Οι γιορτινές μέρες είναι συνυφασμένες με το καλό φαγητό.
Τα σπίτια στολίζονται για να υποδεχτούν φίλους και συγγενείς και τα τραπέζια γεμίζουν λαχταριστά φαγητά και εδέσματα.
Μετά τα γιορτινά τραπέζια κάνουν την εμφάνισή τους οι δυσάρεστες συνέπειες σε εκείνους που το παρακάνουν.
Ας δούμε πώς μπορούμε να απολαύσουμε τις μέρες των γιορτών χωρίς καούρες και δυσπεψίες.
25 Δεκεμβρίου 2016. Το κουδούνι χτυπάει, οι πρώτοι επισκέπτες καταφθάνουν.
Το σπίτι, στολισμένο στα γιορτινά του και πλημμυρισμένο από ωραίες μυρωδιές, θα φιλοξενήσει γύρω από το χριστουγεννιάτικο τραπέζι όλη την οικογένεια.
Σαλάτες, σούπα, μακαρόνια με σάλτσα, σουφλέ τυριών, αρνί με πατάτες φούρνου, ποικιλία τυριών και γλυκών με άφθονο κρασί είναι το φετινό μενού.
Όταν οι συγγενείς επιστρέψουν στα σπίτια τους, αναπολώντας μια ημέρα γεμάτη γέλιο, ιστορίες, αγάπη και καλό φαγητό, η βαρυστομαχιά και οι καούρες θα κάνουν την εμφάνιση τους.
Οι παλαιότεροι και πιο έμπειροι θα έχουν το φάρμακο στο ντουλαπάκι.
Οι νεότεροι θα πουν: «Δεν ξανατρώω έτσι»! Μόνο που το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι είναι μόνο μια εβδομάδα μακριά.
Τι Προκαλεί Δυσπεψία και Καούρες;
Δυσπεψία είναι η αδυναμία του οργανισμού να διεκπεραιώσει τις πεπτικές λειτουργίες , συνήθως λόγω κακών διατροφικών συνηθειών και τρόπου ζωής ή υψηλού γαστρικού φόρτου, μετά από μεγάλα γεύματα.
Η ατελής πέψη σε συνδυασμό με την αυξημένη πίεση στο στομάχι έχει ως αποτέλεσμα την επιστροφή του όξινου περιεχομένου στον οισοφάγο, τον σωλήνα που συνδέει την στοματική κοιλότητα με το στομάχι.
Η εσωτερική επικάλυψη του οισοφάγου (βλεννογόνος) δεν είναι ανθεκτική στα καυστικά υγρά του στομάχου, με αποτέλεσμα να προκαλούνται καούρες (αίσθημα οπισθοστερνικού καύσου) και μερικές φορές πόνο στο στέρνο.
Όταν αυτό επαναλαμβάνεται συχνά ονομάζεται Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση (ΓΟΠ), πάθηση που οφείλεται στην χαλάρωση του κάτω-οισοφαγικού σφιγκτήρα, της βαλβίδας που επιτρέπει μονόδροματη δίοδο υγρών και στερεών τροφών από τον οισοφάγο στο στομάχι.
Η ΓΟΠ επηρεάζει ως και 40% του πληθυσμού και είναι συχνότερο σε ηλικίες άνω των 50 ετών.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αποτελεί συχνό φαινόμενο λόγω ορμονικών αλλαγών που επηρεάζουν το σφιγκτήρα και αυξημένης πίεσης του στομάχου από το έμβρυο.
Άλλα συμπτώματα είναι η ναυτία, ο έμετος, και οι ξινίλες που έχουν σαν αποτέλεσμα την κακοσμία της αναπνοής και την επώδυνη κατάποση.
Η έλλειψη σωστής θεραπείας μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρότερες παθήσεις όπως οισοφαγίτιδα, οισοφάγος Barrett (προ καρκινικό στάδιο), κ.ά
Κάλλιον του Θεραπεύειν το Προλαμβάνειν
Λένε ότι η πρόληψη πολλές φορές είναι προτιμότερη από τη θεραπεία.
Μερικές αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να μειώσουν σημαντικά τη δυσπεψία και τις καούρες.
• Άγχος: Επιβαρυντικός παράγοντας για πολλές ασθένειες και παθήσεις, στο γαστρεντερικό σύστημα επηρεάζει την παραγωγή του γαστρικού οξέος επιδεινώνοντας, αν όχι δημιουργώντας, δυσπεψία και καούρες.
• Βάρος: Οι καούρες και η ΓΟΠ εμφανίζονται συχνά σε παχύσαρκα άτομα, αφενός γιατί το περιττό λίπος στην περιοχή του κορμού πιέζει το στομάχι και αφετέρου γιατί τείνουν να έχουν πιο χαλαρό σφιγκτήρα, διευκολύνοντας την παλινδρόμηση όξινου γαστρικού περιεχομένου.
Η απώλεια βάρους λειτουργεί καταλυτικά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.
• Στάση σώματος κατά την κατάκλιση: Ανασηκώστε όχι μόνο το κεφάλι αλλά ολόκληρο τον κορμό κατά τη διάρκεια του ύπνου κατά 15-20 εκατοστά χρησιμοποιώντας ειδικούς ξύλινους τάκους που τοποθετούνται κάτω από το στρώμα ή το κρεβάτι.
• Μικρά γεύματα: Τα περισσότερα μικρά γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι πιο εύπεπτα από τα λίγα μεγάλα που μπορεί να οδηγήσουν σε υπερκατανάλωση τροφής.
Το τελευταίο γεύμα της ημέρας πρέπει να απέχει τουλάχιστον 2-3 ώρες από την κατάκλιση.
Προτιμήστε τις μικρές, καλά μασημένες μπουκιές, καθώς η μάσηση διεγείρει την παραγωγή σιέλου στο οποίο περιέχονται σημαντικά ένζυμα παρουσία των οποίων ξεκινά η πέψη.
Όπως αναφέρει και το γνωμικό: «Το πρωί τρώγε σαν βασιλιάς, το μεσημέρι σαν άρχοντας και το βράδυ σαν ζητιάνος».
Εορταστικός Οδηγός Επιβίωσης
Είναι σημαντικό όλες τις ημέρες του χρόνου και ειδικά αυτές των εορτών, λόγω αυξημένων κοινωνικών υποχρεώσεων και υψηλής κατανάλωσης φαγητού, να κάνουμε τις σωστές επιλογές που θα μας επιτρέψουν να τις απολαύσουμε ανενόχλητα.
Σχετικά με τη διατροφή πρέπει να αποφεύγουμε την κατανάλωση τηγανητών και πλούσιων σε λίπη φαγητών, όπως το αρνί ή το κατσίκι.
Προτιμήστε κρέατα όπως η γαλοπούλα και το κοτόπουλο, αποφεύγοντας πικάντικες σάλτσες πλούσιες σε καρυκεύματα, σκόρδο και κρεμμύδι.
Συνδυασμοί κρεάτων με τροφές υψηλές σε υδατάνθρακες, όπως μακαρόνια και πατάτες που χρειάζονται διαφορετικές συνθήκες πέψης, αυξάνουν περαιτέρω τον γαστρικό φόρτο.
Απαραίτητα είναι τα πράσινα λαχανικά και φρούτα, όπως η μπανάνα και το μήλο, σε αντίθεση με τα εσπεριδοειδή που επιδεινώνουν την οξύτητα του στομάχου. Γλυκά και ιδιαίτερα η σοκολάτα πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο.
Περιορίστε κάπνισμα και αλκοόλ, καθότι προκαλούν χαλάρωση του σφιγκτήρα και αύξηση του γαστρικού φόρτου αντίστοιχα. Οι προσωπικές σας επιλογές όσον αφορά τις τροφές που πρέπει να αποφεύγονται ή να περιορίζονται παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανακούφιση δυσπεψίας και καούρας.
Πρώτη Γραμμή Αντιμετώπισης
Πριν καταφύγουμε στη φαρμακευτική αγωγή, καλό θα είναι να προβούμε σε μικρές κινήσεις ανακούφισης.
Προτιμήστε ένα χαλαρό περίπατο μετά το φαγητό διότι ωθεί το φαγητό προς το έντερο, σε αντίθεση με την κατάκλιση όπου το περιεχόμενο του στομάχου ωθείται προς τον οισοφάγο.
Κορσέδες, σφικτές ζώνες και το καλό κοστούμι που σας στενεύει θα δημιουργήσουν πρόβλημα μετά από ένα μεγάλο τραπέζι.
Τέλος, αφεψήματα βοτάνων, όπως το χαμομήλι, το φασκόμηλο, ο γλυκάνισος, το τζίντζερ και ο χυμός αλόης έχουν ήπια κατασταλτική ιδιότητα και διευκολύνουν την πέψη.
Φαρμακευτική Αντιμετώπιση
Όταν οι παραπάνω κινήσεις δεν αποδίδουν ή χρειαζόμαστε γρήγορη ανακούφιση από την περιστασιακή και ενοχλητική καούρα και δυσπεψία, μπορούμε να επιλέξουμε κάποια από τις ακόλουθες φαρμακευτικές αγωγές:
• Αντιόξινα: Εξουδετερώνουν τα οξέα του στομάχου ανακουφίζοντας από τις καούρες και το γαστρικό φόρτο για περίπου 3 ώρες.
Καθώς έχουν παρατηρηθεί αλληλεπιδράσεις με άλλες φαρμακευτικές κατηγορίες, καλό είναι να λαμβάνονται σε διάστημα τουλάχιστον μίας ώρας από άλλα φάρμακα. Η μέγιστη διάρκεια της αγωγής δεν πρέπει να ξεπερνά τις δύο εβδομάδες.
• Αλγινικά: Παρεμποδίζουν την παλινδρόμηση γαστρικού περιεχομένου προς τον οισοφάγο σχηματίζοντας ένα προστατευτικό φιλμ που επιπλέει στην επιφάνεια των γαστρικών υγρών.
Χαρακτηρίζονται από αμεσότητα στην δράση τους, ανακουφίζοντας ως και 74% των ασθενών εντός 5 λεπτών.
Γενικά θεωρούνται ασφαλή φάρμακα με ελάχιστες αλληλεπιδράσεις σε περιπτώσεις πολλαπλής φαρμακευτικής αγωγής και ανεπιθύμητες ενέργειες επειδή δεν εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος.
Σε αντίθεση με τα αντιόξινα και τα αλγινικά που είναι φάρμακα προσωρινής ανακούφισης συμπτωμάτων, οι δύο ακόλουθες φαρμακευτικές κατηγορίες προορίζονται για σοβαρότερα και υποτροπιάζοντα συμπτώματα αλλά και θεραπεία οισοφαγίτιδας και ΓΟΠ.
• Ανταγωνιστές Η2 υποδοχέων (ρανιτιδίνη κ.ά.): Καταστέλλουν την παραγωγή γαστρικού οξέος περίπου 60% εντός 2-3 ωρών από την στιγμή λήψης αλλά έχουν μεγαλύτερη διάρκεια δράσης και αποτελεσματικότητα σε σχέση με τα αλγινικά και αντιόξινα.
Ενδείκνυται περισσότερο για θεραπεία ΓΟΠ παρά για την ανακούφιση περιστασιακών συμπτωμάτων.
• Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (ομεπραζόλη, παντοπραζόλη κ.ά.): Αποτελούν θεραπεία πρώτης γραμμής για σοβαρότερα και επίμονα συμπτώματα ΓΟΠ και οισοφαγίτιδας, καταστέλλοντας ως και 90% την παραγωγή οξέος στο στομάχι και βοηθώντας την ανάπλαση του στομαχικού και οισοφαγικού βλεννογόνου.
Η διάρκεια θεραπείας με μία μόνο δόση αγγίζει τις 24 ώρες, βελτιώνοντας τη συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία.
Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η δυσπεψία και οι καούρες είναι περιστασιακά συμπτώματα, αποτέλεσμα ενός μεγάλου γεύματος και αντιμετωπίζονται εύκολα με φαρμακευτική ή μη παρέμβαση.
Οι πιο επίμονες περιπτώσεις απαιτούν ιατρική βοήθεια για σωστή διάγνωση και θεραπευτική αγωγή.
Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία της θεραπείας και την ανακούφιση των συμπτωμάτων.
Η Συμβουλή του Φαρμακοποιού
• Τα αλγινικά και τα αντιόξινα φάρμακα λαμβάνονται κατά προτίμηση μετά το φαγητό, σε αντίθεση με τις άλλες δύο κατηγορίες φαρμάκων που λαμβάνονται με άδειο στομάχι για βέλτιστο αποτέλεσμα.
• Έχει παρατηρηθεί ότι τα αντιόξινα σε μορφή σιροπιού έχουν ελαφρώς γρηγορότερη δράση και μεγαλύτερη εξουδετερωτική ικανότητα από την αντίστοιχη μορφή ταμπλέτας.
• Το λικέρ μαστίχας δεν σερβίρεται τυχαία στο τέλος ενός γεύματος. Η σκόνη μαστίχας φημίζεται για τις χωνευτικές της ιδιότητες και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανακούφιση ήπιων συμπτωμάτων αντί φαρμακευτικής αγωγής.
• Αεριούχα ποτά και αναψυκτικά πρέπει να αποφεύγονται καθώς αυξάνουν την πίεση στο στομάχι και τον σφιγκτήρα.
Νικόλαος Μανέτας,
Φαρμακοποιός MSc, International Health Management
