Η τεστοστερόνη είναι μία γεννητική ορμόνη του άνδρα, που ανήκει σε μία ευρύτερη κατηγορία ορμονών, γνωστές ως ανδρογόνα.

Τα ανδρογόνα ασκούν αρρενοποιητική επίδραση και εκκρίνονται σε διάφορα μέρη του σώματος, όπως στους όρχεις και στα επινεφρίδια.

Ειδικότερα, τα ανδρογόνα που εκκρίνονται στους όρχεις είναι υπό φυσιολογικές συνθήκες τα πιο σημαντικά στην τελευταία κατηγορία ανήκουν η τεστοστερόνη, η διυδροτεστοστερόνη και η ανδροστενδιόνη.

Εντούτοις, το ποσό της τεστοστερόνης είναι τόσο μεγαλύτερο από των άλλων δύο, ώστε η τεστοστερόνη να θεωρείται ως η πλέον σημαντική ορμόνη των όρχεων.

Γενικά, η τεστοστερόνη είναι υπεύθυνη για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του σώματος στον άντρα

Ακόμα και κατά τη διάρκεια της εμβρυικής ζωής, οι όρχεις διεγείρονται από τη χοριονική γοναδοτροπίνη που προέρχεται από τον πλακούντα και παράγουν μέτριες ποσότητες τεστοστερόνης καθ’όλη την περίοδο ανάπτυξης του εμβρύου, καθώς και για δέκα ή περισσότερες εβδομάδες μετά τη γέννηση.

Από εκεί και πέρα τεστοστερόνη ουσιαστικά δεν παράγεται κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, μέχρι την ηλικία των 10 έως 13 ετών περίπου.

Τότε, η παραγωγή τεστοστερόνης εμφανίζει ταχεία αύξηση υπό την επίδραση του ερεθίσματος των γοναδοτροπινών που εκκρίνονται από τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης κατά την έναρξη της εφηβείας, και η έκκρισή τους συνεχίζεται κατά το μεγαλύτερο μέρος της υπόλοιπης ζωής.

Το εκκρινόμενο ποσό αρχίζει να περιορίζεται με ταχύ ρυθμό μετά την ηλικία των 50 ετών και περιορίζεται σε 20-50% της κορυφαίας τιμής κατά την ηλικία των 80 ετών.

Οι λειτουργίες της τεστοστερόνης κατά την ανάπτυξη του εμβρύου

Η τεστοστερόνη αρχίζει να παράγεται από τους όρχεις του αρσενικού εμβρύου περίπου κατά την 7η εβδομάδα της εμβρυϊκής ζωής.

Με την ένεση μεγάλου ποσού τεστοστερόνης σε ζώα προκαλείται ανάπτυξη γεννητικών οργάνων του άρρενος, ακόμη και σε θηλυκά έμβρυα!

Επίσης, με την αφαίρεση των όρχεων από αρσενικό έμβρυο προκαλείται η ανάπτυξη γεννητικών οργάνων του θήλεος.

Η τεστοστερόνη προκαλεί επίσης τον σχηματισμό του προστάτη, των σπερματοδόχων κύστεων και των γεννητικών πόρων του άρρενα, ενώ παράλληλα καταστέλλει το σχηματισμό γεννητικών οργάνων του θήλεος.

Οι όρχεις κατέρχονται συνήθως στο όσχεο κατά τους τελευταίους δύο μήνες της κύησης, όταν εκκρίνουν ικανά ποσά τεστοστερόνης.

Εάν το αρσενικό παιδί γεννηθεί χωρίς οι όρχεις του να έχουν κατέβει στο όσχεο, αλλά με φυσιολογικούς όρχεις, η χορήγηση τεστοστερόνης μπορεί να προκαλέσει την κάθοδό τους αν οι βουβωνικοί πόροι είναι αρκετά μεγάλοι.

Το ίδιο μπορεί να συμβεί με χορήγηση γοναδοτροπινών, που διεγείρουν του όρχεις για παραγωγή τεστοστερόνης.

Η επίδραση της τεστοστερόνης στην ανάπτυξη των πρωτευόντων και δευτερευόντων χαρακτηριστικών του φύλλου στον ενήλικα

Μετά την ήβη, η έκκριση της τεστοστερόνης προκαλεί την αύξηση του μεγέθους του πέους, οσχέων και όρχεων κατά οκτώ περίπου φορές πριν από την ηλικία των 20 ετών.

Επιπρόσθετα η τεστοστερόνη προκαλεί και ανάπτυξη των «δευτερευόντων χαρακτηριστικών του φύλλου» στον άρρενα

Τα χαρακτηριστικά αυτά, μαζί με τα γεννητικά όργανα, αποτελούν τα στοιχεία διάκρισης του άνδρα από τη γυναίκα:

Κατανομή του τριχώματος στο σώμα 

Η τεστοστερόνη προκαλεί στον άνδρα την ανάπτυξη του τριχώματος:

1. στο εφήβαιο,
2. στο πρόσωπο,
3. στο θώρακα και
4. σε άλλες περιοχές του σώματος, όπως στη ράχη.

Επίσης, προκαλεί αύξηση της τριχοφυΐας στα περισσότερα άλλα σημεία του σώματος.

Αλωπεκία

Η τεστοστερόνη περιορίζει την αύξηση του τριχώματος στην κορυφή της κεφαλής.

Ο άντρας που δεν έχει όρχεις σε λειτουργία δεν αναπτύσσει αλωπεκία (φαλάκρα).

Ωστόσο πολλοί άνδρες ουδέποτε γίνονται φαλακροί γιατί η αλωπεκία εξαρτάται από δύο παράγοντες:

1. το γενετικό υπόστρωμα για την ανάπτυξή της και

2. μεγάλο ποσό ανδρογόνων.

Σε γυναίκα που έχει το κατάλληλο γενετικό υπόστρωμα και όγκο που παράγει ανδρογόνα, για μακρύ χρονικό διάστημα, αναπτύσσεται αλωπεκία, όπως στον άντρα.

Επίδραση στη φωνή

Η τεστοστερόνη προκαλεί υπερτροφία του λαρυγγικού βλεννογόνου και μεγέθυνση του λάρυγγα. Έτσι προκαλείται αρχικά “σπάσιμο” της φωνής που βαθμιαία εξελίσσεται προς την τυπική “μπάσα” φωνή που χαρακτηρίζει τον άντρα.

Επίδραση στο δέρμα

Παρατηρείται αύξηση του πάχους του δέρματος και της τραχύτητας του υποδόριου ιστού

Επίδραση στην παραγωγή πρωτεϊνών και στην ανάπτυξη των μυών

Ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά στον άντρα είναι η αύξηση της μυϊκής μάζας 50% κατά μέσο όρο πάνω από τη μυϊκή μάζα στη γυναίκα.

Αυτή η ανάπτυξη συσχετίζεται με αυξημένη πρωτεΐνη σε άλλα μέρη του σώματος.

Εξαιτίας της μεγάλης επίδρασης της τεστοστερόνης στους μυς, χρησιμοποιείται ευρύτατα (κακώς) από αθλητές για τη βελτίωση των επιδόσεών τους.

Η τεστοστερόνη χρησιμοποιείται επίσης στη γεροντική ηλικία ως “ορμόνη νεότητας”, για τη βελτίωση της μυϊκής δύναμης και σφρίγους.

Επίδραση στην αύξηση των οστών και στην κατακράτηση ασβεστίου

Μετά την εφηβεία ή μετά από παρατεταμένη χορήγηση τεστοστερόνης, το πάχος των οστών αυξάνεται σημαντικά, ενώ εναποτίθενται σε αυτά επιπρόσθετα ποσά αλάτων ασβεστίου.

Όταν μεγάλα ποσά τεστοστερόνης εκκρίνονται στο παιδί που βρίσκεται ακόμα στο στάδιο της ανάπτυξής του, προκαλείται απότομη έξαρση στην αύξηση του μήκους του σώματος.

Εντούτοις, η τεστοστερόνη προκαλεί επίσης και τη σύντηξη των επιφύσεων προς τη διάφυση των επιμήκων οστών σε μικρότερη ηλικία.

Κατά συνέπεια, παρά την αυξημένη ταχύτητα αύξησης των οστών, η πρόωρη σύνδεση των επιφύσεων αναστέλλει την περαιτέρω αύξηση του ύψους του σώματος, όπως θα συνέβαινε χωρίς την έκκριση τεστοστερόνης.

Λιακοπούλου Αγγελική, Φοιτήτρια Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων