Οι τροφικές αλλεργίες ή οι αλλεργίες στη γύρη, που είναι ολοένα και πιο συχνές, είναι αρκετά γνωστές στους ανθρώπους
Ωστόσο, οι σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις ή η «αναφυλαξία», παρά το γεγονός ότι είναι επίσης πολύ γνωστές και τις συναντάμε συχνά, εντούτοις λίγοι γνωρίζουν ότι μπορεί να απειλήσουν μία ανθρώπινη ζωή.
Ας δούμε 10 ερωτήσεις και απαντήσεις…
1. Τι είναι η αναφυλαξία, αυτή η σοβαρή αλλεργική αντίδραση;
Το αναφυλακτικό σοκ ή η αναφυλαξία είναι πολύ πιο συχνά από ό,τι νομίζετε.
Αυτή η απρόβλεπτη, ξαφνική και σοβαρή αλλεργική αντίδραση είναι δυνητικά θανατηφόρα. Χαρακτηρίζεται από την ξαφνική εμφάνιση συμπτωμάτων, τόσο του δέρματος όσο και του βλεννογόνου ή και των δύο (γενική κνίδωση, πρήξιμο των χειλιών, της γλώσσας ή του βλεννογόνου κ.λπ.) που σχετίζονται με αναπνευστική ανεπάρκεια και/ή απώλεια συνείδησης, ακόμη και θάνατο.
Η θνησιμότητα οφείλεται είτε σε καρδιαγγειακή κατάρρευση (πτώση της αρτηριακής πίεσης και/ή έμφραγμα του μυοκαρδίου), είτε συχνότερα λόγω ασφυξίας (από οίδημα λάρυγγα και/ή κυρίως βρογχικό οίδημα με βρογχόσπασμο/μείωση βρόγχων διαμετρήματος).
2. Τι γνωρίζουν οι περισσότεροι για την αναφυλαξία;
Στη συντριπτική πλειοψηφία, ο κόσμος γνωρίζει τον κίνδυνο.
Ως αποτέλεσμα, σε περίπτωση τροφικής αλλεργίας, το 1/3 σχεδόν του πληθυσμού αφιερώνει στη συνέχεια πολύ περισσότερο χρόνο διαβάζοντας ετικέτες στα συσκευασμένα τρόφιμα και τροποποιεί τη διατροφική του συμπεριφορά.
3. Γιατί αυξάνονται συνεχώς τα περιστατικά αναφυλαξίας;
3. Γιατί αυξάνονται συνεχώς τα περιστατικά αναφυλαξίας;Η αναφυλαξία είναι ουσιαστικά μία σπάνια αντίδραση, αφού ο επιπολασμός της είναι μικρότερος από 1/2.000 άτομα.
Τα τελευταία δέκα χρόνια, στην Ευρώπη, ο αριθμός των νοσηλευόμενων παιδιών λόγω σοβαρών αλλεργικών αντιδράσεων έχει επταπλασιαστεί.
Δεν υπάρχουν παγκόσμια δεδομένα για την εξέλιξη του αριθμού των αναφυλαξιών με την πάροδο του χρόνου, αλλά τα περιφερειακά δεδομένα υποδηλώνουν αύξηση της συχνότητάς τους (+ 700% σε Αγγλία), ειδικά με την εμφάνιση νέων αλλεργιογόνων, ιδιαίτερα νέων φαρμάκων και ορισμένων τροφίμων.
4. Ποιος είναι ο μηχανισμός της σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης;
Μια αναφυλακτική αντίδραση μπορεί να εμφανιστεί από την πρώτη κιόλας αλλεργική αντίδραση.
Σε άτομα με αλλεργίες, το ανοσοποιητικό σύστημα που προστατεύει τον οργανισμό από βακτήρια, ιούς και τοξίνες, αναγνωρίζει εσφαλμένα τις αβλαβείς ουσίες ως επιβλαβείς και αντιδρά υπερβολικά, απελευθερώνοντας χημικούς μεσολαβητές για να αμυνθεί.
Αυτός ο μηχανισμός περιλαμβάνει συχνότερα μια κατηγορία αντισωμάτων (ανοσοσφαιρίνες) που βρίσκονται κλασικά στα αλλεργιογόνα (τρόφιμα, φάρμακα, δηλητήρια).
Υπάρχουν όμως και άλλοι πιο περίπλοκοι μηχανισμοί στην αναφυλαξία.
5. Ποια αλλεργιογόνα μπορεί να προκαλέσουν αναφυλαξία;
Ακόμα κι αν διαφέρουν ανάλογα με τις χώρες και τις ηλικιακές ομάδες, βρίσκουμε πάντα τις τρεις κύριες αιτίες των αλλεργιών: φάρμακα, τροφές και δηλητήρια (από μέλισσες, σφήκες, κ.λπ.).
Πάνω από το 30% όλων των σοβαρών αναφυλακτικών αντιδράσεων οφείλονται σε τροφικές αλλεργίες.
Στα μικρά παιδιά, το φαγητό ευθύνεται για το 66% των σοβαρών αλλεργικών αντιδράσεων που αναφέρθηκαν και το 20% από αυτές εμφανίστηκαν στο σχολείο.
Τα κύρια αλλεργιογόνα που μπορούν να οδηγήσουν σε αναφυλακτικό σοκ είναι:
- Ορισμένες τροφές: αυγά, αγελαδινό γάλα, σόγια, φουντούκια και φιστίκια στα παιδιά.
Σιτάρι, φιστίκια, ξηροί καρποί (συμπεριλαμβανομένων των καρυδιών), σόγια, ψάρια και θαλασσινά σε ενήλικες. - Τσιμπήματα εντόμων: μέλισσες, σφήκες, σφήκες (50% των αναφυλακτικών σοκ και 20% των θανατηφόρων αναφυλαξιών).
- Ορισμένα φάρμακα: αντιβιοτικά, αναισθητικά, σκιαγραφικά για ιατρική απεικόνιση, χημειοθεραπεία και αντιφλεγμονώδη (τα λεγόμενα μη στεροειδή).
- Λατέξ.
6. Ποιοι αλλεργικοί διατρέχουν κίνδυνο αναφυλαξίας;
Ο κύριος παράγοντας κινδύνου για αναφυλαξία είναι… να είστε ήδη αλλεργικοί!
Σχετικά με την αυξανόμενη συχνότητα της τροφικής αναφυλαξίας, οι παράγοντες κινδύνου για σοβαρή ή/και θανατηφόρα αναφυλαξία που εντοπίζονται είναι τα φιστίκια και οι ξηροί καρποί, η εφηβική περίοδος και η παρουσία ορισμένων παραγόντων (συμπεριλαμβανομένου του άσθματος, της σωματικής δραστηριότητας, του αλκοόλ, των θεραπειών με β-αποκλειστές που χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις υψηλής αρτηριακής πίεσης ή σε περιπτώσεις καρδιαγγειακών παθολογιών, η συσσώρευση πολυάριθμων μαστοκυττάρων, η καθυστέρηση χορήγησης αδρεναλίνης, κ.ά.
7. Πώς να αναγνωρίσετε τα προειδοποιητικά σημάδια της αναφυλαξίας;
Υπάρχει υποψία αναφυλαξίας εάν, μέσα σε λίγες στιγμές επαφής με ένα πιθανό αλλεργιογόνο, εμφανιστούν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Δέρμα: κνίδωση, κνησμός (φαγούρα), ερυθρότητα, οίδημα προσώπου (χείλη και γλώσσα).
- Αναπνευστικό σύστημα: δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή), συριγμός, βραχνή αναπνοή.
- Πεπτικό σύστημα: κοιλιακό άλγος και κράμπες, έμετος.
- Καρδιαγγειακό σύστημα: αίσθημα παλμών, πόνος στο στήθος, λιποθυμία, κατάρρευση.
Αυτά τα κριτήρια είναι μαζί που πρέπει να προειδοποιούν.
8. Πώς να περιορίσετε τον κίνδυνο;
Τα άτομα που πάσχουν από αλλεργίες θα πρέπει να συμβουλευτούν έναν ειδικό αλλεργιολόγο προκειμένου να εντοπίσουν τα εν λόγω αλλεργιογόνα (που προκαλούν την αλλεργία ή και τις αλλεργίες) ώστε να αποφεύγονται.
Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνες το 30% των ανθρώπων δεν καταφέρνουν να προσδιορίσουν με σαφήνεια ποια ήταν η αιτία του αναφυλακτικού σοκ τους ή του συγγενικού τους προσώπου.
Και μόνο μία μικρή μερίδα ατόμων συμβουλεύετε έναν ειδικό αλλεργιολόγο και πάει στα επείγοντα περιστατικά μετά από μια κρίση.
Προσοχή! Η οριστική απομάκρυνση από τον παράγοντα που προκαλεί την αλλεργία είναι απαραίτητη.
Και για παν ενδεχόμενο θα πρέπει να έχετε πάντοτε μαζί σας ένα κιτ έκτακτης ανάγκης (με στυλό αδρεναλίνης, γλυκοκορτικοστεροειδή, αντιισταμινικά, β2-μιμητικά).
9. Ποια είναι η επείγουσα θεραπεία για το αναφυλακτικό σοκ;
Σύμφωνα με την έρευνα του 2016, μόνο το 19% των ανθρώπων που έχουν ήδη «πέσει θύματα» (είτε οι ίδιοι είτε κάποιο συγγενικό τους πρόσωπο) ενός αναφυλακτικού σοκ γνωρίζει τη μόνη θεραπεία: την αδρεναλίνη.
Εκτός νοσοκομείου, η συνιστώμενη θεραπεία είναι η άμεση χορήγηση ενδομυϊκής αδρεναλίνης.
Πράγματι, το χρονικό διάστημα μεταξύ των πρώτων συμπτωμάτων και της αναπνευστικής ή καρδιακής ανακοπής είναι πολύ σύντομο:
Περίπου 30 λεπτά στην περίπτωση αναφυλαξίας που προκαλείται από τα τρόφιμα, 15 λεπτά στην περίπτωση πρόκλησης από δηλητήριο εντόμων και 5 λεπτά στην περίπτωση φαρμακευτικής αλλεργίας.
10. Πώς προετοιμάζονται τα αλλεργικά άτομα που κινδυνεύουν;
Σίγουρα όχι τόσο όσο θα έπρεπε. Σύμφωνα με έρευνα, σε περισσότερους από οκτώ στους δέκα ασθενείς δεν έχει συνταγογραφηθεί ποτέ στυλό αδρεναλίνης μετά από σοκ και μόνο το 15% το έχει μόνιμα στην τσάντα του.
Αυτό επιβεβαιώθηκε από μια ευρωπαϊκή παιδιατρική μελέτη στην οποία το 74% των παιδιών με αναφυλακτικό σοκ δεν είχαν στυλό αδρεναλίνης διότι δεν τους είχε ποτέ συνταγογραφηθεί, ενώ το 54% (παρά τη συνταγογράφηση) δεν είχαν το απαραίτητο κιτ μαζί τους ή δεν είχαν εκπαιδευτεί καταλλήλως για να το χρησιμοποιήσουν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης!
Στην πράξη, όποιος έχει βιώσει κάποιο αναφυλακτικό επεισόδιο ή διατρέχει υψηλό κίνδυνο σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης, πρέπει να έχει πάντοτε μαζί του δύο συσκευές τύπου στυλό αδρεναλίνης.
Και αυτό επειδή περισσότεροι από ένας στους πέντε ασθενείς χρειάζονται και δεύτερη δόση, πέντε με δεκαπέντε λεπτά μετά την πρώτη ένεση αδρεναλίνης.
