Η απώλεια βάρους αποτελεί μια επίπονη και πολλές φορές ιδιαίτερα χρονοβόρα διαδικασία για τα άτομα που την επιζητούν.
Γι’ αυτόν τον λόγο, όλο και περισσότερες «επώνυμες» και ανώνυμες δίαιτες «ξεφυτρώνουν», υποσχόμενες θεαματικά αποτελέσματα σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Στην προσπάθεια διευκόλυνσης της διαδικασίας απώλειας βάρους, έχουν έρθει να προστεθούν τα τελευταία χρόνια και κάποια προϊόντα που ονομάζονται «υποκατάστατα γεύματος».
Μπορούν, ωστόσο, τα προϊόντα αυτά να βοηθήσουν πραγματικά στην προσπάθεια ενός ατόμου να χάσει βάρος;
Υποκατάστατα γεύματος – Τι είναι
Τα υποκατάστατα γεύματος είναι συνήθως «τρόφιμα» υπό τη μορφή ροφημάτων ή μπάρας, τα οποία προμηθεύεται κανείς συνήθως από κάποιο φαρμακείο.
Περιέχουν μια μίξη πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λίπους, ενώ παράλληλα έχουν προστεθεί και ορισμένες βιταμίνες και μέταλλα.
Αναφορικά με τα ροφήματα, αυτά πωλούνται είτε σε υγρή μορφή «έτοιμα προς πόση», είτε σε μορφή σκόνης που διαλύεται στο νερό.
Υποκατάστατα γεύματος – Τι περιέχουν και πώς λειτουργούν;
Σε γενικές γραμμές, τα υποκατάστατα γεύματος είναι σχεδιασμένα έτσι ώστε να μιμούνται ένα γεύμα ή σνακ χαμηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες.
Αυτές κυμαίνονται μεταξύ 150 και 250 θερμίδων ανά μερίδα.
Μπορούν να καταναλωθούν με ιδιαίτερη ευκολία και σε σύντομο χρονικό διάστημα, αυξάνοντας με αυτόν τον τρόπο τη δημοτικότητά τους.
Γι’ αυτόν τον λόγο η γενική σύσταση, όσον αφορά στην κατανάλωσή τους, είναι η αντικατάσταση ενός ή δύο γευμάτων ημερησίως με ένα τέτοιου είδος τρόφιμο (ρόφημα ή μπάρα).
Στόχος είναι η πρόληψη ή η αποφυγή της υπερκατανάλωσης φαγητού μέσα στην υπόλοιπη ημέρα και τον περιορισμό των θερμίδων που λαμβάνει κανείς.
Υποκατάστατα γεύματος – Πλεονεκτήματα από τη χρήση τους
Η χρήση των υποκατάστατων γευμάτων παρέχει αρκετά οφέλη στα άτομα που τα καταναλώνουν.
Παρέχεται στα άτομα μια ποσότητα τροφής συγκεκριμένου θερμιδικού περιεχομένου, της οποίας η ποσότητα είναι τις περισσότερες φορές καθορισμένη και ζυγισμένη ήδη από τους παρασκευαστές της.
Με αυτόν τον τρόπο, δε χρειάζεται το άτομο να καταφεύγει στη ζύγιση τροφίμων.
Έτσι αποφεύγονται τα λάθη ως προς τον καθορισμό του μεγέθους της μερίδας που πρέπει κανείς να καταναλώσει.
Είναι εύκολη η μεταφορά τους εκτός σπιτιού.
Πολλές φορές δεν απαιτείται η χρήση ή το πλύσιμο μαγειρικών σκευών, μειώνοντας έτσι τον χρόνο που μπορεί να απαιτείται για την προετοιμασία ενός κανονικού γεύματος.
Αποτρέπεται σε άτομα που καταναλώνουν έτοιμα γεύματα ή γεύματα εκτός σπιτιού να επιλέξουν λιγότερο υγιεινές επιλογές τροφίμων ή θερμιδικά πυκνά τρόφιμα.
Τα υποκατάστατα που θα καταναλώσουν είναι συγκεκριμένα, με καθορισμένη θερμιδική και θρεπτική περιεκτικότητα.
Πολλά από αυτά τα υποκατάστατα γεύματος ευνοούν τη διαδικασία του κορεσμού.
Μέσω της επαναλαμβανόμενης κατανάλωσης του ίδιου τροφίμου ή ροφήματος μειώνεται για το άτομο η ευχαρίστηση της κατανάλωσης (με τη χρήση των αισθήσεων της γεύσης και της οσμής).
Αυτό μπορεί εντέλει να οδηγήσει το άτομο στο να μειώσει περαιτέρω τις θερμίδες που λαμβάνει μέσα στην ημέρα.
Βοηθά τα άτομα που τηρούν ημερολόγιο καταγραφής τροφίμων να καταγράφουν ορθότερα τις θερμίδες που προσλαμβάνουν.
Έτσι αποφεύγεται η υποκαταγραφή.
Υποκατάστατα γεύματος – Μειονεκτήματα από τη χρήση τους
Υποκατάστατα γεύματος – Μειονεκτήματα από τη χρήση τουςΥπάρχουν όμως και ορισμένα μειονεκτήματα που θα πρέπει να λάβουν υπόψη τα άτομα που επιλέγουν τα υποκατάστατα γεύματος.
Η διαδικασία απώλειας κιλών απαιτεί την εκμάθηση και κατανάλωση μικρότερου μεγέθους μερίδων.
Απαιτεί όμως και τη γενικότερη υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής.
Συνεπώς, η κατανάλωση έτοιμων υποκατάστατων γευμάτων εμποδίζει τη συγκεκριμένη διαδικασία.
Επιπλέον, εγκυμονεί τον κίνδυνο επαναπρόσληψης των κιλών που χάθηκαν, με την επανεισαγωγή των συμβατικών τροφίμων και γευμάτων.
Αυτό συμβαίνει επειδή το άτομο δεν έχει μάθει ουσιαστικά να τρέφεται σωστά.
Τα υποκατάστατα γεύματος περιέχουν αυξημένη ποσότητα πρωτεϊνών, με στόχο την επίτευξη ταχύτερου κορεσμού.
Εντούτοις, το αίσθημα πείνας δεν εξαφανίζεται εντελώς, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις όπου ακολουθείται μια δίαιτα πολύ περιορισμένων θερμίδων.
Αυτό μπορεί τελικά να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση.
Η περιεκτικότητα των υποκατάστατων σε φυτικές ίνες και φυτοχημικά είναι περιορισμένη.
Ορισμένα ροφήματα που περιέχουν πολυόλες (γνωστές και ως σακχαροαλκοόλες) μπορεί να προκαλέσουν διάρροια ή φούσκωμα.
Πρόκειται για μια ομάδα υδατανθράκων με μικρότερο βαθμό απορρόφησης από τον ανθρώπινο οργανισμό και χαμηλότερη θερμιδική περιεκτικότητα.
Η κατανάλωση των υποκατάστατων γευμάτων σε καθημερινή βάση οδηγεί σε μικρότερη ποικιλία στην υφή και στη γεύση των τροφίμων που καταναλώνουν τα άτομα.
Σε ποια άτομα συνιστάται η χρήση τους;
Αν και τα υποκατάστατα γευμάτων περιέχουν αρκετά θρεπτικά συστατικά, ωστόσο δεν παύουν να μην αποτελούν «κανονικά» γεύματα.
Συνεπώς, η χρήση τους δεν απευθύνεται σε όλες τις κατηγορίες ανθρώπων που θέλουν να χάσουν βάρος.
Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη τα οφέλη, αλλά και τα μειονεκτήματα από την κατανάλωση τους, οι ειδικοί καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η χρήση τους μπορεί να βοηθήσει κυρίως σε παθολογικές καταστάσεις όπως οι παρακάτω.
Άτομα που πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 με αυξημένο σωματικό βάρος που κρίνεται απαραίτητο να χάσουν κιλά και να ρυθμίσουν αποτελεσματικά το σάκχαρό τους.
Παχύσαρκα άτομα (ΔΜΣ μεγαλύτερος ή ίσος των 30 kg/m2) ή υπέρβαρα άτομα (ΔΜΣ μεγαλύτερος ή ίσος των 25 kg/m2) με συνοδά προβλήματα υγείας που έχουν ιστορικό επαναλαμβανόμενων αποτυχημένων προσπαθειών απώλειας βάρους με συμβατικές μεθόδους και στα οποία απαιτείται η άμεση απώλεια βάρους με στόχο τη βελτίωση της υγείας τους.
Συνεπώς, αν δεν ανήκετε στις προαναφερθείσες κατηγορίες, η επιλογή των υποκατάστατων γευμάτων δύσκολα θα σας βοηθήσει στο να διατηρήσετε μακροχρόνια τα κιλά που θα χάσετε.
Αντιθέτως, το κλειδί για εσάς, για μια επιτυχημένη προσπάθεια απώλειας βάρους, είναι η υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών.
Μια διατροφή πλούσια σε λαχανικά, φρούτα και προϊόντα ολικής άλεσης και η υιοθέτηση της σωματικής δραστηριότητας είναι οι υγιεινές συνήθειες που χρειάζεστε.
Προσοχή: Σε κάθε περίπτωση, η χρήση των υποκατάστατων γευμάτων θα πρέπει να συνοδεύεται από την καθοδήγηση ειδικών υγείας.
Τέτοιοι είναι ο διαιτολόγος και ο φαρμακοποιός.
Υποκατάστατα γευμάτων – Συμβουλές κατά την επιλογή τους
Ελέγξτε με προσοχή τις ετικέτες τροφίμων των υποκατάστατων γευμάτων.
Μελετήστε την περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά και θερμίδες ανά μερίδα τροφίμου.
Επιλέξτε υποκατάστατα με 0 γραμμάρια trans και υδρογονωμένων λιπαρών.
Επιλέξτε υποκατάστατα χαμηλής περιεκτικότητας σε αλάτι και νάτριο.
Προτιμήστε υποκατάστατα που ανταποκρίνονται καλύτερα στο πρόβλημα υγείας σας.
Κωνσταντίνα Τσουτσουλοπούλου, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Ειδικός Προαγωγής Υγείας, Ph.D.c, Επιστημονική συνεργάτης medNutrition.gr
