Έχοντας προσδιορίσει το νερό ως το βασικό στοιχείο (γύρω στο 75%) ενός υγιούς κυττάρου και οργανισμού, διερωτόμαστε “Πού περικλείεται;” και “Πώς κινείται μέσα μας;”
Έτσι, η κουβέντα οδηγείται στα λιπίδια και στα λιπαρά οξέα που είναι από τα βασικότερα συστατικά της κυτταρικής μεμβράνης.
Στοχεύοντας στην κατανόηση της λειτουργικότητάς της, καλούμαστε να φανταστούμε την κυτταρική μεμβράνη κάθε κυττάρου ως ένα συμπαγές και συγχρόνως ρευστό- “ζωντανό” πλαίσιο που θέτει τα όρια του κυττάρου, ρυθμίζει την είσοδο και την έξοδο του νερού και όλων των μορίων και ιόντων προς και από αυτό και συμβάλει στην επικοινωνία του με τα γειτονικά αλλά και τα απομακρυσμένα κύτταρα του οργανισμού.
Από την ένωση των κυττάρων διαμορφώνονται όλα τα όργανα, οι ιστοί και οι κοιλότητες του οργανισμού μας και για την εύρυθμη λειτουργία του και την ροή των υδατικών υγρών του, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να διατηρείται η κατάλληλη ρευστότητα, η ακεραιότητα και η ελαστικότητα των μεμβρανών των κυττάρων του.
Τα λιπίδια αποτελούνται από μία φιλική προς το νερό δομή και από δύο μόρια λιπαρού οξέος.
Τα λιπαρά οξέα δεν είναι φιλικά προς το νερό και γι΄αυτό τον λόγο συναθροίζονται στο εσωτερικό της κυτταρικής μεμβράνης όπου, ανάλογα με το πόσο ισχυρά μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους ως απόρροια της δομής τους, επηρεάζουν την ρευστότητα και την ελαστικότητα της μεμβράνης.
Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι μέσω των διατροφικών μας επιλογών εμπλουτίζουμε τις μεμβράνες των κυττάρων μας και συνεπώς όλα μας τα όργανα και βέβαια τα αιμοφόρα αγγεία του οργανισμού μας, με τα αντίστοιχα λιπαρά οξέα.
Με αυτόν τον τρόπο, επηρεάζουμε σε πολύ σημαντικό βαθμό την ικανότητα των μεμβρανών του οργανισμού μας να είναι ελαστικές και ουσιαστικά λειτουργικές.
Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα, κυρίως το στεαρικό και το παλμιτικό οξύ και τα παράγωγά τους, βρίσκονται κατά κανόνα στα ζωικά λίπη και στα διάφορα βούτυρα και λόγω της ικανότητάς τους να συνδέονται σχετικά ισχυρά μεταξύ τους, συμβάλλουν στην σταθερότητα της κυτταρικής μεμβράνης.
Αποτελούν βασικό συστατικό του οργανισμού μας και η συγκέντρωσή τους πρέπει να είναι τόση, ώστε να διατηρούνται οι μεμβράνες των κυττάρων συμπαγείς δίχως να παρεμποδίζεται η ελαστικότητά τους.
Τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, συχνά αναφέρονται ως ω-9 λιπαρά οξέα, συνδέονται λιγότερο ισχυρά μεταξύ τους και με άλλα λιπαρά οξέα και έτσι βελτιώνουν την ρευστότητα των μεμβρανών.
Σε αυτό το χαρακτηριστικό τους και στην αντιοξειδωτική τους ικανότητα αποδίδονται οι ευεργετικές τους δράσεις.
Κυριότερος εκπρόσωπός τους είναι το ελαϊκό οξύ που αποτελεί βασικό συστατικό του ελαιολάδου και από εκεί αρχίζει να “ξετυλίγεται το κουβάρι” της σημασίας της Μεσογειακής-Κρητικής Διατροφής στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων και εν γένει στην υγεία μας.
Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα περιλαμβάνουν τα ω-3 και τα ω-6 λιπαρά οξέα και συχνά αναφέρονται και ως απαραίτητα λιπαρά οξέα, διότι πρέπει να λαμβάνονται μέσω της διατροφής, αφού ο οργανισμός μας δεν μπορεί να τα συνθέσει.
Αμφότερα, έχουν πολύ σημαντική συνεισφορά στην λειτουργία του οργανισμού μας, καθώς αφενός ενισχύουν σε πολύ σημαντικό βαθμό την ελαστικότητα των κυτταρικών μεμβρανών του και αφετέρου συμμετέχουν σε κρίσιμους βιοχημικούς μηχανισμούς, μέσω των οποίων επηρεάζουν την εξέλιξη χρόνιων και οξέων ασθενειών.
Σε αυτούς τους μηχανισμούς περιλαμβάνονται η διαδικασία πήξης του αίματος, η φλεγμονή και η έκφραση του γενετικού υλικού.
Τα ω-3 λιπαρά οξέα διακρίνονται στο α-λινολενικό οξύ (ALA), στο εικοσαπεντανοικό οξύ (EPA) και στο δοκοσαεξαενοικό οξύ (DHA) και βρίσκονται κυρίως στα θαλάσσια φύκη, στα ψάρια, στα ιχθυέλαια, στα καρύδια, σε κάποιους σπόρους (π.χ. στον λιναρόσπορο) και σε εμπλουτισμένα με ω-3 αυγά.
Τα ω-6 λιπαρά οξέα, με κυριότερο το λινολεϊκό οξύ, βρίσκονται κυρίως σε φυτικά έλαια, όπως το ηλιέλαιο και το καλαμποκέλαιο.
Σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα, για την εύρυθμη λειτουργία του σώματός μας, το ποσοστό των ω-6 λιπαρών οξέων που βρίσκονται στον οργανισμό μας πρέπει, ιδανικά, να είναι ίσο με το ποσοστό των ω-3 λιπαρών οξέων και σε κάθε περίπτωση να μην είναι παραπάνω από τέσσερις φορές μεγαλύτερο.
Η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών τα τελευταία τριάντα χρόνια έχει προκαλέσει αύξηση της πρόσληψης κορεσμένων και ω6 λιπαρών οξέων και παράλληλα μείωση της πρόσληψης ω9 και ω3 λιπαρών οξέων, διαταράσσοντας τις υγιείς ισορροπίες στις μεμβράνες του οργανισμού μας.
Τα δεδομένα αυτά συσχετίζονται με την εκδήλωση των περισσότερων χρόνιων ασθενειών και καθιστούν απαραίτητη την επανεισαγωγή στην διατροφή μας των τροφών πλούσιων σε ω3 και ω9 λιπαρά οξέα ή/και την λήψη των κατάλληλων συμπληρωμάτων διατροφής, ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού μας.
Λευτέρης Κρασάκης, Βιολόγος και Φαρμακοποιός, Φαρμακείο Εμμ. Χ. Ξημέρη, Ηράκλειο Κρήτης
www.y-o.gr
