Η αποδοχή μιας χρόνιας ασθένειας, της οποίας οι επιπτώσεις είναι ορατές μόνο μακροπρόθεσμα, είναι δύσκολη για κάθε ασθενή και ο διαβήτης δεν αποτελεί εξαίρεση. Η θεραπευτική εκπαίδευση, οι συμβουλές για τη φροντίδα του δέρματος και των ποδιών, η διατροφή και τα μέτρα υγιεινής διατροφής είναι όλα χρήσιμα για την πρόληψη των μικροαγγειακών (αμφιβληστροειδοπάθεια, νεφροπάθεια, νευροπάθεια) και μακροαγγειακών επιπλοκών του διαβήτη.
Ορισμοί:
Ο διαβήτης τύπου 2 ορίζεται ως:
-γλυκόζη αίματος άνω των 1,26 g/l μετά από νηστεία 8 ωρών, μέτρηση δύο φορές
– ή την παρουσία συμπτωμάτων διαβήτη (πολυουρία, πολυδιψία, απώλεια βάρους) σε συνδυασμό με γλυκόζη αίματος μεγαλύτερη ή ίση με 2 g/l
– ή γλυκόζη αίματος μεγαλύτερη ή ίση με 2 g/l, 2 ώρες μετά από μία από του στόματος χορήγηση 75 g γλυκόζης.
Ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί να οδηγήσει σε:
- Μικροαγγειακές επιπλοκές: αμφιβληστροειδοπάθεια, νεφροπάθεια, νευροπάθεια.
- Μακροαγγειακές επιπλοκές: έμφραγμα του μυοκαρδίου και εγκεφαλικό επεισόδιο.
Περίπου το 30% του πληθυσμού των ασθενών με στεφανιαία νόσο ή καρδιακή ανεπάρκεια πάσχει από διαβήτη και οι καρδιαγγειακές παθήσεις είναι η πρώτη αιτία θνησιμότητας των ασθενών με διαβήτη τύπου 2.
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (RD)
Είναι μια μικροαγγειοπάθεια του αμφιβληστροειδούς, που προηγείται από νευρωνική βλάβη του αμφιβληστροειδούς. Η φυσιοπαθολογία της είναι πολύπλοκη και πολυπαραγοντική. Μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της όρασης μέσω διάφορων μηχανισμών: αιμορραγία του υαλοειδούς, αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, οίδημα της ωχράς κηλίδας, ισχαιμία της ωχράς κηλίδας, νεοαγγειακό γλαύκωμα κ.λπ. Η επικράτησή της κυμαίνεται μεταξύ 25 και 30% και περίπου 6 έως 8% των ασθενών με διαβήτη τύπου 2 θα έχουν RD κατά την ανακάλυψη του διαβήτη τους.
Οι συστάσεις για τον έλεγχο της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας προτείνουν ετήσια παρακολούθηση του βυθού του ματιού για όλους τους διαβητικούς ασθενείς.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η αρτηριακή πίεση, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη και επιδείνωση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, είναι ο δεύτερος τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου, μετά τον γλυκαιμικό έλεγχο. Ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης συμβάλλει στην επιβράδυνση της εμφάνισής της και/ή της εξέλιξής της. Ο φαρμακοποιός μπορεί επίσης να βοηθήσει τον ασθενή να κατανοήσει τη σχέση μεταξύ της γλυκαιμικής ισορροπίας, της διόρθωσης των παραγόντων κινδύνου (ιδίως της αρτηριακής πίεσης) και της ευνοϊκής εξέλιξης της RD.
Διαβητική νεφροπάθεια
Επηρεάζει το 30% των διαβητικών ασθενών και το 30% εξ αυτών εξελίσσεται σε τελική νεφρική ανεπάρκεια, με αποτέλεσμα τη διαλυτική θεραπεία ή τη μεταμόσχευση νεφρού. Πράγματι, με τη χρόνια υπεργλυκαιμία, το σπειραματικό φίλτρο αλλοιώνεται, ευνοώντας την εμφάνιση παθολογικής αλβουμινουρίας και στη συνέχεια πρωτεϊνουρίας.
Διαβητικό πόδι
Το σύνδρομο του διαβητικού ποδιού είναι μια συνέπεια της περιφερικής νευροπάθειας που σχετίζεται με τον διαβήτη. Το διαβητικό πόδι είναι ένα πραγματικό πρόβλημα για τους επαγγελματίες υγείας.
Διακρίνονται διάφορες βλάβες:
– Διαταραχή της ευαισθησίας (αφής, θερμότητας, πόνου), που προκαλεί απώλεια αισθήσεων στον ασθενή.
– Κινητική ανεπάρκεια, που προκαλεί παραμορφώσεις του ποδιού (δάκτυλα σε σχήμα νυχιού, παραμόρφωση μεγάλου δακτύλου κ.λπ.).
– Βλάβη του φυτικού νευρικού συστήματος, που προκαλεί ξηρότητα του δέρματος και αγγειοκινητικές διαταραχές.
Οι διάφορες νευροπαθητικές διαταραχές του ποδιού ωθούν τον ασθενή να παραμελεί τραυματισμούς, όπως το τρίψιμο του ποδιού σε ένα παπούτσι που δεν είναι κατάλληλο, την υπερπίεση που σχετίζεται με την παραμόρφωση του ποδιού και που δημιουργεί υπερκεράτωση, μυκητίαση, έγκαυμα, πολύ μακρύ νύχι, ξένο σώμα στο παπούτσι…
Οι βλάβες του ποδιού προκαλούνται στο 95% των περιπτώσεων από μικρά τραύματα, τα οποία όμως μπορούν να οδηγήσουν σε έλκος του ποδιού και, στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, σε ακρωτηριασμό (το 85% των ακρωτηριασμών προηγείται από έλκος). Ο διαβήτης είναι έτσι η πρώτη αιτία ακρωτηριασμού των κάτω άκρων.
Προσοχή επίσης στις λοιμώξεις του ποδιού, οι οποίες δεν προκαλούν έλκη, αλλά μπορούν να περιπλέξουν την εξέλιξή τους.
Συνιστώμενα προϊόντα για το διαβητικό πόδι
Τα προϊόντα για την ενυδάτωση των ποδιών των διαβητικών και την ανακούφιση από την αίσθηση δυσφορίας και ξηρότητας, περιέχουν:
– Ενυδατικά ή μαλακτικά συστατικά.
– Ουρία, η οποία χρησιμοποιείται τόσο για τις υγροσκοπικές της ιδιότητες (ως φυσικός παράγοντας ενυδάτωσης, συγκρατεί το νερό για καλύτερη ενυδάτωση), όσο και για τις κερατολυτικές της ιδιότητες (από συγκέντρωση 10% γενικά, βελτιώνει την απολέπιση του δέρματος).
– Παράγοντες που βελτιώνουν την φλεβική κυκλοφορία: Ginkgo Biloba, εκχύλισμα ρίζας μικρού πρίνος…
– Παράγοντες με αντιμυκητιασική δράση (π.χ. πιροκτόνη ολαμίνη)
– Αιθέρια έλαια με αποσμητικές ιδιότητες.
Συμβουλές για την καλή υγιεινή των ποδιών
– Ελέγχετε και πλένετε καθημερινά τα πόδια σας με χλιαρό νερό και ουδέτερο σαπούνι.
– Προτιμήστε το ντους από τα ποδόλουτρα (για να αποφύγετε τον κίνδυνο διαβροχής).
– Σκουπίστε προσεκτικά τα πόδια με μια στεγνή πετσέτα μετά το πλύσιμο, ειδικά ανάμεσα στα δάχτυλα.
– Εφαρμόστε καθημερινά μια ενυδατική κρέμα κατάλληλη για διαβητικά πόδια (μην την εφαρμόζετε ανάμεσα στα δάχτυλα).
– Μην χρησιμοποιείτε αιχμηρά αντικείμενα. Το κόψιμο των νυχιών μπορεί να ανατεθεί στον ποδολόγο, ανάλογα με τον κίνδυνο που διατρέχει ο ασθενής.
– Μην περπατάτε ποτέ ξυπόλητοι, μην χρησιμοποιείτε θερμοφόρα στα πόδια, θερμαινόμενη κουβέρτα κ.λπ.
– Χαλαρώστε τακτικά τα πόδια με κινήσεις κάμψης-έκτασης ή μασάζ με μια μπάλα του τένις κάτω από το πόδι.
Θεραπευτική εκπαίδευση του ασθενή
Δεδομένου ότι οι επιπλοκές (μικροαγγειακές ή μακροαγγειακές) ευνοούνται από την παρατεταμένη έκθεση σε υπεργλυκαιμία, ο στόχος της φαρμακευτικής αγωγής είναι η εξισορρόπηση της γλυκαιμίας, προκειμένου να μειωθεί η νοσηρότητα και η θνησιμότητα και να προληφθούν αυτές οι επιπλοκές.
Η γλυκαιμική ισορροπία επιτυγχάνεται φυσικά με την τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής και η θεραπευτική εκπαίδευση συμβάλλει σε αυτό, εστιάζοντας μαζί με τον ασθενή στα βασικά σημεία: γνώση της φαρμακευτικής αγωγής, αλλά και γνώση και σωστή χρήση του εξοπλισμού, καλή γνώση των τεχνικών αυτοθεραπείας (ομογενοποίηση της ινσουλίνης, σημείο ένεσης, προσαρμογή σε περίπτωση υπεργλυκαιμίας ή υπογλυκαιμίας, υγιεινή των χεριών σε σχέση με τις τεχνικές κ.λπ.).
Γλυκαιμική παρακολούθηση
Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c):
Ο στόχος του γλυκαιμικού ελέγχου πρέπει να εξατομικεύεται ανάλογα με το προφίλ του ασθενούς. Για τους περισσότερους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, συνιστάται στόχος HbA1c μικρότερος ή ίσος με 7%. Η φαρμακευτική αγωγή πρέπει να ξεκινήσει ή να επανεκτιμηθεί εάν η HbA1c είναι μεγαλύτερη από 7%. Η μέτρηση της HbA1c πρέπει να πραγματοποιείται 4 φορές το χρόνο σύμφωνα με τον οδηγό HAS «Μακροχρόνια πάθηση για τον διαβήτη τύπου 2».
Αυτοπαρακολούθηση της γλυκόζης στο αίμα:
Συνιστάται σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 που λαμβάνουν ινσουλίνη, σε ορισμένους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 που λαμβάνουν σουλφαμίδια ή γλινίδια, προκειμένου να προληφθούν και να ανιχνευθούν πιθανές υπογλυκαιμίες, σε ασθενείς με HbA1c > 8 %. Πρέπει να γνωρίζουν τις στιγμές αυτοπαρακολούθησης, τη συχνότητα, τους στόχους και τις ενέργειες που πρέπει να γίνονται ανάλογα με τα αποτελέσματα, εξατομικευμένες για κάθε περίπτωση.
Εμβολιασμοί
Οι διαβητικοί ασθενείς είναι πιο ευάλωτοι στις λοιμώξεις και ο διαβήτης τους μπορεί να διαταραχθεί για αρκετές ημέρες, μερικές φορές σε σημαντικό βαθμό. Καθώς τα τραύματα στα πόδια είναι πιο συχνά στους διαβητικούς, ο κίνδυνος τέτανου είναι υψηλότερος.
Εκτός από τους συνήθεις εμβολιασμούς του ενήλικου πληθυσμού, οι συστάσεις για τους διαβητικούς επεκτείνονται σε εμβολιασμούς κατά της γρίπης, του πνευμονιόκοκκου και του Covid-19.
Από τον ΑΚΗ ΚΑΡΑΜΑΝΟ, Φαρμακοποιό
