Οι καρκίνοι του δέρματος είναι οι συχνότεροι στην καυκάσια φυλή και στο σύνολο όλων των κακοηθειών αποτελούν το 35-45% αυτών.
Η ετήσια επίπτωσή τους, συχνότητα εμφάνισης, υπολογίζεται ότι είναι περισσότερα από τρία εκατομμύρια νέα περιστατικά στις ΗΠΑ.
Υπάρχουν αρκετά είδη καρκίνων του δέρματος, αλλά ουσιαστικά διαχωρίζονται σε δύο ομάδες:
- Το μελάνωμα και
- Τους μη μελανωτικούς καρκίνους του δέρματος.
Ο διαχωρισμός αυτός οφείλεται στα υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνητότητας του μελανώματος, σε αντίθεση με τους μη μελανωτικούς καρκίνους, όπου τα ποσοστά θνησιμότητας είναι κατά πολύ χαμηλότερα, εφόσον διαγνωσθούν έγκαιρα και αντιμετωπισθούν κατάλληλα.
Μη μελανωτικοί καρκίνοι του δέρματος
Οι μη μελανωτικοί καρκίνοι οφείλονται κατά κύριο λόγο, στην υπεριώδη ακτινοβολία και την εκτεταμένη έκθεση στον ήλιο.
Προκειμένου να αντιληφθούμε την επιβλαβή συνέπεια της ηλιακής ακτινοβολίας οφείλουμε να κατανοήσουμε πως η ενέργειά της είναι αθροιστική.
Δηλαδή, αθροίζεται στο δέρμα μας από την παιδική ηλικία. Έτσι λοιπόν, όσο εντονότερη η έκθεση, τόσο μεγαλύτερη η ενέργεια του ήλιου που αθροίζεται στο δέρμα μας.
Παράλληλα, οφείλονται στον τύπο του δέρματος.
Οι άνθρωποι με ανοιχτόχρωμο τύπο δέρματος ή ανοιχτόχρωμα μάτια ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου, αφού είναι πιο ευαίσθητοι στις βλάβες της ηλιακής ακτινοβολίας.
Σπανιότερα αίτια, αλλά με προγνωστική σημασία, είναι η ανεπάρκεια του ανοσοποιητικού, η κληρονομικότητα (πχ. συγγενείς παθήσεις, σύνδρομο Gorlin, μελαγχρωματική ξηροδερμία), άλλες μορφές ιονίζουσας ακτινοβολίας (χρήση solarium κ.α. πηγές μαυρίσματος, ακτίνες Ro κ.α) και προϋπάρχουσες μεγάλες ουλές κ.α.
Οι μη μελανωτικοί καρκίνοι, είναι μία ομάδα καρκίνων με συχνότερους το βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα ( BCC ) και το ακανθοκυτταρικό επιθηλίωμα (SCC).
Εφόσον αντιμετωπισθούν έγκαιρα και σωστά δεν είναι απειλητικοί για την ανθρώπινη ζωή.
Έτσι όταν γίνει έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, τα ποσοστά μετάστασης είναι σχεδόν μηδενικά, αλλά εκτοξεύονται στο 46% όταν παραμεληθούν και διεισδύσουν στο υποδόριο λίπος.
Δυστυχώς, σε αυτή την περίπτωση, ασθενείς με λεμφαδενική μετάσταση έχουν πολύ φτωχή πρόγνωση, με ποσοστά πενταετούς επιβίωσης μόλις 35%.
Θεραπευτικές Προσεγγίσεις
• Χειρουργική θεραπεία
• Κρυοθεραπεία με ή χωρίς απόξεση και άνοσο-κρυοθεραπεία
• Καυτηριασμός με ή χωρίς απόξεση
• Εφαρμογή τοπικών σκευασμάτων (ιμικουϊμόδη, 5- φλουοουρακίλη, ingenol mebutate κ.α.)
• Φωτοδυναμική θεραπεία
• Φαρμακευτική από του στόματος θεραπεία (vismodegib)
Η χειρουργική θεραπεία λόγω της αυξημένης αποτελεσματικότητας και των μικρών ποσοστών υποτροπής, αποτελεί τη θεραπεία εκλογής.
Μελάνωμα
Το μελάνωμα από μόνο του αποτελεί ξεχωριστή κατηγορία καρκίνου του δέρματος λόγω της επιθετικότητάς του, με αποτέλεσμα την αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα της νόσου.
Υπολογίζεται πως αποτελεί το 3% του συνόλου των καρκίνων, με συνεχώς αυξανόμενη συχνότητα, καθιστώντας το έναν από τους ταχύτερα εξαπλούμενους στον πλανήτη μας.
Στην Ελλάδα, η ετήσια επίπτωσή του είναι 3-4 νέα περιστατικά ανά 100.000.
Κατά κύριο λόγο, σχετίζεται:
• με τον βαθμό και την ένταση έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία,
• τους ανοιχτόχρωμους τύπους δέρματος,
• τη παρουσία πολλαπλών ελιών (> από 50),
• τη παρουσία δυσπλαστικών ελιών,
• το ιστορικό προηγούμενης ανάπτυξης μελανώματος ή και μη μελανωτικών καρκίνων,
• την ανοσοανεπάρκεια και
• την κληρονομικότητα.
Όλα τα ανωτέρω αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη ενός μελανώματος και όσους περισσότερους έχει ένας άνθρωπος, τόσο μεγαλύτερη και η πιθανότητα ανάπτυξης του καρκίνου αυτού!
Το μελάνωμα οφείλεται στην κακοήθη μετάλλαξη των μελανοκυττάρων του δέρματος.
Φυσιολογικά, τα μελανοκύτταρα είναι αυτά που προσδιορίζουν τον τύπο του δέρματος και προκαλούν το γνωστό μας «μαύρισμα» από την έκθεση στον ήλιο.
Κλινική εικόνα
Το μελάνωμα συνήθως καθορίζεται:
• με μια αλλαγή στο μέγεθος μιας ελιάς στο δέρμα, (συνήθως σχετικά απότομη αύξηση του μεγέθους του),
• με τη μορφή, (ανώμαλο σχήμα και περιφέρεια σαν γεωγραφικός χάρτης),
• με το χρώμα, (έχει ποικιλία χρωμάτων, ενώ οι καλοήθεις ελιές συνήθως έχουν ένα),
• με την αίσθηση, (αίσθημα κνησμού φαγούρας),
• με την αιμορραγία μιας ήδη υπάρχουσας ελιάς.
Μπορεί επίσης να παρουσιαστεί ως μια νέα ελιά, η οποία είναι μαύρη, σκουρόχρωμη και έχει γενικότερα “ανώμαλη όψη”.
Στο πιο προχωρημένο μελάνωμα, η σύσταση της ελιάς μπορεί να αλλάξει. Μπορεί, για παράδειγμα, να γίνει σκληρή ή άμορφη, να ορορροεί, ή να αιμορραγήσει.
Θεραπεία
Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική γιατί σώζει ζωές!
Ένα μελάνωμα διαγνωσμένο σε πρώιμο στάδιο εφόσον αντιμετωπισθεί έγκαιρα, δεν απειλεί τη ζωή του ασθενούς.
Η θεραπεία του μελανώματος επιτυγχάνεται με δύο τρόπους:
- Την αυτοεξέταση.
Περισσότερα από τα μισά μελανώματα που διαγιγνώσκονται έχουν ανιχνευθεί από τους ίδιους τους ασθενείς.
Η σωστή ενημέρωση και η αυτοεξέταση του δέρματος έχουν θεμελιώδη σημασία για τη διάγνωση του μελανώματος.
2. Την τακτική επίσκεψη στον Δερματολόγο σας.
Προσοχή!
Μόνο ο Δερματολόγος εκπαιδεύεται στη διάγνωση του μελανώματος!
Ούτε ο γενικός ιατρός, ούτε ο οφθαλμίατρος, ούτε ο παθολόγος, ούτε ο ορθοπεδικός είναι ειδικοί στη διάγνωση και θεραπεία του δερματικού μελανώματος.
Η αυτοεξέταση πρέπει να γίνεται ίδιους μήνες ετησίως ανά τακτά χρονικά διαστήματα, συνήθως 2-3 φορές είναι αρκετές.
Πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα σημεία του σώματος, από το τριχωτό της κεφαλής μέχρι τα νύχια των ποδιών, την πρόσθια, οπίσθια και πλάγιες επιφάνειες του σώματος, τη γεννητική περιοχή, του πρωκτού και τη γλουτιαία σχισμή.
Ιδανικά πρέπει να γίνεται με τη συνεργασία του/της συντρόφου ώστε να ελέγχονται οι δύσκολα προσβάσιμες περιοχές (ράχη, τριχωτό κεφαλής, γεννητικά όργανα, πρωκτός).
Σε διαφορετική περίπτωση, η χρήση δύο καθρεπτών, ενός φορητού και ενός ολόσωμου, καθώς και οι συχνότερες επισκέψεις στον δερματολόγο σας συνιστώνται.
Εφόσον διαπιστώσετε έστω και μια ύποπτη ελιά, επισκεφθείτε άμεσα τον δερματολόγο σας!
Τηλέμαχος Ανθόπουλος, Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος
