Η κλινική επιβάρυνση από τις παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος, πολλές εκ των οποίων έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής, έχει αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία τα τελευταία χρόνια.
Η λήψη αντιβιοτικής αγωγής με τα πρώτα συμπτώματα μιας ουρολοίμωξης, χωρίς την ενδεδειγμένη ιατρική επίβλεψη και συμβουλή, αποτελεί την εύκολη αλλά ταυτόχρονα λανθασμένη πρακτική.
Αναμφίβολα η συχνή χρήση αντιβιοτικών και η αυξανόμενη ανθεκτικότητα των οργανισμών σε αυτά αποτελεί μάστιγα της εποχής μας.
Δεδομένης μάλιστα της υψηλής συχνότητας των επαναλαμβανόμενων λοιμώξεων που εμφανίζουν ορισμένοι ασθενείς, φέρνουν στο προσκήνιο της έρευνας εναλλακτικούς τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης του προβλήματος.
Οι ασθενείς αναζητούν δραστικά συστατικά που μειώνουν τη συχνότητα των ουρολοιμώξεων, χωρίς τη δημιουργία ανθεκτικών στελεχών, γνωστή και καταστροφική συνέπεια της αντιβιοτικής αγωγής.
Λοιμώξεις του ουροποιητικού σωλήνα
Είναι μεταξύ των πιο συνηθισμένων λοιμώξεων που συναντώνται στο φαρμακείο. Οι οξείες μορφές οφείλονται κατά κύριο λόγο σε έναν παθογόνο μικροοργανισμό, ενώ οι χρόνιες μπορεί να οφείλονται σε συνδυασμό περισσότερων παραγόντων.
Οι ουρολοιμώξεις που συναντώνται στην καθημερινή πρακτική του φαρμακείου είναι οξείας μορφής ήπιες περιπτώσεις που συνήθως οφείλονται σε κολοβακτηρίδια, όπως η Escherichia coli.
Ο φαρμακοποιός μπορεί να καθοδηγήσει τον ασθενή στην επιλογή του πιο κατάλληλου μη φαρμακευτικού προϊόντος για την πρόληψη ή την αντιμετώπιση των απλούστερων περιπτώσεων ή να παραπέμψει έγκαιρα στον θεράποντα ιατρό όσους ασθενείς εμφανίζουν συμπτώματα που προμηνύουν σοβαρότερες λοιμώξεις και χρήζουν φαρμακευτικής αντιμετώπισης.
Κυστίτιδα
Λοίμωξη του κατώτερου ουροποιητικού σωλήνα με ιδιαίτερα υψηλό επιπολασμό στις γυναίκες, που οφείλεται συνήθως στο Gram-αρνητικό κολοβακτηρίδιο E. coli και σπανιότερα στα Gram-θετικά βακτήρια του γένους Εντερόκοκκων.
Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία φλεγμονής στην κύστη με συνοδά συμπτώματα τον καύσο ή τσούξιμο κατά την ούρηση, μικρή παραγωγή ούρων με συνεχή επιθυμία για ούρηση και πόνο στο χαμηλότερο τμήμα της κοιλιάς.
Σε σοβαρότερες περιπτώσεις μπορεί να παρουσιαστούν πυρετός και αιματουρία. Εφόσον δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και συνυπάρχουν άλλοι παράγοντες κινδύνου μπορεί να εξελιχθεί σε πυελονεφρίτιδα.
Προστατίτιδα
Η οξεία προστατίτιδα χαρακτηρίζεται από φλεγμονή στην περιοχή του προστάτη που συνήθως προκαλείται από Gram-αρνητικούς μικροοργανισμούς, όπως η E.coli και το γένος Pseudomonas.
Είναι σπανιότερη από την κυστίτιδα αλλά πιο σοβαρή και η αντιμετώπισή της απαιτεί στενή ιατρική παρακολούθηση και πολυήμερη αντιβιοτική αγωγή.
Χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι ο υψηλός πυρετός, ο πόνος, η κακουχία και η δυσουρία, με πιθανή την κατακράτηση ούρων ως αποτέλεσμα του φλεγμαίνοντος αδένα.
Η αποτελεσματική αντιμετώπιση δια της εκρίζωσης του βακτηρίου, μειώνει την πιθανότητα περαιτέρω επιπλοκών και εξέλιξης σε χρόνια νόσο, μια κατάσταση με σημαντικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των ανδρών.
Καλοήθης Υπερπλασία Προστάτη (ΚΥΠ)
Αποτελεί μια πολύ συνηθισμένη πάθηση του ανδρικού πληθυσμού που είναι αποτέλεσμα της δράσης των ανδρικών ορμονών με την πάροδο του χρόνου.
Επηρεάζει περίπου το 20% των ανδρών στην 5η δεκαετία της ζωής τους (41-50 ετών), αλλά ο επιπολασμός αυξάνεται στο 50% την επόμενη δεκαετία και αγγίζει το 90% στους άνδρες άνω των 80 ετών.
Με το αυξημένο προσδόκιμο ζωής, εκτιμάται ότι τα περιστατικά της ΚΥΠ θα συνεχίσουν να αυξάνονται σημαντικά τα επόμενα χρόνια.
Είναι σημαντικό να τονιστεί στους πελάτες του φαρμακείου ότι η ΚΥΠ δεν είναι καρκίνος. Ωστόσο, δεν πρέπει να εφησυχάσουν αποφεύγοντας τους προληπτικούς ελέγχους κατά τα ισχύοντα ιατρικά πρωτόκολλα, καθώς ο καρκίνος του προστάτη είναι ιδιαίτερα συχνός στον ανδρικό πληθυσμό.
Τα συμπτώματα της υπερπλασίας που συχνά αναφέρονται στο φαρμακείο διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:
Τα ερεθιστικά που συμπεριλαμβάνουν ακράτεια, νυκτουρία και συχνή ούρηση μικρών ποσοτήτων και τα αποφρακτικά με κυριότερα τη δυσκολία ούρησης, την αδύναμη ροή και τη μικρή ακτίνα ούρων.
Αντιμετώπιση με φυτικά προϊόντα OTC
Ο στόχος στην αντιμετώπιση αυτών των περιπτώσεων έγκειται στην ανακούφιση των ενοχλητικών συμπτωμάτων και στη συνέχεια η επίσκεψη στον ειδικό για τη λήψη σωστής διάγνωσης.
Στις υποτροπιάζουσες περιπτώσεις, τα κατάλληλα σκευάσματα πρόληψης, συντελούν στη μείωση των κρίσεων και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Cranberry
Το Vaccinium macrocarpon, γνωστό ως Cranberry στο ευρύ κοινό, είναι ένα εκτενώς μελετημένο βότανο με αποδεδειγμένα και σημαντικά οφέλη στην αντιμετώπιση των επαναλαμβανόμενων ουρολοιμώξεων.
Η δράση του οφείλεται στις προανθοκυανιδίνες τύπου Α που αναστέλλουν τη συγκόλληση βακτηρίων στα κυτταρικά τοιχώματα του ουροποιητικού σωλήνα.
Όταν λαμβάνονται κατ΄ ελάχιστη ποσότητα 36mg ημερησίως αποτρέπουν τη συγκόλληση του ουροπαθογόνου κολοβακτηριδίου E. coli που είναι κατεξοχήν υπεύθυνο για την πρόκληση κυστίτιδας, μειώνοντας τον πολλαπλασιασμό του και την πιθανότητα πρόκλησης λοίμωξης.
Θεωρείται ασφαλές βότανο που μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις μακροχρόνιας χρήσης μπορεί να αποτελέσει παράγοντα κινδύνου πρόκλησης νεφρολιθίασης.
Απαιτείται προσοχή όταν συνδυάζεται με βαρφαρίνη, καθώς μπορεί να επηρεάσει την πηκτικότητα του αίματος.
D–mannose
Δρα ανταγωνιστικά στο προσκολλητικό ινίδιο του βακτηρίου E. coli, αποτρέποντας την συγκόλληση στα κύτταρα του ουροποιητικού ενδοθηλίου και μειώνοντας το μικροβιακό φορτίο.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην αντιμετώπιση των ουρολοιμώξεων, καθώς δεν επηρεάζει τη δράση της αντιβιοτικής αγωγής.
Επιπρόσθετα, εμφανίζει εξαιρετικά αποτελέσματα ως προληπτική αγωγή σε επιρρεπείς σε επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις ασθενείς.
Σε μελέτη που διενεργήθηκε, εμφάνισε στατιστικά εφάμιλλη μείωση ουρολοιμώξεων με τους ασθενείς που έλαβαν καθημερινή αντιβιοτική αγωγή για περίοδο έξι μηνών.
Είναι εξαιρετικά ασφαλές συμπλήρωμα και δρα συνεργικά με το Cranberry το οποίο καλύπτει στελέχη των μικροβίων που είναι ανθεκτικά στη δράση της D-μαννόζης.
Saw Palmetto
Ένα φυτικό σκεύασμα με εξαιρετική δράση στην αντιμετώπιση της ΚΥΠ με ήπια συμπτωματολογία, σε περιπτώσεις που δεν προκρίνεται η φαρμακευτική αντιμετώπιση, είναι το Serenoa repens (Saw Palmetto).
Χάρη στη συνεργική αντί-ανδρογονική δράση των στερολικών ενώσεων και των λιπαρών οξέων του φυτού, αναστέλλει την αύξηση του μεγέθους του προστάτη, ανακουφίζοντας τους ασθενείς από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα όπως νυκτουρία, μειωμένη ροή κ.ά.
Στις κλινικές μελέτες χορηγείται κατά κύριο λόγο σε καθημερινή βάση δοσολογία 320mg εκχυλίσματος του φυτού.
Θεωρείται ασφαλές βότανο με ελάχιστες, ήπιες παρενέργειες, όπως ζάλη και ναυτία. Δύναται να επηρεάσει την πηκτικότητα του αίματος γι’ αυτό χρειάζεται προσοχή σε συνδυασμό με αντιπηκτικά φάρμακα.
Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν
Ο πατέρας της Ιατρικής Ιπποκράτης, επεσήμανε ότι η πρόληψη είναι προτιμότερη από τη θεραπεία.
Πράγματι, ο φαρμακοποιός υποδεικνύοντας ορισμένες απλές αλλαγές στην καθημερινότητα του ασθενούς, μπορεί να τον βοηθήσει στη μείωση της συχνότητας των λοιμώξεων του ουροποιητικού και στη λελογισμένη λήψη αντιβίωσης, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των πελατών του και την πιθανότητα επιπλοκών.
Οι συμβουλές «κλειδιά»
- Πίνετε άφθονα υγρά και ιδιαίτερα νερό. Η κατανάλωση υγρών προκαλεί αυξημένη ούρηση, οδηγώντας στη συχνότερη κένωση της κύστης και του ουροποιητικού σωλήνα από τα ανεπιθύμητα μικρόβια.
- Μην αντιστέκεστε στην επιθυμία για ούρηση. Η παραμονή ούρων για μεγάλα χρονικά διαστήματα στην κύστη, ευνοεί την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των μικροβίων.
- Χρησιμοποιήστε ειδικό καθαριστικό για την ευαίσθητη περιοχή και την πρόληψη ουρολοιμώξεων. Στο φαρμακείο θα βρείτε τέτοιου είδους καθαριστικά που ενισχύουν την αντιμικροβιακή προστασία στην είσοδο του ουροποιητικού σωλήνα.
- Να σκουπίζεστε μετά την ούρηση από τα εμπρός προς τα πίσω. Με αυτό τον τρόπο δεν μεταφέρονται μικρόβια από την πρωκτική περιοχή στην ουρήθρα.
- Ουρείτε μετά τη σεξουαλική επαφή. Χρησιμοποιήστε άφθονο κρύο νερό και καθαριστικό χωρίς ισχυρή αντισηπτική δράση που αλλοιώνει το pH της ευαίσθητης περιοχής, για την αποφυγή μεταφοράς κολπικών ή πρωκτικών μικροβίων στην ουρήθρα μετά την επαφή.
- Χρησιμοποιήστε προϊόντα που περιέχουν προβιοτικά. Έχουν παρατηρηθεί μεγάλες διαφορές στο μικροβίωμα του ουροποιητικού, ατόμων που είναι επιρρεπή σε επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις εν συγκρίσει με υγιή άτομα. Αν και βρίσκεται υπό συνεχή διερεύνηση, θεωρείται ότι η κατανάλωση προβιοτικών που αποκαθιστούν την ισορροπία στο μικροβίωμα, μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στην πρόληψη.
Νικόλαος Μανέτας, MSc International Health Management, MPharm
