Το χαμηλό ανάστημα δεν είναι ασθένεια, είναι σωματικό χαρακτηριστικό και ως τέτοιο καθορίζεται σημαντικά από γενετικούς παράγοντες οι οποίοι για να μπορέσουν να εκφρασθούν πλήρως χρειάζονται κατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες: κοντοί γονείς, σπάνια έχουν ψηλά παιδιά. Οι γονείς και τα παιδιά, ειδικά οι έφηβοι, συχνά ανησυχούν όταν βλέπουν ότι δεν είναι τόσο ψηλά όπως πολλοί από τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές τους της ίδιας ηλικίας. Ενώ υπάρχουν πολλές ιατρικές καταστάσεις που μπορούν να προκαλέσουν κοντό ανάστημα στα παιδιά τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά είναι φυσιολογικά.
Τα συνηθέστερα αίτια στον γενικό παιδιατρικό πληθυσμό υπάγονται στις εξής 2 κατηγορίες, που αποτελούν παραλλαγή τον φυσιολογικού: α) Οικογενές χαμηλό ανάστημα και β) Ιδιοσυστασιακή καθυστέρηση της αύξησης.
Το οικογενές χαμηλό ανάστημα αφορά σε παιδιά με χαμηλό βάρος γέννησης και με γονείς με επίσης χαμηλό ανάστημα. Τα παιδιά αυτά αναπτύσσονται με το ύψος τους να βρίσκεται πάντα κάτω από την κατώτερη φυσιολογική τιμή.
Η ιδιοσυστασιακή καθυστέρηση της αύξησης αφορά σε παιδιά με φυσιολογικό μέγεθος κατά την γέννηση και τα οποία αναπτύχθηκαν για κάποιο διάστημα μέσα στα φυσιολογικά όρια, τα οποία μετά τα 2-3 χρόνια παρουσιάζουν σημαντική επιβράδυνση. Οι γονείς αυτών των παιδιών έχουν φυσιολογικό ανάστημα. Το τελικό ανάστημα μπορεί να είναι φυσιολογικό και συνήθως παρουσιάζουν καθυστέρηση στην εμφάνιση της εφηβείας.
Η δημιουργία άριστων περιβαλλοντικών συνθηκών Θα διευκολύνει στο να επιτευχθεί το μέγιστο γενετικώς αναμενόμενο ύψος.
Οι άριστες περιβαλλοντικές συνθήκες για την καλλίτερη έκφραση τον γενετικού δυναμικού περιλαμβάνουν τα εξής:
1) άριστη διατροφή,
2) επαρκής ύπνος,
3) άσκηση, παιχνίδι και χρόνος για ανάπαυση,
4) οικογενειακή αρμονία και αποφυγή τον υπέρμετρου stress.
Οι υπόλοιπες περιπτώσεις υποκρύπτουν κάποια παθολογική κατάσταση με έναρξη πριν ή μετά την γέννηση.
Το παθολογικά χαμηλό ανάστημα διακρίνεται ανάλογα με την αιτία σε:
Πρωτοπαθές, οφειλόμενο σε διαταραχή των χόνδρων ή των οστών. Συνήθως υπάρχει δυσαναλογία κορμού-άκρων ή δυσμορφικά στοιχεία. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι σκελετικές δυσπλασίες (αχονδροπλασία, υποχονδροπλασία), οι χρωμοσωμικές ανωμαλίες, τα δυσμορ-φικά σύνδρομα (Tιιrner, Νοοηαη, Silver-Russe1, Prader-Wi11i) και η ενδομήτρια καθυστέρηση αύξησης (SGA, IUGR).
Δευτεροπαθές, οφειλόμενο σε ενδοκρινοπάθειες (υποθυρεοειδισμό, σ. Cushing, αυξητικής ορμόνης), χρόνια νοσήματα (κοιλιοκάκη, σύνδρομα δυσαπορρόφησης, νόσο Crohn, νεφροπάθειες, καρδιοπάθειες), υποσιτισμό, νευρογενή ανορεξία ή ψυχοκοινωνική αποστέρηση σε παραμελημένα ή κακοποιημένα παιδιά.
Η αντιμετώπιση γίνεται ανάλογα με την αιτία. Η χορήγηση αυξητικής ορμόνης είναι ένας από τους τρόπους αντιμετώπισης και χορηγείται σε αυστηρά επιλεγμένες περιπτώσεις. Σημαντικό στην αντιμετώπιση είναι έγκαιρη διάγνωση τον υποκείμενου παθολογικού αιτίου, προτού ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του παιδιού. Για αυτό σπουδαίο ρόλο παίζει ο οικογενειακός παιδίατρος ο οποίος είναι επιφορτισμένος με το να παρακολουθεί την ανάπτυξη τον παιδιού και επί υποψίας να συστήνει τις κατάλληλες εξετάσεις ή να παραπέμπει στον κατάλληλο ειδικό για την περίπτωση πχ παιδοενδοκρινολόγο, παιδογαστρεντερολόγο, παιδονεφρολόγο κτλ για περαιτέρω εκτίμηση και διερεύνηση.
Τι γίνεται με τον δείκτη νοημοσύνης
Τέλος σημαντικό είναι να τονισθεί ότι τα παιδιά με κοντό ανάστημα έχουν απόλυτα φυσιολογικό δείκτη νοημοσύνης και δεν διαφέρουν από τον γενικότερο πληθυσμό. Παρόλα αυτά παρουσιάζουν αρκετές φορές σχολική αποτυχία η οποία έχει σχέση μόνο με συναισθήματα αποτυχίας, απόρριψης, μειωμένης αυτοπεποίθησης, κοινωνικού αποκλεισμού αλλά και υπερπροστασίας εκ μέρους των γονέων και δασκάλων. Οι γονείς πρέπει να ενισχύουν την αυτοεκτίμηση των παιδιών τους και να τα ενθαρρύνουν στο να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητές τους ώστε αντιληφθούν πως το ύψος δεν αποτελεί περιορισμό στην εξέλιξή τους.
Μιχαλόπουλος Χαράλαμπος, Επιμελητής Β’ Παιδ/κής Κλινικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
MSc Εφαρμοσμένη Διαιτολογία – Κλινική Διατροφή Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Πηγή: ofarmakopoiosmou.gr
