Η γήρανση του ανθρώπου αποτελεί αναπόφευκτο γεγονός.
Είναι γενετικά καθορισμένη και επηρεάζεται από περιβαλλοντικούς παράγοντες, έναν από τους οποίους συνιστά η διατροφή.
Η διατροφή δεν έχει σχέση μόνο με την ποσότητα των θερμίδων που καταναλώνονται, αλλά και με την ποιότητα της ίδιας της διατροφής.
Πιο συγκεκριμένα, οι δίαιτες που βασίζονται σε φυτικά τρόφιμα, είναι πλούσιες σε αντιοξειδωτικά συστατικά και σε μια κατηγορία χημικών που ονομάζονται φυτοχημικά.
Τα αντιοξειδωτικά συστατικά
Τα αντιοξειδωτικά συστατικά, θεωρητικά, προκαλούν μείωση του οξειδωτικού φορτίου.
Έτσι μπορούν να επιβραδύνουν τον ρυθμό συσσώρευσης μοριακών και κυτταρικών βλαβών.
Σε μελέτη βρέθηκε ότι η αντιοξειδωτική ικανότητα αυξήθηκε κατά 28% στα άτομα που ακολουθούσαν το μεσογειακό πρότυπο διατροφής.
Η αντιοξειδωτική επίδραση της μεσογειακής διατροφής οφείλεται στην ποικιλία κατανάλωσης συγκεκριμένων οµάδων τροφίμων.
Τέτοιες ομάδες είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, το κόκκινο κρασί και το ελαιόλαδο.
Επίσης οφείλεται και στην περιορισμένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος.
Τα τρόφιμα που περιέχονται στο μεσογειακό διατροφικό πρότυπο διασφαλίζουν την υψηλή πρόσληψη β-καροτένιου, βιταμινών Β6, Β12, C και Ε, φολικού οξέος, πολυφαινολών και µετάλλων.
Στα τελευταία οφείλεται και η αύξηση της αντιοξειδωτικής ικανότητας.
Τα φυτοχημικά
Τα φυτοχημικά είναι ηλεκτρόφιλες οξειδωτικές ουσίες που αν και θεωρητικά είναι επιβλαβείς για τον οργανισμό, μπορούν σε μικρές δόσεις να τον ωφελήσουν.
Σε μικρές δόσεις λοιπόν, είναι ικανά να επάγουν μοριακά μονοπάτια.
Αυτά ευνοούν μεταξύ άλλων την προσαρμογή στο οξειδωτικό στρες, την απομάκρυνση των βαρέων μετάλλων και άλλων τοξικών ουσιών μέσω ειδικών αντλιών.
Επίσης, ευνοούν τη διαχείριση του πλεονάζοντος σιδήρου, τη μείωση της φλεγμονής, καθώς και την επιδιόρθωση και την καταστροφή των αλλοιωμένων πρωτεϊνών.
Τα πλέον χαρακτηριστικά φυτοχημικά είναι:
Το καρνοσικό οξύ (συναντάται στο δεντρολίβανο) και η σουλφοραφάνη (συναντάται στο μπρόκολο).
Είναι ακόμα το διμεθυλοφουμαρικό (συναντάται στα χόρτα) και η ρεσβερατρόλη (συναντάται σε >70 φυτά, χαρακτηριστικότερο των οποίων τα σταφύλια).
Ειδικότερα, όσον αφορά στην εµφάνιση της γήρανσης του δέρματος, κρίσιμο παράγοντα αποτελούν οι ελεύθερες ρίζες και τα επίπεδα ενυδάτωσης του δέρματος.
Ο ανθρώπινος οργανισμός, µε τη βοήθεια των αντιοξειδωτικών ουσιών, µπορεί να περιορίσει τη δράση των ελεύθερων ριζών και κατ’ επέκταση να επιβραδύνει την εμφάνιση της γήρανσης.
Η μεσογειακή διατροφή
Ένα από τα βασικότερα συστατικά της μεσογειακής διατροφής αποτελεί το ελαιόλαδο.
Είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικές φαινολικές ενώσεις, οι οποίες φαίνεται να προστατεύουν το δέρμα από τη γήρανση.
Τα ψάρια (καλή πηγή ω3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων), τα αυγά, το γιαούρτι, οι ξηροί καρποί και το νερό, σχετίζονται µε µειωµένο ρυθμό εµφάνισης ρυτίδων στο δέρμα.
Ο ρόλος της βιταμίνης Α
Μια από τις σημαντικότερες βιταμίνες, η οποία είναι υπεύθυνη για την υγεία του δέρματος, είναι η βιταμίνη Α.
Περιέχεται στα φρούτα, στα λαχανικά, στο συκώτι, στο γάλα, στα αυγά και στα ψάρια.
Η έλλειψή της προκαλεί ξηρότητα, απώλεια ελαστικότητας του δέρματος και εκδήλωση διάφορων δερματικών παθήσεων.
Η βιταμίνη C
Η βιταμίνη CΤα εσπεριδοειδή (πορτοκάλια, γκρέιπφρουτ, λεμόνια), η πιπεριά, το πεπόνι, το λάχανο, αποτελούν τρόφιμα που είναι πλούσια σε βιταμίνη C.
Η προστατευτική δράση της βιταμίνης C απέναντι στη γήρανση του δέρματος οφείλεται στο ότι η συγκεκριμένη βιταμίνη συµβάλλει στη σύνθεση κολλαγόνου.
Παράλληλα, δρα προστατευτικά απέναντι στον ήλιο.
Έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 4025 γυναίκες, ηλικίας 40 – 74 ετών είχε σαν στόχο τη διερεύνηση της σχέσης της γήρανσης του δέρματος και της διατροφής.
Η αξιολόγηση της γήρανσης του δέρματος έγινε σύμφωνα µε την εµφάνιση ρυτίδων, ξηρότητας και ατροφίας του δέρματος.
Η αυξημένη πρόσληψη βιταμίνης C συσχετίστηκε µε χαµηλή πιθανότητα εμφάνισης ρυτίδων και ξηρότητας.
Το λινολεϊκό οξύ
Η αυξημένη πρόσληψη λινολεϊκού οξέος (το οποίο περιέχεται στο ελαιόλαδο) σχετίζεται µε µικρή πιθανότητα εµφάνισης ρυτίδων και ατροφίας του δέρματος.
Το λινολεϊκό οξύ είναι ένα λιπαρό οξύ που δεν παράγεται στον οργανισμό και έχει προστατευτική δράση απέναντι στον ήλιο.
Χαµηλή πρόσληψη λινολεϊκού οξέος µπορεί να προκαλέσει δερματίτιδα, µε ορατές δυσμορφίες στο πρόσωπο και επιτάχυνση της εµφάνισης γήρανσης στο δέρμα.
Οι υδατάνθρακες
Η διατροφή που χαρακτηρίζεται από αυξημένη πρόσληψη υδατανθράκων βοηθά στην επιβράδυνση της εµφάνισης των σημαδιών της γήρανσης στο δέρμα.
Η αυξημένη πρόσληψη υδατανθράκων έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση των αντιοξειδωτικών ενζύμων του δέρματος.
Διατροφή με αυξημένη πρόσληψη υδατανθράκων
Μια τέτοιου είδους διατροφή αποτελείται κατά κύριο λόγο από αδρά επεξεργασμένα δηµητριακά (φυτικές ίνες και µη αµυλούχοι πολυσακχαρίτες).
Αυτά αποτελούν καλές πηγές των βιταμινών του συµπλέγµατος Β και µετάλλων, όπως ο σίδηρος, το σελήνιο και το µαγνήσιο.
Τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν σημαντικές ποσότητες φυτικών ινών και πολλών µικροθρεπτικών συστατικών.
Τέτοια είναι η βιταμίνη Β6, τα καροτινοειδή, οι βιταμίνες Ε και C και το φυλλικό οξύ, τα οποία έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες.
Παράλληλα, η αυξημένη πρόσληψη υδατανθράκων έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων του κολλαγόνου στο δέρμα.
Αυτό κατά συνέπεια οδηγεί και σε βελτίωση της ελαστικότητας του δέρματος.
Τέλος, η εφαρμογή μιας δίαιτας µε αυξημένα ποσοστά υδατανθράκων µπορεί να συµβάλει στη συγκράτηση του νερού στο δέρμα.
Κατά συνέπεια βελτιώνονται και τα επίπεδα ενυδάτωσής του.
Οι βιταμίνες είναι οργανικές ενώσεις, οι οποίες απαιτούνται σε μικρές ποσότητες και δεν μπορούν να συντεθούν από τον οργανισμό.
Γι’ αυτό η πρόσληψή τους είναι απαραίτητη.
Οι βιταμίνες που έχουν μείζονα σημασία για τη διατήρηση της καλής φυσιολογίας και ακεραιότητας του δέρματος είναι οι A, C, D και E.
Η προσαρμογή και η βελτίωση μιας δίαιτας μπορεί, όχι μόνο να αποτρέψει τα προβλήματα που εμφανίζονται στο δέρμα και τα μαλλιά, αλλά και να διορθώσει οποιαδήποτε πιθανή υποκείμενη κατάσταση.
Πέννυ Λαζογεώργου, Φαρμακοποιός, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, με Μεταπτυχιακή Ειδίκευση στη Διοίκηση Μονάδων Υγείας
