη περιεκτικότητα του σε υαλουρονικό οξύ οδηγεί σε αύξηση της υγροσκοπικής ικανότητάς του.

Αυτές είναι δομικές πρωτεΐνες που βρίσκονται στο κυρίως δέρμα.

Αποτελούν συστατικά νεότητας, ελλείψει των οποίων το δέρμα εμφανίζει το πιο χαρακτηριστικό σημάδι γήρανσης, τις ρυτίδες.

Κλινικά σημάδια γήρανσης 

Σημάδια γήρανσης αποτελούν η λέπτυνση του δέρματος, η ατροφία κι η ξηρότητα.

Επίσης μπορεί να έχουμε υπερπλασία της επιδερμίδας, χαλάρωση και μειωμένη ικανότητα επούλωσης (ανάγκη αισθητικής βελτίωσης των χειρουργικών ουλών).

Όπως συμβαίνει και με τα άλλα όργανα του ανθρωπίνου οργανισμού, η γήρανση του δέρματος καθορίζεται από το γενετικό υλικό (ενδογενής γήρανση) και από το περιβάλλον (εξωγενής γήρανση).

Τα δυο αυτά είδη δεν είναι ανεξάρτητα, καθώς η εξωγενής επιδεινώνει κι επιταχύνει την ενδογενή γήρανση.

Η ενδογενής γήρανση καθορίζεται κυρίως από τα γονίδια.

Αυτά ελέγχουν τους μηχανισμούς αποσύνθεσης, επιδιόρθωσης κι ανανέωσης κυττάρων και διαφόρων ουσιών, όπως για παράδειγμα του κολλαγόνου.

Ο άλλος σημαντικός παράγοντας ενδογενούς γήρανσης είναι οι ορμόνες.

Ως αποτέλεσμα της έλλειψης οιστρογόνων και προγεστερόνης κατά την προ-εμμηνοπαυσιακή περίοδο, πολλές γυναίκες παρατηρούν αλλαγές στο δέρμα τους.

Μπορεί να υπάρχει λέπτυνση, ξηρότητα και τάση προς αφυδάτωση, βάθυνση των ρυτίδων, μειωμένη ελαστικότητα ή ωχρότητα.

Πώς όμως οι ορμόνες καταφέρνουν να ασκήσουν μια τέτοια εκφυλιστική δράση;

Στην επιδερμίδα, τους σμηγματογόνους αδένες και τους τριχοθύλακες, συναντώνται τόσο υποδοχείς ανδρογόνων, όσο και υποδοχείς οιστρογόνων.

Έτσι, σε αυτά τα επίπεδα, η πτώση των οιστρογόνων προκαλεί επιβράδυνση της ανανέωσης των κερατινοκυττάρων και μείωση της παραγωγής μελανίνης.

Η σχετική αύξηση των ανδρογόνων, που παρατηρείται σε κάποιες περιπτώσεις, προκαλεί διέγερση των σμηγματογόνων αδένων.

Ως αποτέλεσμα έχουμε αύξηση της έκκρισης σμήγματος.

Παράλληλα όμως γίνεται κι αύξηση της τριχοφυΐας σε ορισμένες ζώνες του προσώπου κι αραίωση των μαλλιών.

Στο επίπεδο του κυρίως δέρματος, στους ινοβλάστες, που είναι τα κύτταρα που συνθέτουν κολλαγόνο, ελαστίνη, υαλουρονικό οξύ κι άλλα συστατικά της μεσοκυττάριας ουσίας του κυρίως δέρματος, ο κύριος υποδοχέας είναι ο υποδοχέας οιστρογόνων β (ER-β).

Συνεπώς, η πτώση των οιστρογόνων προκαλεί μείωση της δράσης των ινοβλαστών, άρα και της σύνθεσης όλων αυτών των συστατικών νεότητας του δέρματος.

Ελλείψει αυτών το δέρμα αποκτά ρυτίδες, παρουσιάζει απώλεια ελαστικότητας και χαλάρωση.

Μελέτες έχουν δείξει ότι περίπου 30% του κολλαγόνου του δέρματος και συγκεκριμένα οι τύποι Ι (προσφέρει στο δέρμα αντοχή) και ΙΙΙ (συνεισφέρει στην ελαστικότητα του δέρματος), χάνεται μέσα στα πρώτα 5 χρόνια μετά την εμμηνόπαυση.

Επίσης σε κάθε χρόνο το συνολικό κολλαγόνο μειώνεται κατά 2% κατά μέσο όρο.

Έχει αποδειχτεί ότι οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που ξεκινούν να λαμβάνουν ΘΟΥ (Θεραπεία Ορμονικής Υποκατάστασης) με οιστρογόνα, παρουσιάζουν αύξηση στο κολλαγόνο που περιέχεται στο δέρμα μέσα σε 6 μήνες.

Από άλλες μελέτες έχει παρατηρηθεί ότι γυναίκες που λαμβάνουν ΘΟΥ παρουσιάζουν λιγότερη «ανεπαίσθητη απώλεια νερού» από την επιδερμίδα τους, σε σχέση με εκείνες που δεν λαμβάνουν θεραπεία.

Άρα τα οιστρογόνα συνεισφέρουν και στην καταπολέμηση της αφυδάτωσης.

Το δέρμα όμως είναι ένα πολύ εκτεθειμένο όργανο.

Πολλοί παράγοντες επιδρούν σε αυτό, προκαλώντας εξωγενή γήρανση.

Η ηλιακή ακτινοβολία, η διατροφή, το κάπνισμα, το άγχος, διάφορες παθήσεις (όπως οι ενδοκρινολογικές), η λήψη φαρμάκων (όπως των χημειοθεραπευτικών), είναι οι κυριότεροι από αυτούς τους παράγοντες.

Η εξωγενής γήρανση εκδηλώνεται σε επίπεδο επιδερμίδας με καφέ κηλίδες, λόγω μη ομαλούς κατανομής της μελανίνης στα κερατινοκύτταρα, τραχύτητα της επιδερμίδας (δυσπλασίες, υπερπλασίες), ρυτίδες και μειωμένη άμυνα του δέρματος, λόγω της μείωσης των κυττάρων του Langerhans.

Σε επίπεδο του κυρίως δέρματος, εκδηλώνεται με αλλοίωση της ελαστίνης, διάσπαση των ινών κολλαγόνου κι εναπόθεση φλεγμονωδών κυττάρων.

Ο μηχανισμός γήρανσης σε μοριακό επίπεδο είναι ο ίδιος, είτε πρόκειται για εξωγενή, είτε πρόκειται για ενδογενή γήρανση.

Οι ελεύθερες ρίζες είναι χημικές ενώσεις.

Παράγονται φυσιολογικά από τον οργανισμό, ως υπολείμματα του κυτταρικού μεταβολισμού.

Όμως αυξάνονται αισθητά λόγω κάποιων περιβαλλοντικών συνθηκών.

Προσβάλουν τα φωσφολιπίδια των κυτταρικών μεμβρανών, το DNA και τα δομικά συστατικά του κυρίως δέρματος (κολλαγόνο, ελαστίνη, υαλουρονικό οξύ).

Ο οργανισμός μας βέβαια διαθέτει ενζυματικούς (καταλάση, δισμουτάση του υπεροξειδίου, υπεροξειδάση της γλουταθειόνης) και μη ενζυματικούς (βιταμίνη C, βιταμίνη Ε, β-καροτένιο. σελήνιο) μηχανισμούς προστασίας από τις ελεύθερες ρίζες, οι οποίοι όμως καθώς μεγαλώνουμε καθίστανται ανεπαρκείς.

Ράνια Λέχου, Φαρμακοποιός, Διευθύντρια Μάρκετινγκ της Pierre Fabre ΕΛΛΑΣ Α.Ε