Η εμμηνόπαυση αποτελεί μια φυσική βιολογική διαδικασία στη ζωή κάθε γυναίκας, κατά την οποία σταματά οριστικά η έμμηνος ρύση. Συνήθως εμφανίζεται μεταξύ 45 και 55 ετών. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις η διακοπή της περιόδου συμβαίνει νωρίτερα. Όταν αυτό συμβεί πριν από την ηλικία των 40 ετών, τότε μιλάμε για πρόωρη εμμηνόπαυση ή πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια (Premature Ovarian Insufficiency – POI). Πρόκειται για μια κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα, τη διάθεση και τη συνολική υγεία, καθιστώντας την έγκαιρη διάγνωση και την υποστήριξη σημαντικές.
Σε μία εποχή που οι γυναίκες επιλέγουν να τεκνοποιούν σε μεγαλύτερη ηλικία και που η σύγχρονη γυναίκα αισθάνεται ενεργή σε κάθε τομέα ανεξαρτήτως ηλικίας, η πρόωρη εμμηνόπαυση αποτελεί μία κατάσταση που πρέπει να αντιμετωπίζεται κι όχι να επηρεάζει την ποιότητα της ζωής της.
Πρόωρη εμμηνόπαυση: Τι είναι και σε ποια ηλικία θεωρείται πρώιμη
Η πρόωρη εμμηνόπαυση εμφανίζεται όταν οι ωοθήκες σταματούν να λειτουργούν φυσιολογικά πριν τα 40. Αυτό σημαίνει ότι μειώνεται η παραγωγή ορμονών, κυρίως των οιστρογόνων, που είναι απαραίτητες για τη ρύθμιση της περιόδου και τη γενική υγεία του οργανισμού. Και για να το προσδιορίσουμε ηλικιακά, κανονικά η μέση ηλικία εμμηνόπαυσης σε μία γυναίκα είναι τα 51 με 52 έτη.
Σε αυτό το στάδιο η γυναίκα μπορεί να παρουσιάζει αραιές ή απούσες περιόδους, συμπτώματα που μοιάζουν με κλιμακτήριο, δυσκολία σύλληψης.
Πρόωρη εμμηνόπαυση: Που οφείλεται συνήθως
Οι αιτίες που μπορεί να οδηγήσουν σε πρόωρη εμμηνόπαυση είναι πολλές και ποικίλες. Μεταξύ των συχνότερων είναι η κληρονομικότητα, η οποία υπολογίζεται ότι ευθύνεται για περίπου το 10% των περιπτώσεων, καθώς και ορισμένες γενετικές ή γονιδιακές διαταραχές. Σημαντικό ρόλο μπορούν να παίξουν και τα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η θυρεοειδίτιδα και η ρευματοειδής αρθρίτιδα, όπου ο οργανισμός στρέφεται κατά των ίδιων των ωοθηκών.
Παράγοντες του τρόπου ζωής όπως το κάπνισμα, η κακή διατροφή, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και η έντονη ή παρατεταμένη σωματική καταπόνηση, έχουν επίσης συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας.
Έχουν αναφερθεί, ακόμη, διάφορες χρωμοσωμικές ανωμαλίες, με πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα το σύνδρομο Turner και το σύνδρομο εύθραυστου Χ, τα οποία επηρεάζουν άμεσα τη λειτουργία των ωοθηκών.
Σε γυναίκες ηλικίας γύρω στα 43–45 έτη, η πρόωρη εμμηνόπαυση μπορεί να είναι και ιατρογενής, δηλαδή να οφείλεται σε ιατρικές παρεμβάσεις όπως θεραπεία με ακτινοβολία, χημειοθεραπεία, φαρμακευτικές αγωγές που επηρεάζουν την ορμονική ισορροπία ή χειρουργική αφαίρεση ωοθηκών.
Επιπλέον παράγοντες που έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο είναι οι λοιμώξεις που προσβάλλουν τις ωοθήκες, η έκθεση σε τοξικές ουσίες και η σοβαρή απώλεια βάρους ή διατροφικές διαταραχές.
Πρόωρη εμμηνόπαυση: Τα συμπτώματα που πρέπει να προσέξουμε
- Εναλλαγές στη διάθεση της γυναίκας
- Ακανόνιστες αιμορραγίες
- Εφιδρώσεις κι εξάψεις
- Δυσκολία στον ύπνο
- Πτώση της σεξουαλικής επιθυμίας και της libido
- Κολπική ξηρότητα και δυσπαρεύνια
- Ενίοτε ακράτεια ούρων
- Διαταραχές σε συγκέντρωση και μνήμη
Τα συχνότερα προβλήματα που σχετίζονται με την πρόωρη εμμηνόπαυση αφορούν κυρίως την υπογονιμότητα, την αυξημένη πιθανότητα καρδιαγγειακών διαταραχών και την οστεοπόρωση, λόγω της πτώσης των επιπέδων των οιστρογόνων. Παράλληλα, μπορεί να εμφανιστούν μεταβολές σε ορισμένα αυτοάνοσα νοσήματα, ενώ παρατηρείται και μεγαλύτερη συχνότητα κολπικών και ουρολοιμώξεων, εξαιτίας των ορμονικών αλλαγών που επηρεάζουν τους ιστούς και τη φυσιολογική άμυνα της περιοχής.
Η διάγνωση γίνεται με τον αντίστοιχο γυναικολογικό έλεγχο και τις απαιτούμενες εξετάσεις για πρόωρη εμμηνόπαυση (τεστ παπ, κολπικό υπέρηχο ωοθηκών, μαστογραφία και υπέρηχο μαστών, αιματολογικές κι ορμονολογικές εξετάσεις με συγκεκριμένες τιμές σε FSH-LH-TSH-Προλακτίνη-οιστραδιόλη-τεστοστερόνη και AMH, αντιμυλλέριος ορμόνη).
Πρόωρη εμμηνόπαυση: Ποια είναι η κατάλληλη αντιμετώπιση
Η πρόωρη εμμηνόπαυση απαιτεί στοχευμένη θεραπευτική προσέγγιση αλλά και συστηματική πρόληψη, ώστε να διασφαλιστεί η καλή υγεία και η φυσική κατάσταση της γυναίκας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην πρόληψη της οστεοπόρωσης, μέσα από τη λήψη σκευασμάτων ασβεστίου και βιταμίνης D, καθώς και στην προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος μέσω ορμονικής θεραπείας υποκατάστασης (ΘΟΥ) ή και ειδικών σκευασμάτων, όπως ορισμένα αντισυλληπτικά που έχουν αντίστοιχη δράση.
Παράλληλα, υπάρχουν ειδικά συμπληρώματα διατροφής που μπορούν να συμβάλουν στη διαχείριση συμπτωμάτων όπως οι εξάψεις, η κολπική ξηρότητα, οι διαταραχές της διάθεσης και τα προβλήματα ύπνου.
Στόχος όλων αυτών των παρεμβάσεων είναι η συνολική ενίσχυση της υγείας της γυναίκας και η βελτίωση της καθημερινότητάς της, μέσω του περιορισμού και της αποτελεσματικής αντιμετώπισης των συμπτωμάτων της πρόωρης εμμηνόπαυσης.
