Ο όρος «ουρολοίμωξη» και «κυστίτιδα» συχνά χρησιμοποιείται για την περιγραφή του ίδιου θέματος, αλλά υπό την αυστηρή έννοια των όρων, κυστίτιδα σημαίνει φλεγμονή της ουροδόχου κύστης, ενώ η ουρολοίμωξη υποδηλώνει φλεγμονή οποιουδήποτε τμήματος του ουροποιητικού συστήματος.
Ανατομικά, η ουροδόχος κύστη είναι ένα όργανο που εντοπίζεται βαθιά στην πυελική χώρα.
Ο ρόλος της είναι να αποθηκεύει ούρα, τα οποία αποβάλλονται απο το σώμα με σύσπαση του μυϊκού της τοιχώματος.
Τα ούρα που παράγονται από τους νεφρούς, ρέουν προς την κύστη κατά μήκος δύο σωλήνων, των ουρητήρων.
Η κύστη συνδέεται επίσης με το εξωτερικό του σώματός μας μέσω ενός άλλου σωλήνα, που ονομάζεται ουρήθρα.
Στους άνδρες, η ουρήθρα διέρχεται μέσω του πέους και μεταφέρει το σπέρμα και τα ούρα.
Στις γυναίκες, η ουρήθρα έχει μικρότερο μήκος και έχει έξοδο πάνω από το κολπικό άνοιγμα.
Η λοίμωξη στην ουρήθρα ονομάζεται ουρηθρίτιδα, ενώ όταν τα βακτήρια μεταναστεύσουν στα νεφρά τότε η λοίμωξη ονομάζεται πυελονεφρίτιδα.
Τα φυσιολογικά ούρα θεωρούνται «στείρα», απαλλαγμένα απο βακτήρια.
Τα πιο συχνά βακτήρια που προσβάλλουν το ουροποιητικό, είναι εκείνα που αποικίζουν φυσιολογικά στο έντερο, χωρίς να προκαλούν παθογένειες.
Αν και οι ουρολοιμώξεις δεν μεταδίδονται σεξουαλικά, είναι πιο συχνές σε σεξουαλικά ενεργούς ανθρώπους και αυτό διότι με την επαφή, τα βακτήρια «σπρώχνονται» μέσα στην ουρήθρα και απο εκεί στην ουροδόχο κύστη.
Παρόλο που διαφορετικοί τύποι βακτηριδίων είναι υπεύθυνοι για τις λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, το 75% των περιπτώσεων προκαλούνται απο το βακτήριο Εscherichia Coli, που βρίσκεται στο έντερό μας. Άλλα βακτήρια, λιγότερο συχνά, είναι τα εξής: proteus, pseudomonas, klebsiella, streptococcus κ.α.
Τα συμπτώματα της ουρολοίμωξης
• Συχνουρία
• Αίσθηση καψίματος, δυσουρία
• Πόνος χαμηλά στην κοιλιά ή στα έξω γεννητικά όργανα κατά την ούρηση
• Σε μερικές περιπτώσεις παρουσία αίματος, ιδιαίτερα στο τέλος της ούρησης
• Κοιλιακό άλγος
• Θολά ούρα, σκούρα ή και αιματηρά με δυσάρεστη μυρωδιά
Συνήθως οι ουρολοιμώξεις δεν προκαλούν πυρετό, εάν μολυνθεί μόνο η κύστη.
Ο πυρετός μπορεί να σημαίνει ότι η μόλυνση έχει φτάσει στα νεφρά ή έχει μολυνθεί ο προστάτης και χρήζει άμεσης ιατρικής παρακολούθησης.
Διάγνωση
Η διάγνωση της κυστίτιδας βασίζεται, όχι μόνο στην ανάλυση των συμπτωμάτων που αναφέρθηκαν από τον ασθενή, αλλα κυρίως στην εξέταση καλλιέργειας των ούρων και εξαρτάται απο την εύρεση ενός σημαντικού αριθμού (συνήθως πάνω απο 10.000 βακτήρια ανα ml ούρων) ενός συγκεκριμένου βακτηρίου.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, γίνεται λόγος για βακτηριουρία.
Τα ούρα που καλλιεργούνται στο εργαστήριο θα πρέπει να είναι πρωϊνά και να λαμβάνονται στη μέση και όχι στην αρχή της ούρησης.
Μετά τον εντοπισμό του βακτηρίου πραγματοποιείται αντιβιόγραμμα, στο οποίο ελέγχεται η ευαισθησία της βακτηριακής αποικίας σε διαφορετικά αντιβιοτικά.
Οι συμβουλές μας
• Να πίνετε συχνά πολλά υγρά: η κατανάλωση νερού βοηθά στην πρόληψη της εμφάνισης κυστίτιδας, εμποδίζοντας τα ούρα να παραμείνουν στάσιμα για μεγάλο χρονικό διάστημα μέσα στην ουροδόχο κύστη.
• Να αποφεύγετε να κρατάτε τα ούρα σας για πολύ ώρα, καθώς αυτό διευκολύνει τον πολλαπλασιασμό των βακτηρίων.
Η δυσφορία και το τσούξιμο είναι δυνατόν επίσης να μειωθούν κάνοντας τα ούρα πιο αλκαλικά.
• Να ακολουθείτε μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή και να ασκήστε συχνά.
Αυτά τα πρότυπα συμπεριφοράς είναι πολύ σημαντικά για να διασφαλιστεί η βέλτιστη αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος ενάντια στις λοιμώξεις.
• Να αποφεύγετε να παραμένετε για μεγάλο χρονικό διάστημα με βρεγμένο μαγιό το καλοκαίρι.
• Να μην φοράτε παντελόνια, εσώρουχα ή άλλα ρούχα που είναι πολύ σφιχτά και να επιλέγετε βαμβακερά εσώρουχα αντί για συνθετικά.
• Η καφεΐνη που περιέχεται τόσο στον καφέ, όσο και σε αναψυκτικά τύπου κόλα, φαίνεται πως «ερεθίζει» την ουροδόχο κύστη, προκαλώντας έτσι την ανάγκη για ούρηση, και το γνωστό αίσθημα της ατελούς κένωσης της ουρήθρας.
Επιπλέον, το φωσφορικό οξύ των περισσότερων αναψυκτικών, δημιουργεί όξινο περιβάλλον στο ουροποιητικό σύστημα, το οποίο ευνοεί την ανάπτυξη των βλαβερών βακτηρίων και τη δυσουρία.
• Για τις γυναίκες, η “διπλή ούρηση” μετά τη σεξουαλική επαφή είναι ιδιαίτερα χρήσιμη.
Αυτή αφορά το άδειασμα της κύστης αμέσως μετά την επαφή, το περπάτημα για λίγα λεπτά και μετά το εκ νέου άδειασμα της κύστης.
Γενική συμβουλή επίσης είναι το σκούπισμα της περιοχής του πρωκτού μακριά απο την ουρήθρα.
Τί συμβαίνει όμως όταν υπάρχουν όλα τα συμπτώματα, αλλά οι εξετάσεις ούρων είναι «καθαρές»;
Αυτό συμβαίνει συνήθως στις γυναίκες και ονομάζεται ουρηθρικό σύνδρομο.
Η κατάσταση αυτή μπορεί να οφείλεται σε πολλές αιτιές.
Η λοίμωξη μπορεί να είναι παρούσα, όμως με μικρό αριθμό μικροοργανισμών, ώστε να μην εντοπίζονται στο εργαστήριο.
Επίσης, όταν η λοίμωξη δεν έχει επεκταθεί αλλά εντοπίζεται μόνο στην ουρήθρα, συχνά προκαλείται απο τοπικό ερεθισμό, σεξουαλική επαφή ή ελάχιστη προσοχή στον τρόπο και στον χρόνο κένωσης της κύστης.
Θεραπεία
Μέσω της φυτοθεραπείας, συνιστώνται βότανα με διουρητικές ιδιότητες που αραιώνουν τα ούρα και βοηθούν στην απομάκρυνση των βακτηρίων.
Ορισμένα από αυτά είναι ο αρκτοστάφυλλος, οι προανθοκυανιδίνες (PACs) του κράνμπερι, που βοηθούν στη μείωση της εξάπλωσης των βακτηρίων στα νεφρά, αδρανοποιώντας τη δράση τους καθώς και τα προβιοτικά, τα οποία ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και δεν επιτρέπουν σε παθογόνους μικροοργανισμούς να ταξιδέψουν από το έντερο στο ουροποιητικό.
Επίσης, αποτρέπουν την προσκόλληση του E.coli στα τοιχώματα της ουρήθρας.
Η φαρμακευτική θεραπεία βασίζεται στη χορήγηση αντιβιοτικών και παυσίπονων (αντισπασμωδικά, τα οποία μειώνουν τη συστολή των μυών της ουροδόχου κύστης) και στη χρήση Ν-ακετυλοκυστεϊνης, της οποίας η αποτελεσματικότητα επί των βιοφίλμ των E.Coli είναι κλινικά αποδεδειγμένη.
Η ακετυλοκυστεΐνη έχει την ικανότητα να αναστέλλει την προσκόλληση των βιοφίλμ στα τοιχώματα της ουροφόρου οδού και να τα διαλύει.
Επιπλέον, η ακετυλοκυστεΐνη είναι αποτελεσματική στη μείωση της παρουσίας των ίδιων βακτηριδίων, όπως τα Ε. Coli και Staphylococcus aureus.
Μετά από λίγες ημέρες από το τέλος της θεραπείας, τα συμπτώματα και η ανάλυση ούρων θα επανεξεταστούν, προκειμένου να αποφευχθεί η χρόνια κυστίτιδα.
Για την επιτυχία της θεραπείας, είναι απαραίτητο να ακολουθήσετε σχολαστικά τη συμβουλή του γιατρού και του φαρμακοποιού.
Άννα Μαρία Χοσάδα, Φαρμακοποιός με εξειδίκευση στην Οργάνωση και Διοίκηση Μονάδων Υγείας
www.y-o.gr
