Η οστεοπόρωση είναι ένα σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας.
Ωστόσο, η σοβαρότητά της παραμένει υποτιμημένη, λόγω λάθος υπολογισμού των διαφόρων κινδύνων.
Λίγη παθοφυσιολογία
Συχνά, η οστεοπόρωση αγνοείται επειδή είναι ασυμπτωματική για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Παρ’ όλα αυτά, είναι μια κατάσταση με εκτεταμένες συνέπειες, ικανή να οδηγήσει σε χρόνιο πόνο, ανικανότητα περισσότερο ή λιγότερο έντονη ή ακόμα και πρόωρο θάνατο.
Η οστική μάζα είναι το αποτέλεσμα της δραστηριότητας δύο τύπων κυττάρων
– Των οστεοβλαστών, που σχηματίζουν τα οστά, και
– Των οστεοκλαστών που τα διασπούν.
Κάποια στιγμή, συμβαίνει ενεργοποίηση των οστεοκλαστικών κυττάρων τα οποία, εξασφαλίζοντας την απορρόφηση οστού, προκαλούν τον σχηματισμό κενών εντός του οστού.
Στη συνέχεια, οι οστεοβλάστες γεμίζουν αυτά τα κενά με την τοποθέτηση του οστεοειδούς ιστού, ο οποίος δευτερευόντως ανοργανοποιείται.
Τέλος, υπάρχει μια φάση ανάπαυσης των μονάδων αναδιαμόρφωσης.
Η φάση επαναρρόφησης διαρκεί περίπου 3 εβδομάδες και η ακολουθία απορρόφησης – εφαρμογής – ανάπαυσης, περίπου 3 μήνες.
Η απώλεια οστικής μάζας από την οστεοπόρωση οφείλεται σε ανισορροπία μεταξύ σχηματισμού οστού και επαναρρόφησης.
Η οστεοπόρωση οδηγεί σε υπερβολική απώλεια, όχι μόνο της οστικής μάζας, αλλά και της αρχιτεκτονικής της, η οποία οδηγεί σε μείωση της ανθεκτικότητας των οστών και συνεπώς στην αύξηση του κινδύνου θραύσης (κατά κανόνα αποκαλούμενων καταγμάτων ευθραυστότητας που συμβαίνουν μετά από ένα ανεπαίσθητο τραύμα, που συμβαίνει από πτώση κατά το περπάτημα).
Τα λεγόμενα σοβαρά κατάγματα (σε σπόνδυλο, λεκάνη, μηρό ή άλλα 3 ταυτόχρονα σημεία), μπορούν να αποτελέσουν κίνδυνο θνησιμότητας για τους ηλικιωμένους.
- Πρώιμη οστεοπόρωση
Η πρώιμη οστεοπόρωση είναι πολύ συνηθισμένη κυρίως λόγω ηλικίας:
Μετά την εμμηνόπαυση για τις γυναίκες και πολύ αργότερα για τους άνδρες.
Η εξέλιξη χαρακτηρίζεται από τον κίνδυνο πολλαπλών καταγμάτων
Το πρώτο κάταγμα είναι συνήθως αυτό του καρπού, στην ηλικία περίπου των 50 έως 60 ετών, ενώ η πιο συνηθισμένη ηλικία είναι τα 65 όσον αφορά τα σπονδυλικά κατάγματα.
Ο κίνδυνος των μη σπονδυλικών καταγμάτων (π.χ. ισχίου, βραχιονίου, λεκάνης) αυξάνεται πολύ σημαντικά από την ηλικία των 75 ετών.
- Δευτερογενής οστεοπόρωση
Η δευτερογενής οστεοπόρωση σχετίζεται με ορισμένες παθολογίες ή θεραπείες.
Αυτές είναι, για παράδειγμα, διάφορες ενδοκρινολογικές παθήσεις, ορισμένες ασθένειες του εντέρου, νεφρικές παθήσεις όπως η νεφρική ανεπάρκεια ή ηπατική ανεπάρκεια, HIV λοίμωξη, καθώς και παρατεταμένη γενική θεραπεία με κορτικοστεροειδή ή μερικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται σε καρκίνο του μαστού, σε κάποιες μορφές ηπατίτιδας, αιμοχρωμάτωση ή χρήση άλλων φαρμάκων, όπως αντιεπιληπτικά, αντικαταθλιπτικά, νευροληπτικά, κ.λπ.
Η επίσκεψη στον γιατρό
Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης σε ειδικό, κυρίως όσον αφορά γυναίκες άνω των 50 ετών, ο γιατρός θα ψάξει για ιστορικό καταγμάτων και θα αξιολογήσει τον κίνδυνο καταγμάτων, ρωτώντας για οποιοδήποτε οικογενειακό ιστορικό καταγμάτων στους παππούδες και γιαγιάδες, για παρατεταμένη συστηματική θεραπεία με κορτικοστεροειδή, για πρώιμη εμμηνόπαυση γύρω στις 40, για χαμηλό σωματικό βάρος (BMI ίσο ή μικρότερο από 19), για χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια, κ.λπ.
Η βασική συμπληρωματική εξέταση περιλαμβάνει τη μέτρηση οστικής πυκνότητας ή τη μέτρηση απορρόφησης διφωσφονικών με ακτίνες Χ…
Ωστόσο, πρέπει να γνωρίζουμε ότι η μέτρηση οστικής πυκνότητας καθορίζει μόνο το 80% της οστικής δύναμης και ότι η οστεοπενία (μια μορφή προ-οστεοπόρωσης) προδιαθέτει για εμφάνιση καταγμάτων.
Επομένως είναι μια απαραίτητη εξέταση αλλά όχι επαρκής!
Τα αποτελέσματα χαρακτηρίζονται ως φυσιολογικά όταν έχουμε T-SCORE > 1, ως οστεοπενία όταν Τ μεταξύ -1 και 2,5, οστεοπόρωση όταν Τ <-2,5 και σοβαρή οστεοπόρωση σε T-score <- 2,5, με τουλάχιστον ένα κάταγμα.
Θεραπευτική Αντιμετώπιση
Ο στόχος της θεραπείας της οστεοπόρωσης είναι η πρόληψη της εμφάνισης ή επανεμφάνισης καταγμάτων μέσα σε 5-10 χρόνια.
Ο ασθενής θα πρέπει να κατανοήσει την ανάγκη για συμμόρφωση στο θεραπευτικό σχήμα.
Φάρμακα
Τα φάρμακα μπορούν να έχουν την ένδειξη «οστεοπόρωση» εάν έχουν αποδείξει τη δραστικότητα κατά του θραύσματος.
Η βιταμίνη D διευκολύνει την εντερική απορρόφηση του ασβεστίου, μειώνει την έκκριση της παραθυρεοειδούς ορμόνης και επιβραδύνει την αποδυνάμωση των οστών.
Συχνά χρησιμοποιείται σαν συμπλήρωμα μαζί με ασβέστιο (1 g έως 1,2 g / d) και χορηγείται σε δόση 400 έως 800 IU / d σε ενήλικες και τουλάχιστον 800 IU / d σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας με στόχο την επίτευξη συγκέντρωσης βιταμίνης D στον ορό της τάξης των 30 ng / ml.
Αυτός είναι ένας από τους βασικούς κανόνες για τη διαχείριση της πλειοψηφίας περιστατικών οστεοπόρωσης.
Τα διφωσφονικά αναστέλλουν τη δράση των οστεοκλαστών (χωρίς μείωση του αριθμού τους) εξασφαλίζοντας την οστική απορρόφηση.
Λαμβάνονται καθημερινά ή εβδομαδιαία ή 2 συνεχείς ημέρες ανά μήνα ή 1 έγχυση ετησίως, ανάλογα με το φαρμακευτικό σκεύασμα και φυσικά τον ασθενή.
Οι διαμορφωτές υποδοχέα οιστρογόνου και τα οιστρογόνα που χρησιμοποιούνται στην ορμονική θεραπεία της εμμηνόπαυσης, αναστέλλουν την μείωση οστικής μάζας, πιθανώς επιβραδύνοντας τη σύνθεση της ιντερλευκίνης 6 η οποία την ενεργοποιεί.
Η τεριπαρατίδη αυξάνει τη δράση των οστεοβλαστών. Είναι ο πρώτος παράγοντας οστεομορφοποίησης. Προορίζεται για σοβαρή οστεοπόρωση, χορηγείται υποδορίως, για περίοδο που περιορίζεται σε 24 μήνες (μη επαναλαμβανόμενη θεραπεία).
Το denosumab, ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που κατευθύνεται κατά του συνδέτη RANK (εκκρίνεται από τους οστεοβλάστες, είναι κυρίως υπεύθυνο για την απορρόφηση οστού, διεγείροντας τη διαφοροποίηση των προ-οστεοκλαστών σε οστεοκλάστες) και χορηγείται με υποδόρια ένεση 60 mg κάθε 6 μήνες.
Μη φαρμακολογικά μέσα:
Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε τα υγιεινο-διαιτητικά μέσα αντιμετώπισης και πρόληψης όπως:
Αυξημένη κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, διακοπή του καπνίσματος, μείωση κατανάλωσης αλκοόλ, πρόληψη πτώσεων.
Η σωματική δραστηριότητα συμβάλλει σε αυτό (τουλάχιστον 30 λεπτά περπάτημα ανά ημέρα ή 1 ώρα σωματικής άσκησης 3 φορές την εβδομάδα), διατηρώντας ένα ικανοποιητικό επίπεδο έκθεσης στον ήλιο, καθώς και τη χρήση συμπληρώματος βιταμίνης D εάν είναι απαραίτητο.
Επίσης, μπορούμε να προσθέσουμε:
Περιορισμό χρήσης φαρμάκων που είναι υπεύθυνα για εξασθένιση της εγρήγορσης ή ορθοστατικής υπότασης, μείωση των περιβαλλοντικών κινδύνων, βελτίωση της όρασης, αντιμετώπιση του πόνου στα κάτω άκρα.
Ας συγκρατήσουμε
– Η οστεοπόρωση επηρεάζει τόσο τις γυναίκες όσο και τους άνδρες.
– Δεν σχετίζεται μόνο με τη γήρανση.
– Η φυσική πορεία της οστεοπόρωσης χαρακτηρίζεται από τον κίνδυνο «καταρράκτη καταγμάτων».
– Η μέτρηση οστικής πυκνότητας είναι ο ακρογωνιαίος λίθος του προσυμπτωματικού ελέγχου.
– Ένα πρώτο κάταγμα πρέπει να οδηγήσει άμεσα σε μια καθολική «αντι-οστεοπορωτική» θεραπεία.
– Η συμμόρφωση στη θεραπεία είναι απαραίτητη για την αποτελεσματικότητά της.
– Η μακροχρόνια χρήση συμπληρωμάτων βιταμινών-ασβεστίου είναι συχνά απαραίτητη.
Ολίνα Ηλιάδου, MSc Clinical Pharmacologist, MBA in Pharmacy Management, MPharm
