Οι διατροφικές αλλεργίες κατατάσσονται ανάμεσα στις περισσότερο συνηθισμένες μορφές αλλεργίας, όπως και η αλλεργική ρινίτιδα ή οι δερματικές αλλεργίες.
Αποτελούν καταστάσεις στις οποίες ο οργανισμός παρουσιάζει μία μη φυσιολογική ανοσολογική αντίδραση εναντίον ενός τμήματος μιας τροφής, το οποίο συνήθως είναι πρωτεΐνη.
Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα, περίπου το 3% του ενήλικου πληθυσμού σε παγκόσμιο επίπεδο πάσχει από κάποια τροφική αλλεργία, ενώ στα παιδιά το ποσοστό αγγίζει το 5%.
Στην περίπτωση της διατροφικής αλλεργίας στα παιδιά, τα συμπτώματα εμφανίζονται σε πολύ νεαρή ηλικία και συνήθως υποχωρούν μετά από λίγα χρόνια.
Η δυσανεξία στη γλουτένη
Μία σχετικά συνηθισμένη τα τελευταία χρόνια τροφική αλλεργία είναι αυτή στη γλουτένη, μία πρωτεΐνη που συναντάται σε συστατικά τροφίμων καθημερινής κατανάλωσης, όπως το σιτάρι.
Η δυσανεξία στην γλουτένη, καταλήγει στην εμφάνιση μίας σειράς συμπτωμάτων όπως:
– κνίδωση ή δερματικά εξανθήματα,
– ναυτία, δυσπεψία, φούσκωμα, τάση προς έμετο, διάρροια, στομαχικές κράμπες,
– πονοκέφαλο, ρινική συμφόρηση, άσθμα, δυσκολία στην αναπνοή,
– αναφυλαξία (σπανιότερα).
Σε πολλές περιπτώσεις η αντίδραση αυτή του οργανισμού συγχέεται με την κοιλιοκάκη, αφού μοιράζονται πολλά κοινά συμπτώματα με την αλλεργία στο σιτάρι.
Η κοιλιοκάκη είναι μία σοβαρή αυτοάνοση ασθένεια, όπου το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά στην κατανάλωση γλουτένης (και πιο συγκεκριμένα της γλιαδίνης, κύριου κυτταροτοξικού αντιγόνου της).
Ως αποτέλεσμα, δημιουργούνται βλάβες στα τοιχώματα του εντέρου και έτσι, εμποδίζεται η σωστή απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από τις τροφές.
Η αλλεργία στο σιτάρι, αντίστοιχα, είναι μία ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού στις πρωτεΐνες του σιταριού.
Τα συμπτώματα όμως παρουσιάζονται μέσα σε λίγα λεπτά από την κατανάλωση σίτου και μπορούν να αποτελέσουν μέχρι και απειλή για την εξέλιξη της υγείας του ασθενούς.
Η δυσανεξία ή μη κοιλιακή ευαισθησία στη γλουτένη, αποτελεί μία λιγότερο σοβαρή κατάσταση υγείας που παρουσιάζει παρόμοια συμπτώματα με την κοιλιοκάκη, στα οποία όμως δεν φαίνεται να υπάρχει άμεση ή εμφανής εμπλοκή του ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ δεν επηρεάζονται τα εντερικά τοιχώματα.
Διάγνωση
Η διάγνωσης της δυσανεξίας στη γλουτένη περιλαμβάνει την εφαρμογή αυστηρής δίαιτας ελεύθερης γλουτένης, ώστε να παρατηρηθεί πιθανή βελτίωση ή εξαφάνιση των συμπτωμάτων.
Σε πολλές περιπτώσεις, η βελτίωση στα συμπτώματα λόγω αποχής από τη γλουτένη, συνεπάγεται τη διάγνωση δυσανεξίας σε αυτή.
Ωστόσο, πολλές απόψεις υποστηρίζουν πως η βελτίωση αυτή ενδέχεται να οφείλεται σε άλλα συστατικά, τα οποία επίσης απομακρύνονται από τη διατροφή με τον αποκλεισμό τροφίμων που περιέχουν γλουτένη, και όχι τόσο σε αυτή.
Τέτοια είναι: οι βραχείας αλύσου υδατάνθρακες (ζυμώσιμοι ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και αλκοόλες), οι οποίοι σχετίζονται, επίσης, με την εκδήλωση των ενοχλήσεων σε περιπτώσεις ευερέθιστου εντέρου και οι πρωτεΐνες “ATI” (amylasetrypsininhibitors) που συνυπάρχουν σε δημητριακά που περιέχουν γλουτένη και ενδέχεται να έχουν ρόλο στην πρόκληση των συμπτωμάτων.
Αν κάποιος αντιμετωπίζει συμπτώματα τα οποία συνδέονται με την κατανάλωση τροφών που περιέχουν γλουτένη, είναι σημαντικό πρώτα να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό, και όχι να περιορίσει από μόνος του την κατανάλωση γλουτένης από τη διατροφή του.
Αυτό είναι σημαντικό, προκειμένου να γίνουν σωστά και με αξιόπιστα αποτελέσματα οι απαραίτητες εξετάσεις για τη διάγνωση ή τον αποκλεισμό κοιλιοκάκης.
Διαχείριση – Αντιμετώπιση
Συνήθως, μια αυστηρή δίαιτα χωρίς γλουτένη, είναι αποτελεσματική στη διαχείριση περιπτώσεων δυσανεξίας στη γλουτένη.
Είναι καλό η διαδικασία αντιμετώπισης να ξεκινήσει άμεσα μετά τη διάγνωση.
Τα αποτελέσματα μπορεί να είναι εμφανή μέσα σε λίγες ημέρες ή σε λίγες εβδομάδες, ανάλογα με την περίπτωση.
Συνήθως παρατηρείται μεγάλη βελτίωση στην κατάσταση του ασθενούς ή ακόμα και πλήρης αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.
Οι διατροφικές οδηγίες είναι παρεμφερείς αυτών που δίνονται στην κοιλιοκάκη.
Αν και, στην περίπτωση της δυσανεξίας στη γλουτένη, η κατανάλωση μικρών ποσοτήτων αυτής μπορεί πολλές φορές να είναι ανεκτή.
Τρόφιμα προς αποφυγή
Προκειμένου να ακολουθηθεί σωστά η διαδικασία αντιμετώπισης της δυσανεξίας στη γλουτένη, τα τρόφιμα των οποίων τα συστατικά περιέχουν γλουτένη πρέπει να αποκλειστούν από τη συνήθη διατροφή.
Αποφυγή τροφίμων & ποτών, που περιέχουν γλουτένη
– Ποικιλία ψωμιών και αρτοπαρασκευασμάτων που περιέχουν σιτάρι, κριθάρι ή σίκαλη,
– Ζυμαρικά,
– Μπύρες και
– Σκόνη βύνης ή κριθαριού, όπως υποκατάστατα καφέ ή ροφήματα.
Πλέον, ο περιορισμός της πρόσληψης γλουτένης είναι σχετικά εύκολος διότι, λόγω της ανάγκης που έχει δημιουργηθεί από τα συχνότερα περιστατικά κοιλιοκάκης και όχι μόνο, οι επιλογές τροφίμων ελεύθερων γλουτένης είναι πολλές και διαθέσιμες, όχι μόνο στο φαρμακείο, αλλά και στο σούπερ μάρκετ, σε φούρνους, χώρους εστίασης κ.λπ.
Ενώ η κοιλιοκάκη είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα που απαιτεί τη ριζική εφαρμογή μιας αυστηρά ελεύθερης γλουτένης δίαιτας εφόρου ζωής, ακόμα δεν έχει εξακριβωθεί αν η δυσανεξία στη γλουτένη αποτελεί μία μόνιμη ή παροδική κατάσταση για τον ασθενή.
Ελίνα Ασημακοπούλου, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, BSc
www.y-o.gr
