Οι παθολογικές καταστάσεις που αφορούν τη στοματική κοιλότητα είναι συχνά καλοήθεις, αλλά και ιδιαίτερα διαφορετικές, όμοιες με αυτές που επηρεάζουν το δέρμα, όπως για παράδειγμα φλεγμονές, λοιμώξεις ή και ιατρογενείς αντιδράσεις. Για κάθε στοματική βλάβη, θα πρέπει να γίνεται διάγνωση από τον γιατρό και λήψη της κατάλληλης θεραπείας, ειδικά αν η συμπτωματολογία είναι επίμονη.
Προειδοποιητικά σημάδια
Τις περισσότερες φορές, οι παθολογίες που αφορούν τη στοματική κοιλότητα, μπορεί να επιφέρουν μία εντοπισμένη αλλαγή στο χρώμα της βλεννογόνου μεμβράνης.
Λευκές αλλοιώσεις. Οι ενδοστοματικές βλάβες με λευκή εμφάνιση είναι πολυάριθμες. Μία λευκή περιοχή συνήθως μαρτυρά κάποια παθολογική κατάσταση η οποία μπορεί να έχει ως αίτια: ερεθισμό (κάπνισμα, τραύμα στα δόντια ή οδοντική πρόθεση), καντιντίαση ή άλλη λοίμωξη (ιογενή ή βακτηριακή), καθώς και συστηματική ασθένεια (λειχήνες, λύκος, ψωρίαση κλπ.).
Κόκκινες βλάβες. Οι κόκκινες βλάβες δυνητικά αντανακλούν μια καλοήθη ή κακοήθη παθολογία. Η πρόσφατη εμφάνιση μιας κόκκινης βλάβης, επώδυνης ή όχι, θα πρέπει επομένως να εξετάζεται από ειδικό.
Χρωματισμένες αλλοιώσεις. Η εμφάνιση μιας (ή περισσότερων) καφέ, ή ακόμη και μαύρων κηλίδων, θα πρέπει και πάλι να εξετάζεται από κάποιον ειδικό. Αυτή η τοπική μελάγχρωση, γενικά καλοήθους προέλευσης, μερικές φορές κακοήθης, μπορεί να συσχετιστεί με πολλές παθολογίες.
Άφθες
Ένα συχνό πρόβλημα που παρατηρείται στο στόμα, οι άφθες, αποτελούν μία καλοήθη βλάβη των αγγείων του στοματικού βλεννογόνου. Η επώδυνη αυτή εξέλκωση μεταβλητού μεγέθους, απλή ή πολλαπλή, εντοπίζεται συνήθως στο κάτω χείλος, τα μάγουλα και την άκρη της γλώσσας. Η τυπική εμφάνιση μοιάζει με αυτή ενός έλκους με κιτρινωπό ή γκριζωπό φόντο, με σαφείς άκρες, που περιβάλλεται από κόκκινο περίγραμμα. Οι γνωστοί παράγοντες που προάγουν την εμφάνιση αυτών των ελκών στο στόμα, είναι η κατανάλωση ορισμένων τροφίμων, το άγχος, η χρήση διαφόρων φαρμάκων (ΜΣΑΦ, διφωσφονικά, βήτα-αναστολείς κ.λπ.) ή ανεπάρκειες βιταμινών. Μια κοινή άφθα είναι επώδυνη, ενώ θεραπεύεται σε 10 έως 15 ημέρες. Η δυσφορία που προκαλείται από τις πληγές μειώνεται με την κατανάλωση κρύων τροφίμων (φρέσκα γαλακτοκομικά προϊόντα, παγωτό κ.λπ.), καθώς μειώνουν τον πόνο. Η χρήση μίας μαλακής οδοντόβουρτσας, για τη διατήρηση της καλής στοματικής υγιεινής, ενδείκνυται επίσης.
Τα φαρμακευτικά σκευάσματα που χρησιμοποιούνται, μειώνουν την τοπική δυσφορία, καθώς περιέχουν τοπικά αναισθητικά, αντισηπτικά, και φυτικά εκχυλίσματα. Κυκλοφορούν με τη μορφή κρεμών ή τζελ , στοματικών διαλυμάτων, ή δισκίων που πρέπει να αναρροφηθούν. Η εφαρμογή ενός τοπικού αναισθητικού (γέλη λιδοκαΐνης για παράδειγμα) είναι δυνατή, φροντίζοντας να περιοριστεί η υπό θεραπεία περιοχή μόνο στη βλάβη, ώστε να μην εμποδίζεται η κατάποση ή να μην οδηγεί σε δαγκώματα των μάγουλων (που πρέπει να αποφεύγονται σε μικρά παιδιά).
Οι άφθες μερικές φορές αποτελούν δείγμα ύπαρξης μιας συστηματικής νόσου (π.χ. ανεπάρκεια σιδήρου ή βιταμίνης Β12, νόσος του Crohn, ανοσοανεπάρκεια κ.λπ.).
Είναι σημαντικό να εξετάζονται από τον γιατρό, ειδικά όταν: εμφανίζονται συχνά ή σε μεγάλους αριθμούς. Επίσης εάν συνοδεύονται από πυρετό, ανεξήγητη κόπωση, συμπτώματα όπως διάρροια, πόνο στις αρθρώσεις, κεφαλαλγία, όταν δεν επουλώνονται εύκολα, έχουν διάμετρο μεγαλύτερη από 1 cm, ή εμφανίζονται σε άλλα όργανα (γεννητικά όργανα, δερματικές αλλοιώσεις κ.λπ.).
Ουλίτιδα
Η ουλίτιδα αποτελεί μια φλεγμονή των ούλων, τα οποία γίνονται κόκκινα, ερεθισμένα, πρήζονται και αιμορραγούν εύκολα. Αυτή η κατάσταση οφείλεται στην παρουσία οδοντικής πλάκας και πέτρας. Ο καλύτερος τρόπος για την καταπολέμηση είναι επομένως η διατήρηση καλής στοματικής υγιεινής. Συνδέεται επίσης με το κάπνισμα, τον αλκοολισμό, τη λήψη ορισμένων φαρμάκων, ακατάλληλες οδοντοστοιχίες ή ορμονικές ή στοματικές αλλαγές στο pH. Η ουλίτιδα μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει συστηματικές παθολογίες όπως αναπνευστικές διαταραχές (τα βακτήρια μπορούν να μεταναστεύσουν στους πνεύμονες), καρδιακές διαταραχές ή διαβήτη (βακτήρια που μεταναστεύουν στο αίμα θα τροποποιήσουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα).
Η στοματική καντιντίαση προκαλείται από τον αποικισμό της στοματικής κοιλότητας από έναν μύκητα του οποίου η παρουσία στον οργανισμό είναι φυσική: Candida albicans. Συνηθέστερα, επηρεάζει τα νεογνά αλλά και τους ηλικιωμένους, παρατηρείται σε ενήλικες, όταν το ανοσοποιητικό σύστημα είναι χαμηλό, ενώ ακόμη σχετίζεται με τον διαβήτη, τη χρήση αντιβιοτικών φαρμάκων που διαταράσσουν την ισορροπία της τοπικής μικροβιακής χλωρίδας, την ξηροστομία ή τον υποσιτισμό.
Η μόλυνση έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση λευκών στιγμάτων στη γλώσσα, την εσωτερική πλευρά των μάγουλων ή κοκκινωπών βλαβών στις γωνίες των χειλιών, στον ουρανίσκο, στη βλεννογόνο μεμβράνη των μάγουλων και στη γλώσσα. Αυτά τα σημεία μπορεί να συνοδεύονται από αίσθημα καύσου στο στόμα και/ή στο λαιμό.
Οι τοπικές θεραπείες που χρησιμοποιούνται είναι η αμφοτερικίνη Β, η μικοναζόλη, η νυστατίνη (σε μορφή διαλύματος για γαργαρισμούς). Τα στοματικά διαλύματα όξινου ανθρακικού νατρίου, χορηγούνται επίσης ως θεραπευτικό ή προληπτικό μέτρο.
Στοματικοί λειχήνες
Παρόμοιοι με τους δερματικούς λειχήνες αλλά βρίσκονται στην εσωτερική πλευρά
των μάγουλων, οι στοματικοί λειχήνες έχουν ποικίλες εμφανίσεις. Προκαλούν λίγο περισσότερο από μια αίσθηση καψίματος της γλώσσας, των μάγουλων ή των ούλων, ή μια μεταλλική γεύση στο στόμα.
Η θεραπεία προσαρμόζεται ανάλογα με τη βλάβη. Διαβρωτικές μορφές, συμπτωματικές, ανταποκρίνονται στην τοπική θεραπεία με κορτικοστεροειδή (βηταμεθαζόνη) και/ή ένα τοπικό ρετινοειδές. Σοβαρές μορφές ή μορφές ανθεκτικές σε τοπικές θεραπείες απαιτούν τη συστηματική ή μικτή θεραπεία με κορτικοστεροειδή.
Βλεννογονίτιδα (στοματίτιδα)
Συνήθως εκδηλώνεται στο στόμα, σπανιότερα στο λεπτό έντερο, στο αιδοίο, στον κόλπο ή στον οφθαλμό. Πρόκειται για μια επώδυνη φλεγμονή του επιθηλίου της βλεννογόνου μεμβράνης και του υποκείμενου συνδετικού ιστού που συχνά εξελίσσεται σε εξέλκωση. Αποτελεί μία από τις συχνότερες ιατρογενείς παρενέργειες που σχετίζονται με χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία. Εκδηλώνεται με ερυθρότητα, πόνο και πληγές.
Η δυσφορία που προκαλείται και ο πόνος των εξελκώσεων αλλοιώνουν την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Επιπλέον, μπορούν να οδηγήσουν σε λιγότερη κατανάλωση τροφής και έτσι έμμεσα να οδηγήσουν σε απώλεια βάρους ή / και υποσιτισμό.
Η χρήση αναλγητικών και λιδοκαϊνης τοπικά, μπορούν να ανακουφίσουν τον πόνο.
Ξηροστομία προκύπτει από ποσοτικό ή ποιοτικό έλλειμμα στην έκκριση σιέλου. Μπορεί να προκληθεί από αιτίες που μερικές φορές συνδέονται: με τη λήψη φαρμάκων (αντιχολινεργικά κ.λπ.), συστηματικές ασθένειες, ηλικία, αφυδάτωση (έντονη εφίδρωση, πυρετός, έμετος, διάρροια). Πολύ συχνά αυτό το συχνό σύμπτωμα μπορεί να προκαλέσει πολλές επιπλοκές: υποτροπιάζουσα στοματική καντιντίαση, οδοντικές αλλοιώσεις, ουλίτιδα λόγω του πολλαπλασιασμού βακτηρίων στην οδοντική πλάκα και πέτρα, δυσκολίες κατάποσης, διαταραχές γεύσης κλπ.
Για την πρόληψη, συνίστανται: πιπίλισμα καραμελών χωρίς ζάχαρη, μάσημα κομματιών ανανά ή τσίχλας (επίσης χωρίς ζάχαρη), αναπνοή υγροποιημένου αέρα όσο το δυνατόν περισσότερο, αναπνοή από τη μύτη, αποφυγή κατανάλωσης καφέ, αλκοόλ, πικάντικων τροφίμων κ.λπ.
Από την ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤΣΑΝΤΙΛΑ, Φαρμακοποιό
