Η οστεοπόρωση είναι μια πάθηση που πολλοί θεωρούν ότι αφορά μόνο τις γυναίκες, ειδικά μετά την εμμηνόπαυση. Ωστόσο, ολοένα και περισσότερα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι και οι άνδρες κινδυνεύουν, και μάλιστα συχνά με πιο σοβαρές συνέπειες.
Η Καθηγήτρια Θεραπευτικής – Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής, Παθολόγος (Θεραπευτική Κλινική Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και η Βιολόγος Αλεξάνδρα Σταυροπούλου αναφέρουν ότι σύμφωνα με μελέτες, περίπου το 6% των ανδρών άνω των 65 ετών πάσχει από οστεοπόρωση. Το ποσοστό είναι σαφώς χαμηλότερο από το 27% που καταγράφεται στις γυναίκες, αλλά η σοβαρότητα των καταγμάτων στους άνδρες είναι μεγαλύτερη. Ένα κάταγμα ισχίου, για παράδειγμα, μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες: οι άνδρες που το υφίστανται έχουν 70% μεγαλύτερο μακροπρόθεσμο κίνδυνο θανάτου συγκριτικά με τις γυναίκες.
Παράγοντες που συμβάλλουν στον κίνδυνο
Η προχωρημένη ηλικία, η απώλεια μυϊκής μάζας (σαρκοπενία), τα προβλήματα ισορροπίας και νευρομυϊκής λειτουργίας αυξάνουν την πιθανότητα πτώσεων. Παράλληλα, παθήσεις όπως η χρόνια νεφρική νόσος, οι φλεγμονώδεις ασθένειες, η απότομη απώλεια βάρους, αλλά και η μακροχρόνια χρήση κορτικοστεροειδών φαρμάκων μπορούν να επιβαρύνουν τα οστά. Ένα προηγούμενο κάταγμα, τέλος, αποτελεί έναν από τους ισχυρότερους προγνωστικούς παράγοντες για νέο κάταγμα.
Παρά το μέγεθος του προβλήματος, η συστηματική πρόληψη στους άνδρες ήταν μέχρι πρόσφατα περιορισμένη. Ο λόγος;
Οι περισσότερες μεγάλες κλινικές μελέτες είχαν επικεντρωθεί στις γυναίκες, αφήνοντας τους άνδρες στο περιθώριο.
Δεν πρέπει να παραλείπουμε την μειούμενη -με το πέρας του χρόνου- τεστοστερόνη στους άνδρες. Η μείωση της γενεσιουργού για τους άνδρες ορμόνης, έχει επιπτώσεις στο μυοσκελετικό καθώς υποστηρίζει τους μύες που στηρίζουν τα οστά. Η μείωση της μυικής μάζας και δύναμης έχει λοιπόν αντίστοιχη επίπτωση στην ισορροπία και φυσικά στις πτώσεις που σε καταστάσεις οστεοπενίας/ οστεοπόρωσης είναι σοβαρότερες΄.
Τα πρόσφατα δεδομένα
Μια πρόσφατη κλινική δοκιμή που διεξήχθη σε δύο υγειονομικά συστήματα των ΗΠΑ έρχεται να αλλάξει τα δεδομένα. Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν 3,112 άνδρες ηλικίας 65 έως 85 ετών, όλοι με τουλάχιστον έναν παράγοντα κινδύνου για κάταγμα αλλά χωρίς προηγούμενα κατάγματα. Οι ερευνητές εφάρμοσαν ένα καινοτόμο μοντέλο «τηλε-υπηρεσίας» για την υγεία των οστών (Bone Health Service – BHS). Οι άνδρες που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα προσκλήθηκαν να κάνουν μια εξέταση οστικής πυκνότητας (DEXA) και στη συνέχεια οι γιατροί τους έλαβαν ηλεκτρονικές εισηγήσεις για τη φροντίδα τους. Ένας νοσηλευτής-συντονιστής αναλάμβανε την εκτέλεση των παραγγελιών, την ενημέρωση των ασθενών και την παρακολούθηση της τήρησης της θεραπείας εξ αποστάσεως.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: σχεδόν οι μισοί άνδρες της ομάδας BHS υποβλήθηκαν σε έλεγχο (49%), έναντι μόλις 2% στην ομάδα που έλαβε τη συνήθη φροντίδα. Πάνω από τους μισούς από αυτούς διαγνώστηκαν με οστεοπενία ή οστεοπόρωση, ενώ οι περισσότεροι ξεκίνησαν θεραπεία και τη συνέχισαν με υψηλή συνέπεια. Μετά από δύο χρόνια, η οστική πυκνότητα στο ισχίο ήταν σημαντικά καλύτερη στην ομάδα BHS σε σχέση με την ομάδα ελέγχου.
Αυτή η μελέτη αποδεικνύει ότι ο στοχευμένος έλεγχος ανδρών με παράγοντες κινδύνου μπορεί να είναι εξίσου αποδοτικός με τον καθολικό έλεγχο των γυναικών άνω των 65 ετών.
Τι σημαίνει αυτό για τον κάθε άνδρα;
Σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να περιμένουμε το πρώτο κάταγμα για να δράσουμε. Αν είστε άνω των 65 ετών ή αν έχετε παράγοντες κινδύνου – όπως χρόνια νοσήματα, μακροχρόνια φαρμακευτική αγωγή με κορτικοστεροειδή, σημαντική απώλεια βάρους ή οικογενειακό ιστορικό καταγμάτων – αξίζει να συζητήσετε με τον γιατρό σας για έναν έλεγχο οστικής πυκνότητας.
Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να μειώσει δραστικά τον κίνδυνο καταγμάτων και τις σοβαρές επιπτώσεις τους στην ποιότητα ζωής. Σε συνδυασμό με έναν υγιεινό τρόπο ζωής – διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D, άσκηση με αντιστάσεις, διακοπή καπνίσματος και περιορισμό αλκοόλ – μπορούμε να θωρακίσουμε τα οστά μας για τα χρόνια που έρχονται.
Συμπέρασμα
Η οστεοπόρωση στους άνδρες παραμένει μια «σιωπηλή» απειλή. Δεν προκαλεί πόνο ή άλλα συμπτώματα μέχρι να συμβεί το πρώτο κάταγμα – και τότε μπορεί να είναι αργά. Οι σύγχρονες επιστημονικές εξελίξεις μας δίνουν πλέον τα εργαλεία για να την εντοπίσουμε και να την προλάβουμε. Το ερώτημα είναι αν θα τα αξιοποιήσουμε.
