Τα τελευταία χρόνια οι διαθέσιμες φαρμακευτικές-θεραπευτικές επιλογές για τους ασθενείς έχουν αυξηθεί εκθετικά.
Η διεύρυνση της κατηγορίας των ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. με νέα προϊόντα, τα εισερχόμενα στην αγορά συμπληρώματα διατροφής που ακολουθούν καινοτόμες προσεγγίσεις και η πληθώρα των διαθέσιμων «ατεκμηρίωτων» πληροφοριών στο διαδίκτυο, δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για τη λήψη αποφάσεων αυτοθεραπείας από τους ασθενείς.
Πόσο ασφαλής όμως καθίσταται αυτή η πρακτική όταν στερείται επίβλεψης από επαγγελματίες υγείας, πολλώ δε μάλλον όταν πρόκειται για ασθενείς που πάσχουν από σοβαρά νοσήματα όπως ο καρκίνος και λαμβάνουν πολύπλοκη φαρμακευτική αγωγή;
Η αυτοθεραπεία συνιστάται στη χρήση φαρμάκων, συμπληρωμάτων διατροφής, ομοιοπαθητικών σκευασμάτων, εναλλακτικών θεραπειών και πρακτικών που δύναται να ακολουθήσει ο ασθενής, χωρίς την επίβλεψη ή συμβουλή από επαγγελματία υγείας.
Συμπεριλαμβάνει την εμπειρική διάγνωση κάποιας ήπιας πάθησης από μέρους του ασθενή και την επιλογή σκευάσματος για την αντιμετώπιση της. Όταν εφαρμόζεται συνετά, κατά των απλών παθήσεων, ο ασθενής κερδίζει χρόνο και χρήματα, ενώ το σύστημα υγείας εξοικονομεί σημαντικούς πόρους.
Για παράδειγμα, σε επείγουσες περιπτώσεις όπως το αλλεργικό σοκ ενδέχεται να σώσει τη ζωή ενός ασθενούς εφόσον είναι κατάλληλα προετοιμασμένος. Ενώ σε άλλες περιπτώσεις χρόνιων παθήσεων και περίπλοκων θεραπειών συμβάλει στην αντιμετώπιση των παρενεργειών της φαρμακευτικής αγωγής.
Εν τούτοις, υπάρχει και η άλλη όψη των δυσάρεστων αποτελεσμάτων, εάν παραβλεφθούν συμπτώματα που παραπέμπουν σε σοβαρότερη νόσο ή σε περιπτώσεις που τα επιλεγμένα φάρμακα και συμπληρώματα αντιτίθενται στην ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή.
Η συμβουλή των φαρμακοποιών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή και ψηλά στην εμπιστοσύνη των καταναλωτών, είναι καταλυτικής σημασίας στη διαχείριση της αυτοθεραπείας.
Ποιοι είναι οι λόγοι για τους οποίους οι ασθενείς καταφεύγουν στην αυτοθεραπεία.
Συνηθισμένες αιτίες αυτοθεραπείας:
- Άμεση και ταχύτερη ανακούφιση ήπιων συμπτωμάτων και ασθενειών.
- Αποφυγή επίσκεψης σε ιατρείο που επισύρει οικονομική επιβάρυνση και καθυστέρηση για τη διάγνωση και θεραπεία μιας ήπιας νόσου.
- Αντιμετώπιση με φυσικό ή εναλλακτικό τρόπο των παρενεργειών που προκύπτουν από τη συνταγογραφούμενη φαρμακευτική αγωγή για τη θεραπεία σοβαρών παθήσεων, όπως ο καρκίνος.
- Αντιμετώπιση του άγχους που δημιουργείται από τη διάγνωση των σοβαρών νοσημάτων.
- Ενίσχυση του οργανισμού και υποστήριξη του ανοσοποιητικού συστήματος. με σκοπό την καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος και τη συνολική βελτίωση της ποιότητας ζωής.
- Ενδυνάμωση ατομικού ρόλου ασθενούς και ενεργή συμμετοχή του στη λήψη αποφάσεων που αφορούν την υγεία και τη ζωή του.
Αντιμετώπιση παρενεργειών αντικαρκινικής αγωγής με προϊόντα αυτοφροντίδας
Πολλές από τις παρενέργειες που προκαλούνται, ακολουθώντας το πρωτόκολλο της χημειοθεραπείας, μπορούν να αντιμετωπιστούν με προϊόντα αυτοφροντίδας από το φαρμακείο.
- Η τοξικότητα του γαστρεντερικού συστήματος εμφανίζεται συνήθως υπό μορφή διάρροιας ή δυσκοιλιότητας. Φάρμακα όπως η φθοριοουρακίλη και η καπεσιταβίνη προκαλούν διάρροια, ενώ η προχωρημένη ηλικία, ο κλινοστατισμός και τα οπιοειδή ευθύνονται για τη μειωμένη κινητικότητα του εντέρου. Η λοπεραμίδη, σε συνδυασμό με τους ηλεκτρολύτες, μπορούν να δράσουν αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της διάρροιας. Για τη δυσκοιλιότητα μπορούν να χορηγηθούν προβιοτικά, αυξητικά του όγκου των κοπράνων, ωσμωτικά καθαρτικά και διεγερτικά της εντερικής κινητικότητας, ανάλογα με την περίπτωση.
- Συχνή και εξαιρετικά ενοχλητική παρενέργεια είναι η στοματίτιδα. Καθώς τα κύτταρα της στοματικής κοιλότητας πολλαπλασιάζονται ταχύτατα υπό φυσιολογικές συνθήκες, αποτελούν παράπλευρο στόχο των φαρμάκων, προκαλώντας ερυθρότητα, αιμορραγία των ούλων, πόνο και εμφάνιση εξελκώσεων. Συστήνεται συνδυασμός προϊόντων που εξασφαλίζουν την καλή στοματική υγιεινή, όπως πολύ μαλακή οδοντόβουρτσα που θα ανανεώνεται συχνά, οδοντόκρεμα για ξηροστομία εφόσον απαιτείται και στοματικό διάλυμα χωρίς αλκοόλ που περιέχει υπεροξείδιο του υδρογόνου ή χλωρεξιδίνη. Σε περίπτωση μυκητιάσεων χρησιμοποιείται διάλυμα νυστατίνης.
Πρόληψη αλληλεπιδράσεων
Τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί τα φάρμακα που είναι διαθέσιμα στο φαρμακείο για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Ο φαρμακοποιός, γνωρίζοντας το πρωτόκολλο θεραπείας των ασθενών, είναι σε θέση να αναγνωρίσει το ρίσκο του συνδυασμού των φαρμάκων με συμπληρώματα που λαμβάνονται, προλαμβάνοντας έτσι την εμφάνιση αλληλεπιδράσεων.
Έχει υπολογιστεί ότι εντός 3 ημερών από τη λήψη χημειοθεραπείας, το 71% των ασθενών καταναλώνει τουλάχιστον ένα προϊόν ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. (μέσος όρος 2,2) και το 69% τουλάχιστον ένα συμπλήρωμα διατροφής (μέσος όρος 1,9).
Από την άλλη, αν συνυπολογιστούν και τα συνταγογραφούμενα φάρμακα που λαμβάνουν πολλοί ασθενείς σε καθημερινή βάση για την αντιμετώπιση χρόνιων παθήσεων, αυξάνεται σημαντικά η πιθανότητα πρόκλησης αλληλεπιδράσεων ή τροποποίησης του μεταβολισμού των αντικαρκινικών φαρμάκων.
Μπορεί να προταθεί στους ασθενείς να περιορίσουν τη λήψη των προϊόντων αυτοθεραπείας ενδιάμεσα των κύκλων χημειοθεραπείας, εφόσον είναι εφικτό.
Εξίσου σημαντικό είναι να ενημερωθεί ο θεράπων ιατρός για τα συμπληρώματα διατροφής που λαμβάνουν οι ασθενείς και να ληφθεί υπ’ όψη ο μεγάλος χρόνος ημιζωής που μπορεί να έχουν ορισμένα φάρμακα, παρατείνοντας για λίγες ημέρες τον χρόνο εξάλειψης από τον οργανισμό και την πιθανότητα πρόκλησης αλληλεπιδράσεων.
Η διαχείριση του καρκινοπαθούς
Η διάγνωση ενός ασθενούς με καρκίνο, ακόμα και εάν είναι ιάσιμη μορφή αρχικού σταδίου, μπορεί να του προκαλέσει έντονη ψυχική αντίδραση, ανασφάλεια, απαισιοδοξία, θυμό και απώλεια της επιθυμίας για ζωή.
Απόρροια αυτών των συναισθημάτων είναι η εξώθηση του ασθενούς σε σκέψεις και επιλογές που δεν βασίζονται στη λογική και στη γνώση, καθοδηγούμενες από μη τεκμηριωμένες πληροφορίες και φυσικά την ελπίδα.
Το 83% των ασθενών που πάσχουν από καρκίνο επιλέγουν να υιοθετήσουν τουλάχιστον μια ή περισσότερες μορφές εναλλακτικής θεραπείας. Ειδικά οι ασθενείς που επιλέγουν να συμμετέχουν ενεργά στις αποφάσεις που αφορούν τη θεραπεία τους, ενημερώνονται από πολλές πηγές και λαμβάνουν πληροφορίες που δεν στηρίζονται πάντα σε επιστημονικά δεδομένα.
Υπάρχουν διαθέσιμες ηλεκτρονικά βάσεις δεδομένων ελεύθερης πρόσβασης που περιέχουν πληροφορίες, όσον αφορά το προφίλ αποτελεσματικότητας, ασφάλειας και αλληλεπιδράσεων πολλών συμπληρωμάτων διατροφής και εναλλακτικών θεραπειών.
Τέλος, πρέπει να τονιστεί στον ασθενή ότι κοινωνός των αποφάσεών του σχετικά με προϊόντα αυτοθεραπείας που καταναλώνει πρέπει να είναι ο θεράπων ιατρός.
